Jökull


Jökull - 01.01.2016, Page 111

Jökull - 01.01.2016, Page 111
Flugvélaleit á Grænlandsjökli burt, og þær hurfu út í buskann. Svo tókst mönnum að góma nokkrar þeirra, kasta sér á þær og fletja þær út, áður en vindur næði þeim á flug aftur. Bandaríski flugherinn átti þá enga tiltæka skíða- vél, sem hafði flugþol til þess að ná til flugmannanna og koma þeim til byggða. Katalínubátur sveimaði yf- ir og leiðbeindi björgunarsveit frá veðurstöð í Ang- magssalik, sem fór á 10 m löngum trébáti suður með ströndinni og tók land, þegar 15 km bein leið var að flugvélunum. Gengu björgunarsveitarmenn upp jök- ulinn á skíðum og með fimm hunda fyrir einum sleða, sem ætlað var að flytja flugmanninn, sem hafði slasast. En krækja þurfti framhjá mörgum sprungum, svo að leiðin varð nær 30 km. Björgunarleiðangurinn kom til flugvélanna á 10. degi, frá því að nauðlent var á jöklin- um. Ein frásögn greinir frá því, að þá hafi flugmenn- irnir frétt, að veður hefði verið ágætt í Narsarssuaq (BW-1), daginn sem þeir lentu á jöklinum. Ef þeir hefðu flogið beint þangað undan óveðrinu vestur af Íslandi, hefðu þeir ekki þurft að nauðlenda. Þetta er þvert á orð Norman Vaughan, sem áður voru nefnd. Svo lögðu þeir allir af stað gangandi niður að strönd- inni og sukku upp á miðja ökkla í mjúkum snjónum. Nokkrir voru á skíðum, og þeir höfðu einn sleða, voru reyndar með lítinn farangur. Best gekk þeim ferðin á kvöldin, þegar snjórinn var frosinn og skari var á, sem hélt mönnum uppi. Þegar hópurinn náði strönd- inni, örmagna, var hann ferjaður yfir í strandgæslu- skip, kútterinn Nordland, sem flutti mennina til Ang- massalik (BE-2). Katalínubátur flaug með þá þaðan til BW-1, og síðan fóru þeir heim til Bandaríkjanna. Nokkru síðar kom í ljós við yfirheyrslur, að láðst hefði að eyðileggja miðunartæki í sprengivörpu annarrar B-17 vélarinnar, svo að senda varð tafarlaust leiðangur á jökulinn, áður en Þjóðverjar næðu tæk- inu. Reyndur jöklafari, Norman D. Vaughan (1905– 2005), major í flugbjörgunarsveit bandaríkjahers, sem þá var staddur í Quebec, var kvaddur til. Hann lagði af stað upp Grænlandsjökul á skíðum með sex hunda fyr- ir sleða og við annan mann, lieutenant Max Demarest. Þeir hrepptu illviðri, og svo fór, að Demarest sneri við, en Vaughan hélt einn áfram ferðinni upp að vélunum. Þess skal getið, að Vaughan hafði einnig verið í leið- angri Byrds, aðmíráls, til Suðurskautslandsins 1928– 1930. Síðar greindi Vaughan frá því, að þegar honum hafði tekist að ná miðunartækinu úr vélinni, hafi hann talið sig sjá hóp hermanna stefna á skíðum upp jök- ulinn frá ströndinni. Sagðist hann hafa grunað, að þar færu Þjóðverjar af kafbáti eða þýskri veðurathugun- arstöð, sem vissu af nauðlendingunni. Tók hann það ráð að flýja norður jökulinn, og þar komst hann nið- ur til byggða heill á húfi. Tækið þurfti hann að hafa með sér til þess að sanna, að hann hefði náð því úr flugvélinni; hann var einn á ferð. Vaughan átti síðan eftir að koma mikið við sögu leitar að flugvélunum, (Mbl. 14. ág. 1983). Það er af Max Demarest að segja, að hann gerði aðra tilraun til þess að komast upp að flugvélunum í lok júlí sama ár ásamt liðþjálfanum Don T. Tetley. Fóru þeir á vélsleða, en féllu af snjóbrú niður í sprungu og fórust báðir. Sást mölbrotinn sleðinn í sprungunni, en lík mannanna fundust ekki. Demarest var kunnur fyrir kenningar um hreyfingu og rof jökla. Upphaf leitarinnar, 1977–1982 Á árunum 1977 til 1990 leitaði á annan tug hópa að hervélunum (sjá ítarlega frásögn Hayes, 1994, sem mjög er stuðst við í þessari samantekt). Í fyrstu var spurt, hvar flugvélarnar gætu leynst á Grænlandsjökli. Sagt var, að sést hefði til þeirra 1961, um 20 árum eftir að þær nauðlentu, og altalað var, að þær væru aðeins undir nokkurra feta þykkum snjó, svo að 6 m hátt stél B-17 vélar gæti enn náð upp úr snjóbreiðunni. Lýsing á björgun flugliðanna fannst í logbók frá kútternum Nordland, einnig sextantmæling af staðsetningu einn- ar B-17 vélarinnar. Þá voru til ljósmyndir af flugvél- unum frá 1942. Þar sést innbyrðis afstaða þeirra og í fjarska fjöll á austurströnd Grænlands. Laust fyrir 1980 stofnuðu fjórir flugmenn með sér félag um að leita að vélunum og ná þeim upp úr jökl- inum. Flugstjórinn Russel Rajani var í fyrstu fyrir hópnum. Carl Rudder, ofursti, einn af flugmönnum P- 38 vélar, vakti athygli flugstjórans Roy Degan á vél- unum. Degan ræddi við Patrick Epps, eiganda flug- vélaþjónustu í Atlanta; í flugskýli hans mætti flytja vélarnar, eftir að þær næðust upp. Arkitektinn Rich- ard Taylor, vinur Epps, var einnig í hópnum. Árið 1981 veittu dönsk stjórnvöld félögunum (Pursuit Un- limited) rétt í tvö ár til þess að leita að flugvélunum og grafa þær upp. JÖKULL No. 66, 2016 111
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144

x

Jökull

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.