Skírnir - 01.04.2008, Page 164

Fram and gerv ing í bók mennt um var a› mati Vikt ors Shklo -
vskii12 tæki til a› s‡na hi› vana bundna og venju lega á n‡j an og
fram andi hátt, vekja n‡ja s‡n og n‡ja reynslu. Hún birt ist til dæm -
is í óhef› bund inni fram setn ingu og me› flví a› s‡na kunn ug lega
hluti í fram andi um hverfi e›a ástandi (Schmid 2005:98). Marg ir
hug fræ› ing ar hafa fjall a› um fram and gerv ingu og sk‡ra fleir
fyrir bær i› me› al ann ars me› hug ræn um mót um. Pet er Stockwell
seg ir a› hvers dags leg „venju leg“ or› ræ›a vi› haldimót um (schema
pres erv ing) en stund um séu flau rof in (schema dis r uption) me›
ein hverju óvæntu sem les and inn flekk ir ekki. Rof i› geti sí› an leitt
til fless a› mót i› sé stokk a› upp á rót tæk an hátt (schema refres h -
ment) og flætt irn ir sem til heyra flví skil greind ir og flokk a› ir upp
á n‡tt (Stockwell 2002:79–80). Fram and gerv ing er upp stokk un
móta og oft hluti af flví skap andi ferli sem fer í gang fleg ar höf und -
ur hefst handa vi› a› skrifa texta.
Óhætt er a› segja a› flau mót er var›a e›li húsa, bíla, jurta og
fleiri ómennskra fyr ir bæra séu rof in á per sónu ger›a svi› inu í Dæg -
ur vísu. Hús i› sem sögu per són urn ar búa í er a›al„per són an“ en
einnig vakna glugg ar fless og stigi til lífs ins, svo og hin hús in, gat -
an og stræt is vagn inn, gras i›, mold in og blóm in og ‡m is legt fleira.
Per sónu ger›a svi› i› fær fla› stór an sess inn an sög unn ar a› í raun
er skáldsag an tví skipt, ger ist á tveim ur svi› um sam tím is. Per sónu -
ger›a svi› i› hl‡t ur a› telj ast upp stokk un á mót um sem bæ›i höf -
und ur og les andi flekkja flví lög mál in sem flar gilda krefj ast al veg
n‡rr ar hugs un ar. Oft er sagt a› hús hafi sál og flví má kannski segja
a› mynd hverf ing in hús er per sónu leiki sé hluti af hef› bund inni
skynj un manna á heim in um (sbr. Lakoff og John son) en í mynd -
hverf ing unni hús er mann leg vera er aft ur á móti fólg in rót tæk ari
hugs un. fia› a› hús geti opn a› og lok a› aug un um, horft á fólk,
sofn a›, gla›st og skamm ast sín, eins og hús i› í Dæg ur vísu ger ir,
sam ræm ist ekki hef› bundn um hug mynd um fólks.
Margt er sam eig in legt me› frá sagn ar svi› un um tveim ur. Á per -
sónu ger›a svi› inu eru marg ar ólík ar per són ur sem breg› ast vi›
sömu a› stæ› um, til dæm is lang flrá›ri rign ingu í lok dags ins:
ásta kristín benediktsdóttir164 skírnir
12 Schmid rit ar nafn i› á flenn an hátt.