Skírnir - 01.04.2008, Page 217

lönd um. fijó› skrár eru venju lega ekki til og senda flarf menn me› spurn -
inga lista til fjar lægra florpa. Í sum um til vik um skil ur fólk i› ekki spurn -
ing arn ar sem oft eru fá rán leg ar. Í ö›r um til fell um neit ar fla› a› svara og
lemp ar spyrj end ur út (Klyve 1994).
fiví ber a› taka öll um tölu leg um upp l‡s ing um um kjör flri›ja heims -
búa me› mik illi var ú›, meiri var ú› en fleirri sem Jón s‡n ir. fió er hann
var kár sam an bor i› vi› frjáls hyggju menn ina Hann es H. Giss ur ar son og
Birg ir Tjörva Pét urs son. fieir líta á til tekn ar frjáls hyggju mæl ing ar á fljó› -
ar fram lei›slu sem gu› dóm lega op in ber un. fiær s‡ni a› flví frjáls ari sem
mark a› ur inn sé, flví meiri sé fljó› ar fram lei›sl an. fieir at huga ekki a›
meira e›a minna hug lægt mat hef ur mik i› a› segja fleg ar sta› töl ur eru
ann ars veg ar. Í fyrsta lagi hvíla all ar mæl ing ar á mati sem sjálft er ekki
mæl an legt. fiær rann sókn ir sem Hann es vitn ar í byggja á til tek inni skil -
grein ingu á at hafna frelsi (Hann es H. Giss ur ar son 2007:85–87).5 En eitt er
a› hina lær›u grein ir á um hvern ig skil greina beri frels is hug tak i›. Ann a›
er a› fleir sem stó›u fyr ir rann sókn inni líta á réttar ör yggi sem flátt at -
hafna frels is. En fla› tel ég rangt, réttar ör yggi kann a› vera for senda at -
hafna frels is, tæp ast flátt ur í flví. Kannski gref ur meint at hafna frelsi und an
réttar ör yggi, á blóma skei›i hinn ar am er ísku frjáls hyggju í lok nítj ándu
ald ar inn ar gengu til dæm is dóm ar ar kaup um og söl um. Lyst haf end ur geta
fræ›st um fletta tíma skei› í sögu Banda ríkj anna í n‡ legri bók eft ir banda -
ríska hag fræ› ing inn og pistla höf und inn Paul Krug man (Krug man
2007:21–26). Hann kem ur ví›a vi› í kver inu og gef ur me› al ann ars stór -
skemmti legt dæmi um vand kvæ› in vi› a› finna rétt ar mæl ing ar a› fer› ir.
Á bar ein um sitja menn me› me› al tekj ur og fljóra. Svo geng ur Billy
Gates allt í einu inn og me› al tekj ur snar aukast. Samt hafa tekj ur fleirra
sem fyr ir sátu ekki auk ist um eins eyr ing. Í svona til vik um dug ar ekki a›
reikna ein falt me› al tal tekna, hér er frjórra a› finna mi› línu (medi an),
flann ein stak ling sem flén ar minna en ann ar helm ing ur vi› staddra, meira
en hinn helm ing ur inn (Krug man 2007:125).6 Í flókn um sam fé lög um
job og jón hagi 217skírnir
5 Birg ir Tjörvi skrif a›i grein um mál i› í Frétta bla› i› 15, sept em ber 2006. Hann
tal a›i eins og til tek in rann sókn spegl a›i veru leik ann me› al ger lega hlut læg um
hætti (svona töl u›u komm ún ist ar einatt!). Hann es er skyn sam ari, hann skil ur a›
grein ar mun ur er á fylgni og or saka sam bandi. fia› kann a› vera fylgni milli at -
hafna frels is og gó›ra kjara en fla› sann ar ekki a› frelsi or saki gó› kjör. Menn
héldu lengi a› eld ing ar or sök u›u flrum ur flví flrum ur komu ávallt í kjöl far eld -
inga, fla› var fylgni milli fleirra. En nú vita menn a› eld ing ar og flrum ur eiga sér
sam eig in leg an or saka vald.
6 Nefna má a› í bók sinni and æf ir Krug man fleirri kenn ingu a› lífs kjara krepp an