Skírnir - 01.09.2003, Qupperneq 263

SKÍRNIR
HINN SÖGULEGI JESÚS SEM FYRIRMYND
489
Jesú. Þessi trúarbrögð Jesú ber að greina frá kenningakristni kirkjunnar
sem heldur því fram að Jesús hafi verið sonur Guðs sem krafðist tilbeiðslu
með helgihaldi. Trúarbrögð Jesú voru þau sem Jesús sjálfur lagði stund á
í breytni sinni og hver maður getur fylgt. Inntak þeirra er náungakærleik-
ur og mannúð sem skynsemin samsinnir.18 Þessi sannleikur býr að baki
allra trúarbragða, enda þótt hann sé settur fram á misjafnan hátt.
Samkvæmt þessari skoðun hefur Guð blásið manninum í brjóst grund-
vallarreglum lífsins um mannúð og kærleika. I sögu mannkyns hafa þess-
ar reglur þróast og tekið á sig æ skýrari mynd. Lessing telur að markmið
sögunnar sé uppeldislegt þar sem Guð elur manninn upp til sjálfstæðis,
ábyrgðar og siðferðilegs þroska. I þessu uppeldishlutverki hefur Guð not-
að opinberunina til að benda manninum á mikilvægi náungakærleikans. í
opinberuninni staðfestir Guð það sem maðurinn getur sjálfur komist að
með því að beita skynseminni.19 En guðshugmyndin hefur endurspeglað
þróunarstig mannkyns á hverjum tíma. I lögmálstrú Gamla testamentisins
er höfðað til launa og refsinga, en Jesús höfðaði til skynseminnar þegar
hann fræddi meðborgara sína um ódauðleika sálarinnar og andlega verð-
leika. Mannkynssagan er því þroskasaga. Markmiðið er að yfirvinna erfið-
leika mannkyns og stuðla að því að maðurinn öðlist andlega sælu.
Þessi túlkun Lessings hefur ekki reynst haldbær því ógerningur er að
leysa boðun Jesú og inntak kristindómsins upp í siðferðilegar áherslur,
enda var túlkunin gagnrýnd í næsta stórvirki innan Jesúrannsókna, en það
var rit Davids Friedrichs Strauss um ævi Jesú.
Strauss ogþýska hughyggjan
Heimspekingurinn og guðfræðingurinn David Friedrich Strauss
(1808-1874) gaf út í tveimur bindum bók sína Lífjesú árið 1835/1836.20
Þar hélt hann því fram að frásögur Nýja testamentisins um Jesú væru ekki
sögulegar frásagnir heldur goðsögur eða mýtur. Þessi hugmynd þótti rót-
tæk og kallaði fram miklar umræður og áköf mótmæli.
Meginkenning Strauss felst í því að Jesúmynd Nýja testamentisins sé
í eðli sínu mýta eða goðsögn í merkingunni huglæg túlkun eða lífssýn.21
Boðskapur Jesú er færður í búning mýtunnar á þann hátt að illmögulegt
er að komast á bak við hann til þess að nálgast hinn sögulega Jesú.
Eitt helsta afrek Strauss var að tengja hugtakið mýtu við rannsóknir á
efni guðspjallanna. Minni úr goðsögum (mýtum) nágranna ísraels höfðu
18 Gotthold Ephraim Lessing 1956b: 538; Gotthold Ephraim Lessing 1956a: 606.
19 Gotthold Ephraim Lessing 1956a: 610.
20 David Friedrich Strauss 1895. Gott yfirlit er að finna hjá Emanuel Hirsch 1954:
503-518.
21 David Friedrich Strauss 1895: 194-197, 202-206.