Skírnir - 01.04.2008, Page 216

ar kerf inu og verka l‡›s fé lög un um valdi flessi n‡i kap ít al ismi fé lags legu
ör ygg is leysi (Gray 2002a:78–79). fi‡sku bla›a menn irn ir Har ald Schu -
mann og Hans-Pet er Mart in taka í sama streng og gefa átak an leg ar l‡s ing -
ar á flví hvern ig stór fyr ir tæk in fái vilja sín um fram gengt me› flví a› hóta
a› flytja starf semi sína til landa sem (und ir)bjó›i bet ur (Mart in og
Schumann 1998). Gray seg ir a› sú sé raun in í N‡ja Sjá landi hins al frjálsa
mark a› ar, hi› al fljó› lega au› magn hafi í reynd neit un ar vald gegn l‡› ræ› -
is leg um ákvör› un um N‡sjá lend inga (Gray 2002a:43). Benda má á a› fleir
opn u›u fyr ir flá au› magnsinn rás sem ákve›na a› ila á Ís landi dreym ir um.
Hva› ger ist ef au› magnsinn rás ar fyr ir tæki trompa l‡› ræ› is leg ar ákvar› -
an ir Ís lend inga? E›a ef út rás ar fyr ir tæk in ís lensku hóta a› flytja starf semi
sína til ann arra landa? Yr›i fljó› in ekki a› lúta fleim og láta a› vilja fleirra?
Enn einn fijó› verj inn, hinn ví›kunni fé lags fræ› ing ur Ul rich Beck,
seg ir a› hnatt væ› ing in hafi í för me› sér n‡ja ger› af vald beit ingu. Hún
felist ekki í flví sem menn gera held ur í flví sem menn láti ógert. Stór fyrir -
tæk in ö›list vald yfir sam fé lög um me› flví a› láta eiga sig a› fjár festa í
fleim (Beck 2007).
Tek i› skal fram a› ég er eng inn sér fræ› ing ur í hnatt væ› ingu og vil flví
fara var lega í a› dæma um ágæti fleirr ar gagn r‡ni sem hér hef ur ver i› rak -
in. En ég vil nefna a› erfitt get ur reynst a› r‡na í rún ir al heims hag kerf is -
ins. Í fyrsta lagi er hag vöxt ur ekki endi lega besti mæli kvar› inn á far sæld,
sam an ber af rek hinna hag vaxt ar snau›u Bhút ans og Kera la.4 Í ö›ru lagi er
vand kvæ› um bund i› a› safna upp l‡s ing um um efna hags líf, í flri›ja lagi
er statistík vi› sjár ver› skepna. fior vald ur Gylfa son hef ur bent á ‡msa
ann marka vi› hag vaxt ar mæl ing ar og lei› ir eft ir tekt ar ver› rök a› fleirri
kenn ingu a› hæ› ar mæl ing ar á mönn um segi meira um lífs kjör en hag -
vaxt ar mæl ing ar (fior vald ur Gylfa son 2007:61–81). Alla vega ber a› taka
me› fyr ir vara öll um upp l‡s ing um um hag vöxt á heims vísu, feyki erfitt er
a› reikna slík an vöxt, um fla› hef›i Hea ly mátt hugsa. Nógu erfitt er a›
rá›a í rún ir banda ríska hag kerf is ins enda ekki einu sinni til mann tal flar
vestra. fia› fylg ir sög unni a› ein hverj ir spek ing ar ákvá›u á sín um tíma a›
fleir jar› ar bú ar sem lifa á minna en ein um doll ara á dag telj ist ör fá tæk ir.
Af lei› ing in er sú a› ef gengi dollar ans breyt ist ögn fjölg ar e›a fækk ar
fleim sem telj ast ör fá tæk ir í ein um græn um hvelli. Til a› gera illt verra er
vand kvæ› um bund i› a› safna upp l‡s ing um um kjör fólks í fá tæk um
stefán snævarr216 skírnir
4 Svona rétt til a› s‡na hve flók in flessi mál eru flá seg ir New York Times n‡ ske›
a› stór hluti Kera labúa vinni utan fylk is ins, í lönd um flar sem bein har› ur kap -
ít al ismi ríki og sendi stór fé heim. Kannski fjár magn ar kap ít al ism inn hinn ker -
alska sós í al isma!