Jökull - 01.01.2016, Qupperneq 104

Bergur Einarsson
Öræfajökull
Svínafellsjökull – Í skýrslu Svövu B. Þorláksdóttur
fylgir lýsing á jökuljaðrinum: „Lítil breyting er á
jökuljaðrinum, eða í það minnsta legu hans. Mikil
hreyfing er á urðinni framan jökulsins. Breytingin á
jaðrinum liggur nær eingöngu í því að þegar gengið
er inn á jökulinn lækkar hann mikið í fyrstu áður en
hann fer að hækka aftur (eins konar laut í jöklinum).
Það er spurning hvort þarna muni fremsta tunga jað-
arsins slitna frá í framtíðinni.“ Einnig fylgja lýsing-
ar á hæð lónsins framan við jökulinn Hafrafellsmeg-
inn, sem virðist vera mjög breytileg. Haustið 2015 var
lónstaðan hærri en haustið 2014 en þó voru merki um
að en hærra hefði staðið í lóninu fyrr um sumarið því
sjá mátti ísjaka og flóðför ofar í landslaginu.
Falljökull – Líkt og áður eru töluverðar breytingar á
svæðinu við sporð jökulsins frá ári til árs samkvæmt
lýsingum Svövu B. Þorláksdóttur í skýrslu: „Lónið
framan jökulsins er nú nokkuð samfellt, þ.e. minna
um ‚eyjar‘ en áður. Eins og fyrri ár er mælt að aurug-
um jaðri jökulsins í austasta hlutanum. Hann hefur
færst mikið þetta árið og svo virðist sem hvíta tunga
sem gengur fram aðeins vestar fylgi hopi auruga hlut-
ans og er hún núna u.þ.b. 10–15 m framar en svarti
jarðarinn. Á milli auruga sporðsins og þess hvíta er
svo útfall Virkisár, eða alla vega hluti þess.“
Vatnajökull
Brókarjökull – Samkvæmt skýrslu Bergs Pálssonar er
jökuljaðarinn mjög hár og brattur og jökulinn sprung-
in. Svo er eins og kvarnist af jöklinum í lón fyrir fram-
an hann, frekar en að hann lækki. Því er einnig lýst að
jökulstraumurinn sé órofinn frá toppi og niður en sé
mjór á kafla. Jökulinn mjókkar þar á milli ára og gæti
að lokum slitnað í sundur.
Heinabergsjökull – Haustið 2016 kom í ljós við
myndatöku af jöklinum úr dróna að í lóninu framan
við jökulsporðinn eru tunga af ísjökum á floti. Þessir
jakar eru ekki samfastir jöklinum en líta út af jörðu
niðri fyrir að vera það. Hugsanlegt er að aðstæð-
ur framan við jökulinn hafi einnig verið með þessum
hætti haustið 2015 og jafnvel einhver ár þar á undan.
Mælingar bæði við Hafrafell og við Geitakinn haustið
2015 eru því mögulega ekki að raunverulegum sporði
jökulsins heldur einungis í fljótandi jaka og gætu því
verið ómarktækar.
Fláajökull – Töluverðar breytingar eru á vatnafari
framan við Fláajökul líkt og marga aðra jökla og
í skýrslu Bergs Pálssonar fyrir mælistaðinn vestan
Hólmsár segir: „Gríðarlega miklar breytingar fyrir
framan jökulinn. Áin rennur núna (síðustu um 2 ár)
austur með jökulbrúninni og niður á milli Jökulfells
og gamla Miðfells. (Rann áður vestan við Miðfell).“
Bergur minnist enn fremur á að jökullinn sé lágur og
ávalur en straumur í honum miðjum ca. 300–500 m
inn á jöklinum og að mikil aska sé á jöklinum. Upp-
safnað hop 2010 til 2013 fyrir mælistaðinn vestan
Hólmsár misritaðist í töflu í fyrra sem 42 m, átti að
vera 32 m.
Lambatungnajökull – Mælt var frá föstum punkti að
jaðri Lambatungnajökuls árið 2008 en ekki var mælt
aftur að sporðinum fyrr en haustið 2015 þegar Bergur
Pálsson tók jökulinn að sér.
Kverkjökull – Skálaverðir í Kverkfjöllum könnuðu
ástandið framan við jökulinn haustið 2015 og fundu
þar gamalt jöklamerki, JM 194. Mælt var frá því að
núverandi jaðri jökulsins. Samkvæmt skýrslu Daníels
Þorlákssonar er töluverð óvissa á staðsetningu jökul-
jaðarsins því mikið er af dauðís á svæðinu.
Rjúpnabrekkujökull –Haustið 2015 náðist mæling við
Rjúpnabrekkujökul eftir nokkur ár án mælinga. Árin
2011 til 2013 huldi snjór jökulsporðinn þegar mæl-
ingaferðir áttu sér stað en haustið 2014 náðist ekki
mæling því þá var svæðið norðan Vatnajökuls lokað
vegna eldsumbrotanna í Holuhrauni.
Glacier variations 1930–1970, 1970–1995, 1995–
2014 and 2014–2015
In 2015 the Iceland Glaciological Society received re-
ports on glacier variations at 36 glacier margins. Un-
usually many glacier margins were snow covered due
to heavy snow during the winter of 2014 to 2015
and the cold summer of 2015. Glacier retreat was
observed at 18 survey sites whereas the glaciers ad-
vanced at 6 survey sites.
104 JÖKULL No. 66, 2016