Skírnir - 01.04.2008, Page 175

hverr ar sögu flótt greina megi höf und ar vit und í sög un um (sbr.
Hall dór Gu› munds son 1990). fiær voru a› mestu rit a› ar á 13. og
14. öld, jafn vel fram á 15. og 16. öld, og l‡sa at bur› um sem eru
látn ir ger ast á 9., 10. og 11. öld um nær allt Ís land. Stund um hefj -
ast flær í Nor egi og á Bret landseyj um og fylgja sí› an per són um út
til Ís lands, flar sem land nám hófst upp úr 870, og rekja ást ir, ör lög
og átök fyrstu kyn sló›a fólks í land inu, fram yfir kristni töku ári›
999/1000. Ég hef á›ur s‡nt fram á a› erfitt sé a› sk‡ra frá sagn ar -
a› fer› sagna sem ger ast a› veru legu leyti á aust an ver›u Ís landi
nema gera rá› fyr ir a› hin al menna a› fer› munn legu hef› ar inn ar
sé enn flá mjög lif andi í hin um rit u›u sög um. Me› slíka hef› a›
baki megi sk‡ra hvers vegna sög urn ar séu rit a› ar me› fleim hætti
sem vi› flekkj um, hvers vegna per són ur geti kom i› fram án nokk -
urr ar kynn ing ar í ólík um text um og hvern ig vís a› sé kunn ug lega
til at bur›a utan vi› sög urn ar — sem skipti engu a› sí› ur máli fyrir
flá sögu sem ver i› er a› segja hverju sinni. Jafn vel má halda flví
fram um eina per sónu sér stak lega, fior kel Geit is son, a› hægt sé a›
setja sam an heild stæ›a sögu hans úr ólík um og óskyld um, rit u› -
um sög um flar sem hon um breg› ur fyr ir og kalla flá sögu *Hina
al mæltu sögu af fiorkatli Geit is syni, fla› er sögu sem hafi aldrei
ver i› sög› í heilu lagi (og alls ekki rit u›) en áheyr end ur sem flekktu
til sagna hef› ar inn ar á Aust ur landi hafi engu a› sí› ur haft til finn -
ingu fyr ir (sbr. Gísli Sig ur›s son 2002:166–186; sjá fló Bald ur Haf -
sta› 2005 sem tel ur a› bæk ur hafi frem ur æxl ast af bók um en a›
fleir sem rit u›u sög urn ar hafi flekkt munn leg ar sög ur af per són um
sín um).
Í Ís lend inga sög um er dreg in upp mynd af sam fé lagi flar sem
sömu lög og si›a regl ur gilda á milli sagna, sömu höf› ingj ar koma
ví›a vi› sögu og svip u› ætt ar tengsl eru á milli per sóna í ólík um
sög um — flótt ein stök at ri›i í ætt færsl um geti ver i› rak in mis jafn -
lega eins og bú ast má vi› úr munn legri hef›. fia› er mjög erfitt a›
sk‡ra svo heild stæ›a bók mennta grein sem Ís lend inga sög urn ar eru
nema me› flví a› flær bygg ist á ein hverri frá sagn ar hef› sem hef ur
a› veru legu leyti ver i› sam eig in leg lands mönn um í hin um dreif›u
bygg› um Ís lands. Um lei› og sk‡r mun ur get ur ver i› á ‡msu eftir
hér u› um eru önn ur at ri›i sem sam eina text ana og gera fla› a›
*hin almælta saga af guðmundi ríka 175skírnir