Dagblaðið Vísir - DV - 21.08.2019, Qupperneq 80

PRESSAN 21. ágúst 201980
Kristján Kristjánsson
ritstjorn@dv.is
NORÐURÍRSKIR LÆKNAR
BERJAST GEGN LÖGSÓKNUM
n Norðurírsk kona þarf að koma fyrir dóm fyrir að hafa
keypt fósturlátstöflur á netinu fyrir 15 ára dóttur sína.
N
orðurírskir læknar hafa
stofnað samtök til að
verja þagnarskyldu lækna
gagnvart sjúklingum. Með
þessu eru þeir að berjast gegn
kröfum um að þeir verði að láta
lögreglunni í té upplýsingar um
nöfn kvenna sem fá fósturlát-
stöflur hjá þeim. Samtökin heita
Doctors for Choice Northern
Ireland.
Norðurírsk kona þarf að koma
fyrir dóm síðar á þessu ári fyrir
að hafa keypt fósturlátstöflur á
netinu fyrir 15 ára dóttur sína.
Hún er ákærð fyrir að hafa út-
vegað sér slíkar töflur 2013 og
að hafa látið dóttur sína fá þær.
Samkvæmt lögum verða lækn-
ar og annað heilbrigðisstarfsfólk
á Norður-Írlandi að tilkynna yf-
irvöldum ef vitneskja liggur fyr-
ir um að sjúklingar hafi notað
fósturlátstöflur. Ef það er ekki
gert á heilbrigðisstarfsfólkið yfir
höfði sér að verða ákært. Doct-
ors for Choice Northern Ireland
segja að ekki ætti að saksækja
neinn fyrir að kaupa eða nota
slíkar töflur. Í yfirlýsingu frá
samtökunum segir meðal annars
að töflur sem þessar séu öruggar
og mikið notaðar á sjúkrahús-
um á Norður-Írlandi. Þær geti þó
valdið ákveðnum erfiðleikum,
til dæmis sýkingum eða miklum
blæðingum. Konur sem taki töfl-
ur sem þessar utan sjúkrahúss
eigi strax að leita aðstoðar heil-
brigðisstarfsmanna ef þær fá
miklar blæðingar eða finna fyr-
ir vanlíðan. Tafir á því að leita
aðstoðar geti stofnað lífi þeirra í
hættu.
Samtökin segja að stefna yfir-
valda í málunum stefni trúnað-
arsambandi lækna og sjúklinga
í hættu. Læknum beri skylda til
að annast sjúklinga sína og sýna
þeim fullan trúnað og að heil-
brigðisstarfsfólk eigi ekki að til-
kynna til lögreglu að fólk hafi tek-
ið fósturlátstöflur. Sjúklingar eigi
að geta treyst lækni sínum. Tals-
maður samtakanna segir að ný-
lega saksóknir vegna þessa gegn
konum og stúlkum geti dregið úr
vilja foreldra til að leita nauðsyn-
legrar læknishjálpar. Núverandi
löggjöf komi í veg fyrir samúðar-
fulla meðferð og geti hindrað
sjúklinga í að leita sér aðstoðar.
Norður-Írland er eini hluti
Stóra-Bretlands þar sem fóst-
ureyðingar eru ólöglegar. Það
breytist þó þann 22. október
næstkomandi en í júlí samþykkti
breska þingið með 322 atkvæð-
um gegn 99 að framvegis gildi
sömu fóstur eyðingarlög á Norð-
ur-Írlandi og annars staðar innan
Stóra-Bretlands. n
EINU SKREFI NÆR ÞVÍ AÐ LEYSA
GÁTUNA UM UPPRUNA LÍFSINS
n Gæti hafa myndast við aðstæður eins og eru á Íslandi.
„Norður-Írland er eini hluti
Stóra-Bretlands þar sem
fóstureyðingar eru ólöglegar.
„En það þarf
meira til
en eina amínó-
sýru til að líf geti
myndast.
Kristján Kristjánsson
ritstjorn@dv.is
V
ið vitum að lífið er um
3,7 milljarða ára gamalt.
Það hófst með því að ein-
frumungar urðu til hér á
jörðinni. En hvernig þeir urðu til,
hvaða neisti kom þeim í gang, það
vitum við ekki með vissu. Áður
töldu margir vísindamenn að
eldingu hefði lostið niður í hafið
og við það hafi líf myndast. Aðrir
telja að lífið hafi alls ekki mynd-
ast fyrst hér á jörðinni, heldur hafi
það borist hingað með loftstein-
um. Nú sýna niðurstöður nýrrar
rannsóknar að hugsanlega hafi
ekki þurft svona stóra atburði til
að líf myndaðist.
Tue Hassenkam, eðlisfræðing-
ur við Kaupmannahafnarháskóla,
sagði í samtali við Danska ríkis-
útvarpið að nýju niðurstöðurnar
sýni að líf hafi hugsanlega kvikn-
að í heitum hver eða jafnvel vatns-
polli. Þær sýni að ekki þurfi fram-
andi málma til þess að þau flóknu
efnasambönd, sem eru forsenda
lífs, geti myndast. Það þýði að líf
geti hafa myndast á mörgum mis-
munandi stöðum, til dæmis í poll-
um sem myndast við að hveravatn
rennur í þá.
„Eins og þeir sem eru úti um
allt á Íslandi,“ sagði hann.
Vísindamennirnir gerðu
reiknilíkan af aðstæðum í hafinu
eins og þær hefðu verið fyrir um
fjórum milljörðum árum. Með því
hafa þeir sýnt fram á að það þarf
ekki margar sameindir til að líf
geti myndast. Reiknilíkanið líkti
eftir litlu, lokuðu umhverfi, með
aðeins 15 sameindum. Hitastig-
ið var á milli 80 og 100 gráður en
talið er að heimshöfin hafi verið
svo heit á þeim tíma. Þetta varð
til þess að eitt og annað fór að
gerast. Eftir skamman tíma fóru
sameindirnar að hafa áhrif hver á
aðra. Þær mynduðu sífellt flóknari
strengi og eftir stuttan tíma höfðu
þær myndað amínósýruna glýsín.
En það þarf meira til en eina
amínósýru til að líf geti mynd-
ast. Næstum allar lífverur, sem
við þekkjum í dag, samanstanda
af þremur grundvallarhlutum:
DNA, RNA og 22 mismunandi
amínósýrum. En þetta gæti hafa
verið upphafið að því flókna lífi
sem nú þrífst á jörðinni. n
Magnað Lífið gæti hafa kviknað í heitum
hver, líkt og á Íslandi. Mynd: Getty Images
Heitt í hamsi
Mótmæli hafa
verið skipulögð til
að berjast gegn
stefnu yfirvalda í
Norður-Írlandi er
varðar þungunarrof.
Mynd: Getty Images