Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.2018, Qupperneq 51

5111. maí 2018 tímavélin
„Grófara
klám
en nokkru
sinni hefur
sést í
íslensku
sjónvarpi“
S
ýn var lengi að finna
sér farveg og stefnu á
íslenskum sjónvarps­
markaði. Árið 1989 fékk
Sýn hf. leyfi fyrir stöðinni en
að því stóðu DV og Bíóhöll­
in. Sýn hf. kom stöðinni hins
vegar ekki í loftið og keypti
Stöð 2 leyfið í maímánuði
ári síðar. Til að byrja með var
stöðin aðallega notuð til þess
að sjónvarpa þingfundum. Á
seinni hluta tíunda áratugar­
ins var alls kyns bandarískt
skemmtiefni sýnt á Sýn, þar
á meðal mikið af erótískum
myndum, hryllingsmyndum
og bardagaþáttum á borð við
American Gladiators. Hjálm­
ar Árnason, þingmaður Fram­
sóknarflokksins, gerði dagskrá
stöðvarinnar að umtalsefni
í þinginu og spurði mennta­
málaráðherra hvort dagskrá­
in samræmdist lögum. „Þessi
sjónvarpsstöð sýnir grófara
klám en nokkru sinni hefur
sést í íslensku sjónvarpi.“ Síð­
ar varð Sýn að hreinræktaðri
íþróttastöð en breytti um nafn
og varð að Stöð 2 Sport árið
2008.
Skjáreinn var rekinn með stolnu fé úr Landssímanum
taldir voru hafa átt þátt í stuldin­
um árið 2004.
Við vitnaleiðslur kom í ljós að
féð hafði runnið inn í Skjáeinn
frá fyrsta degi. Sveinbjörn sagði
að ávallt hefði staðið til að endur­
greiða féð en þegar hann sá að
Kristján og Árni gátu ekki greitt
strax varð hann að breyta bók­
haldinu. Fjárþörf Skjáseins var
hins vegar viðvarandi og áfram
flæddi fé frá Landssímanum
inn í Skjáeinn. Sveinbjörn pass­
aði sig á því að vera ávallt í vinnu
um mánaðamót þegar uppgjör
fór fram og notaði kúnstir til að
blekkja alla eftirlitsaðila.
Sveinbjörn var dæmdur til
fjögurra og hálfs árs fangelsisvistar
í héraði og áfrýjaði ekki. Árni Þór
og Kristján fengu tveggja ára dóm
þar sem þeir hefðu átt að vita að
féð var illa fengið. Sú refsing var
lækkuð í fimmtán og átján mánuði
í Hæstarétti. Einn annar sak­
borningur var dæmdur til þriggja
mánaða fangelsisvistar fyrir pen­
ingaþvætti. n
600 stúdenta til stjórnvalda um
að stöðva útsendingar Kanasjón­
varpsins utan herstöðvarinnar.
Meðal þeirra voru Ólafur Ragnar
Grímsson, Vigdís Finnbogadóttir,
Svavar Gestsson, Ragnar Arnalds
og Ellert B. Schram.
Ungmenni lögðu undir sig stöðina
Þetta ár, 1966, tók hóf Ríkisútvarp­
ið eigin sjónvarpsútsendingar
og sífellt fleiri landsmenn eign­
uðust sjónvarpstæki. Upp úr því
komu fram kröfur frá framleið­
endum bandarísks skemmtiefnis
að varnarliðið ætti að greiða hærri
gjöld þar sem útsendingin næðist
langt út fyrir herstöðina. Brugð­
ist var við þessu haustið 1967 með
því að minnka styrk útsendingar­
innar. Áttu þær þá að ná einung­
is yfir Suðurnesin og syðsta hluta
Hafnarfjarðar en í raun náðist
stöðin enn þá í Reykjavík.
Unga fólkið var enn þá reitt og
vildi Kanasjónvarpið burt. Sunnu­
dagskvöldið 16. nóvember árið
1969 brutust tuttugu mótmæl­
endur gegn stríðinu í Víetnam
inn á sjónvarpsstöðina og lögðu
hana undir sig. Meðal þeirra sem
stóðu að aðgerðunum voru Birna
Þórðardóttir og Róska, þekktir að­
gerðasinnar.
Þau komu inn á völlinn í tveim­
ur hópum, sumir þóttust vera
að taka á móti ættingjum úr far­
þegaflugvél en aðrir klifruðu yfir
vírgirðingu vallarins. Þegar þau
komust inn í húsakynni stöðv­
arinnar spreyjuðu þau á veggi
slagorð á borð við „Viva Cuba“,
„Vietnam will win“ og „Brainwash
center“. Síðan settust þau í hring á
miðju gólfinu og héldust í hend­
ur uns lögreglan kom og handtók
þau. Útsending var rofin í fimmtán
til tuttugu mínútur á meðan þessi
atburðarás átti sér stað.
Stöðin sett í kapal
Útsendingar Ríkissjónvarpsins
urðu sífellt vinsælli og raddirnar
gegn Kanasjónvarpinu sífellt há­
værari. Í Þjóðviljanum birtust
margar gagnrýnisgreinar þar á
meðal frá Einari Braga, skáldi
og rithöfundi, árið 1973 þar sem
hann fór fram á að einkaréttur
Ríkis sjónvarpsins væri virtur:
„Stundum heyrist sú viðbára,
að hér sé aðeins um æskilega
samkeppni að ræða í líkingu við
sendingar útvarpsstöðva víða um
lönd, sem menn geta hlustað á eft­
ir frjálsu vali. Það er átakanlegt ef
fullorðnir menn eru svo óskýrir í
hugsun, að þeir greini ekki grund­
vallarmuninn á þessu tvennu.
Ameríski herinn starfrækir skóla
á Vellinum fyrir börn hermanna
… Ætli margur yrði ekki dálítið
hvumsa, ef hermenn af Keflavíkur­
velli kæmu einn morguninn stik­
andi í skólana og gerðu kröfu til
að fá að taka við uppfræðslunni að
hálfu og kenna ensku?“
Vissulega voru margir sem
horfðu frekar á Kanann en Ríkis­
sjónvarpið, svo margir að dagskrá­
in var birt í dagblöðum vel inn í
áttunda áratuginn. Fólk á jaðri út­
sendingarsvæðisins kostaði miklu
fé til að koma sér upp magnara og
alls kyns búnaði til að ná stöðinni.
En þrýstingurinn hafði áhrif og
árið 1974 var stöðin færð í kapal­
kerfi. Urðu þá margir Íslendingar
svekktir og Albert Guðmundsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins,
lagði fram þingsályktunartillögu
um að leyfa útsendingar Kana­
sjónvarpsins. Var hún felld með 40
atkvæðum gegn 5.
Einn yfirlýstur Sjálfstæðis­
maður skrifaði í Morgunblaðið
árið 1976:
„Mér finnst það vera hrein og
bein skömm, að við skulum ekki
sjálf fá að ráða hvaða sjónvarps­
efni við horfum á. Hvergi í heim­
inum eru eins miklar hömlur lagð­
ar á í slíkum efnum. Sjónvarpið á
Keflavíkurflugvelli er stofnun, sem
ríkið greiðir ekki með og því engin
ástæða til að loka því. Það er talið
að nokkrum ofstopafullum körl­
um og konum, sem vilja láta mikið
á sér bera, að allt sem aflaga fer í
þessu landi svo og glæpir stafi af
Keflavíkursjónvarpinu. Þetta eru
auðvitað ekkert annað en móður­
sjúkar hugsanir.“
Raddir af þessum toga heyrð­
ust alveg fram á tíunda áratuginn.
Mörgum fannst dagskrá Ríkissjón­
varpsins leiðinleg og auk þess voru
engar útsendingar á fimmtudög­
um. Með tímanum dofnuðu þess­
ar raddir og þegar einkarétti rík­
isins á ljósvakamiðlum var aflétt
árið 1986 voru þær svo til horfnar
enda jókst framboð þá til muna.
Kanasjónvarpið var starfrækt á
Keflavíkurflugvelli alveg þangað til
herstöðinni var lokað árið 2006. n
Stangir og greiður
Alþýðublaðið 6. september 1974
Tíminn 18. nóvember 1969