Dagblaðið Vísir - DV - 14.09.2018, Qupperneq 50

50 14. september 2018TÍMAVÉLIN
Varahlutaverslun
og þjónusta
TANGARHÖFÐA 4
110 REYKJAVÍK
SÍMI 515 7200
www.osal.is
osal@osal.is
FAX 515 720
ÓSAL VARAHLUTAVERSLUN
K
olbrún Erna Pétursdóttir
leikkona er fjórða dóttir
Péturs Goldstein og Hlínar
Guðjónsdóttur en afkom-
endur þeirra eru nú orðnir 21 tals-
ins og einn á leiðinni. Hún ræddi
við DV um þessa merkilegu fjöl-
skyldusögu.
Hendrik vann teningakastið
Þetta var nú töluvert af fólki sem
var í raun bjargað þegar Henný og
Hendrik giftust?
„Já, það munaði nú ekki miklu
að það hefði ekki orðið því það
átti að henda henni úr landi. Hún
„braut lög“ og stóð uppi í hárinu á
konunni sem hún vann hjá og fór
og stofnaði sitt eigið fyrirtæki.“
Kolbrún segir að fjölskyldan
hafi alla tíð verið meðvituð um
uppruna sinn en í rauninni hefði
hún og systur hennar fengið al-
íslenskt uppeldi. Jól og páskar voru
haldin á íslenska vísu og gyðing-
dómi ekki sérstaklega haldið að
börnunum, þó að við kynntumst
einhverjum hefðum hjá ömmu.
„Pabbi minn var meiri Ís-
lendingur í sér en margir í kringum
hann. Hann talaði virkilega góða
íslensku og leiðrétti okkur systurn-
ar alltaf ef við sögðum eitthvað vit-
laust. Einnig var hann fróður um
jarðsögu landsins og landafræði.
Ég er samt mjög meðvituð um
upprunann og hver örlögin hefðu
getað orðið. Mér var sagt að Hend-
rik afi og tveir aðrir menn hefðu
kastað teningi upp á hver þeirra
ætti að kvænast ömmu. Úr þessu
varð þetta fína og ástríka hjóna-
band.“
Það voru ekki aðeins örlög
Hennýjar sem voru að veði. Kol-
brún segir að Hendrik hefði bjarg-
að Harry, ömmubróður hennar, og
unnustu hans, Hildigerði, einnig.
„Afi fór og lagðist fyrir fæturna
á ráðherra til að Harry yrði hleypt
inn í landið. Stríðið var að bresta á
og Harry var við landamæri Dan-
merkur þegar ráðist var inn í íbúð-
ina hans.“
Grét þegar hún ræddi
um fortíðina
Hvernig kona var amma þín?
„Hún var stolt, svakalega stolt
kona. Að sjálfsögðu sá ég alltaf
sársaukann og var oft að reyna að
tala við hana um þetta en það var
ekki fyrr en undir það síðasta, og
hún var orðin mjög slitin, að hún
fór að opna sig um þetta við mig.
Flest allt hennar fólk var drepið
í fangabúðunum. Tveir frændur
hennar náðu að flýja og fluttu til
Kanada. Við fjölskyldan höfum
haft samband við þá og einnig
frænku okkar í Englandi. En það
var ekki mikið meira. Ég get vel
ímyndað mér að þetta allt hafi haft
mikil áhrif á heilsu hennar enda
var hún orðin sjúklingur undir
það síðasta. Hún var mjög sorg-
mædd þegar hún ræddi um þetta
og grét.“
Talaði hún íslensku?
„Já, hún lærði málið og gerði það.
Svolítið bjagaða reyndar og við
systurnar hlógum oft að ambögun-
um,“ segir Kolbrún kímin.
Urðuð þið einhvern tímann fyrir
fordómum vegna upprunans?
„Það var frekar lítið talað um
það, en pabbi sagðist hafa lent í for-
dómum endrum og eins. En þó ekk-
ert sem fór illa með hann. Hann var
vissulega talinn vera „útlendingur-
inn“ á þeim stöðum sem hann
vann. Ég man sérstaklega eftir því
þegar ég var að vinna í fiski í plássi
úti á landi og pabbi kom þá með
skipi í land. Við hittumst og leidd-
umst saman eftir götu bæjarins
og þá komst sá kvittur á kreik að
ég „væri kominn í útlendingana“,“
segir Kolbrún og hlær. „Jújú, auð-
vitað hafði baksaga okkar áhrif á
okkur og uppeldi okkar. En það var
ekki verið að tala mikið svona hluti
í gamla daga.“
Stjórnvöld geta lært af sögunni
Eins og áður hefur verið nefnt fékk
Henný íslenskan ríkisborgararétt
við giftinguna en Pétur fékk hann
hins vegar ekki þó að hann væri
aðeins tíu ára gamall. Kolbrún sjálf
fór fyrir skemmstu og rannsakaði
af hverju það væri.
„Hann fékk ekki ríkisborgara-
rétt fyrr en 21 árs gamall. Þegar ég
skoðaði þingræðurnar í tengslum
við það hvernig ríkisborgararéttur-
inn var veittur sá ég ýmislegt ein-
kennilegt. Sérstaklega í tengslum
við kynþætti. Þeir sem höfðu ís-
lenskt blóð öðrum hvorum megin
í ættinni fengu frekar ríkisborgara-
rétt en aðrir og pabbi minn hafði
það ekki og börn fengu ekki sjálf-
krafa ríkisborgararétt þó að for-
eldrarnir fengju hann. En einn
þingmaðurinn lagðist sérstak-
lega gegn því að hann fengi ríkis-
borgararétt af því að hann var ekki
með íslenskt blóð. Þetta var kyn-
þáttahyggja og ekkert annað.“
Reynsla fjölskyldurnar hafði
mjög sterk áhrif á Pétur og mótaði
hans afstöðu í málefnum flótta-
manna. Kolbrún segir:
„Pabbi minn hafði mjög sterkar
skoðanir í þessum málum og taldi
að fólk sem væri að flýja stríð
ætti að fá hæli. Hann tók stríðið
í Júgóslavíu sem hófst árið 1991
mikið inn á sig og aðstoðaði fólk
sem hingað flúði frá átökunum.“
Útlendingamál hafa verið mikið
í deiglunni á undanförnum árum
og upp komið mál þar sem fólki
er vísað úr landi, jafnvel með lítil
börn og um miðjar nætur. Kolbrún
telur að sín fjölskyldusaga hafi
skírskotun í nútímann.
„Við sjáum hvernig Útlendinga-
stofnun neitar fólki um dvöl hér á
landi og ekki endilega á forsend-
um sem fólk skilur. Það er eins og
þeir vilji ekki viðurkenna að fólk sé
í hættu jafnvel þótt það sé augljóst.“
Finnst þér að stjórnvöld geti
dregið lærdóm af þessari sögu?
„Að sjálfsögðu. Sagan sýnir að
flóttamenn geta orðið nýtir þjóðfé-
lagsþegnar.“ n
Kristinn Haukur Guðnason
kristinn@dv.is
mynd /Hanna
„Mér var sagt að
Hendrik afi og tveir
aðrir menn hefðu
kastað teningi upp á
hver þeirra ætti að
kvænast ömmu“
„Sagan sýnir að
flóttamenn geta
orðið nýtir þjóðfélags-
þegnar.