Morgunblaðið - 29.06.2019, Síða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. JÚNÍ 2019
Vor og sumar hafa
verið þeim sem búa um
sunnanvert landið ákaf-
lega upplitsdjarft og er
langt gengið þegar fólk
er farið að kvarta yfir
rigningarleysi. Eitt-
hvað er nú að rætast úr
því þessa dagana.
Þessi bjarta sum-
arbyrjun kemur eftir
langan þingvetur þar
sem margt hefur drifið
á daga. Stærsta mál vetrarins. Síðast-
liðið haust spáðu margir miklu gjörn-
ingaveðri á vinnumarkaði með hörð-
um vinnudeilum og verkföllum.
Ríkisstjórnin tók strax við upphaf
samstarfsins upp gott og markvisst
samtal við aðila vinnumarkaðarins og
ávöxturinn var lífskjarasamning-
urinn sem kynntur var í Ráð-
herrabústaðnum. Í þeim samningum
lék ríkisstjórnin stórt hlutverk. Í
þeim samningum voru mál Fram-
sóknar í brennidepli og mikilvægur
þáttur í lausninni. Vil ég þar sér-
staklega nefna húsnæðismálin með
„svissnesku leiðina“ í fararbroddi,
lengingu fæðingarorlofs og þá ekki
síður stórt skref, gríðarstórt skref, í
átt að afnámi verðtryggingar, sem
Framsókn hefur barist fyrir margar
síðustu kosningar. Ég leyfi mér að
fullyrða að án Framsóknar í rík-
isstjórn hefðu þessar gríðarlegu sam-
félagsbætur ekki náð fram að ganga.
Öflug ráðuneyti Framsóknar
Þau ráðuneyti sem við höfum yfir
að ráða hafa verið öflug það sem af er
kjörtímabilinu. Það er stórsókn í
mennta- og menningarmálum þar
sem áhersla á íslenskuna og kenn-
arastarfið hefur verið áberandi. Fé-
lagsmálin með húsnæðismál og mál-
efni barna hafa verið áberandi í
félagsmálaráðuneytinu og í ráðuneyti
samgangna og sveitarstjórnarmála
hefur áherslan verið lögð á stórsókn í
samgöngum um allt land sem felst í
því að auka öryggi á vegum og aukin
lífsgæði um allt land, skosku leiðina í
innanlandsflugi, fyrstu flugstefnu Ís-
lands og fyrstu stefnumótun fyrir
sveitarstjórnarstigið hér á landi.
Rauða ljósið fært í lög
Á síðustu dögum þingsins voru ný
lög um póstþjónustu samþykkt og
meðal mikilvægustu þátta þeirrar nýju
löggjafar er að sendingarkostnaður er
jafnaður um land allt. Lögin höfðu ver-
ið í vinnslu í 12 ár og afar ánægjulegt
að sjá þau samþykkt á Alþingi.
Önnur lög sem hafa
tekið langan tíma í
vinnslu og strandað á
þingi nokkrum sinnum
eru umferðarlögin sem
samþykkt voru á vor-
þingi. Þetta er mikilvæg
og umfangsmikil lög-
gjöf þar sem er til að
mynda í fyrsta sinn
fært í lög að bannað sé
að aka móti rauðu ljósi.
Í þessum nýju lögum er
einnig gert ráð fyrir að
tækninni muni fljúga
fram og settur rammi
um sjálfkeyrandi bíla svo eitthvað sé
nefnt.
Lög um netöryggi voru einnig lögð
fram og samþykkt í vetur leið. Þar er
tekist á við gríðarlega mikilvægt mál
í samtímanum og unnið að því að
tryggja öryggi almennings og upplýs-
inga.
Það var stór stund þegar nýr Herj-
ólfur sigldi inn í Friðarhöfn í Vest-
mannaeyjum um miðjan júní. Þetta
er glæsileg ferja sem á eftir að nýtast
vel. Ekki er síst ánægjulegt að um er
að ræða fyrstu rafvæddu ferjuna á Ís-
landi og er til merkis um alvöruna í
stefnu ríkisstjórnarinnar í orkuskipt-
um í samgöngum.
Blómlegar byggðir
Byggðamál hafa fengið sinn verð-
skuldaða sess í störfum ráðuneytis og
stjórnsýslu og vinna eftir byggða-
áætlun sem samþykkt var fyrir ári
hafin af krafti. Einn þáttur byggða-
áætlunar er stuðningur við verslun í
strjálbýli. Ég varð þeirrar ánægju að-
njótandi að opna verslun Verzlunarfj-
elags Árneshrepps fyrir skemmstu
og óhætt að segja að sá stuðningur
sem verslunin fær úr byggðaáætlun
mælist vel fyrir og er fámennu sam-
félagi mikilvægur.
Á sumarfundi ríkisstjórnar á síð-
asta ári var nýtt þjónustukort kynnt
formlega en það er stórt stökk í að
opna almenningi leið að upplýsingum
um þjónustu á Íslandi á myndrænan
og gagnvirkan hátt. Verkinu, sem
hefur verið í umsjón Byggðastofn-
unar, hefur miðað vel og á eftir að
veita almenningi og stjórnvöldum
kærkomna yfirsýn yfir þjónustu sem
stendur landsmönnum til boða um
allt land.
Í stjórnarsáttmála er sagt frá
stefnu ríkisstjórnar er miðar að því
að gera stjórnsýsluna og stofnanir
hennar nútímalegri og vinsamlegri
landinu í heild sinni og það er að
ákveðinn hluti starfa skuli auglýstur
án staðsetningar. Við í samgöngu- og
sveitarstjórnarráðuneytinu erum
stolt af því að hafa riðið á vaðið og
auglýst starf lögfræðings í ráðuneyt-
inu án staðsetningar og ráðið í stöð-
una einstakling sem hefur aðsetur á
Sauðárkróki. Það er gríðarlega mikil-
væg byrjun á því að við undirbúum
okkur undir fjórðu iðnbyltinguna og
ólíkar væntingar fólks til atvinnu að
geta boðið upp á störf án staðsetn-
ingar. Það eru einnig verðmæti fólgin
í því að stjórnsýslan njóti krafta fólks
af öllu landinu til að tryggja að sjón-
arhornið sé ekki einskorðað við það
sem einu sinni var póstnúmer 150
Reykjavík.
Framsókn fyrir
íslenskan landbúnað
Það hefur auðvitað verið tekist á á
Alþingi eins og heilbrigt verður að
teljast. Eitt af þeim málum sem mjög
hafa brunnið á okkur í Framsókn er
hið svokallaða hráa kjöts-mál þar
sem íslenska ríkið hafði verið dæmt
til að afnema frystiskyldu á innfluttu
kjöti. Og hvað gerðum við í Fram-
sókn í þeirri stöðu? Við hófum sókn
og börðumst fyrir því að Ísland yrði
fyrsta landið í heiminum til að banna
dreifingu á matvælum sem innihalda
tilgreindar sýklalyfjaónæmar bakt-
eríur. Þessi sókn okkar snýst um sér-
stöðu íslensks landbúnaðar sem
skapar einstaka stöðu okkar hvað
varðar lýðheilsu en sýklalyfjaónæmi
er ásamt loftslagsbreytingum helsta
ógn við líf og heilsu manna og dýra í
heiminum.
Í þessu máli sýndum við svo ekki
verður um villst að við erum fram-
sækinn og framsýnn flokkur. Fyrir
örfáum misserum, jafnvel mánuðum,
hefði ekki verið jarðvegur fyrir slíkar
ákvarðanir en með því að beita kröft-
um okkar til að gefa vísindamönnum
hljómgrunn, til dæmis með fjölmenn-
um fundi í vetur, hefur almenningur
vaknað til vitundar um gæði íslensks
landbúnaðar og einstaka stöðu Ís-
lands í heiminum.
Sterkari girðingar um
hagsmuni Íslands
Orkupakkinn hefur reynt mjög á
ríkisstjórnarflokkana enda um orku-
auðlindir landsins að ræða. Á mið-
stjórnarfundi Framsóknar síðasta
haust var ályktað um meðferð máls-
ins sem eftir það fékk aðra og ít-
arlegri umfjöllun. Settar voru sterk-
ari girðingar til að vernda hagsmuni
Íslands. Með þessari umræðu komust
orkumálin fyrir alvöru á dagskrá.
Það sem hefur verið kallað eftir af
þjóðinni er að íslenskir stjórnmála-
menn standi vörð um íslenskar orku-
auðlindir og það fyrirkomulag sem
hefur ríkt hér sem felst einna helst í
því að orkufyrirtækin eru að lang-
stærstum hluta í samfélagslegri eigu.
Það hefur einnig verið mjög skýrt
ákall um að erlendir aðilar geti ekki
gert stórinnkaup á íslensku landi. Þar
er sýn okkar skýr. Það er ekki í boði
að stóreignamenn og braskarar geti
vaðið um héruð og keypt upp jarðir
og réttindi þeim tengd. Í því er unnið
hörðum höndum að styrkja lagaum-
hverfi í kringum jarðir.
Slá þarf hreinni og sterkari
tón í hagsmunagæslu
Eftir átök vetrarins hlýtur öllum
að vera ljóst að við þurfum að leggja
mun meiri áherslu á hagsmuni Ís-
lands í allri vinnu varðandi EES-
samninginn. Orkupakki þrjú kom á
sjóndeildarhringinn fyrir meira en tíu
árum og algjörlega óeðlilegt að málið
hafi ekki komist inn í almenna um-
ræðu fyrr en á síðasta ári. Það er líka
alvarlegt hvernig haldið var á málum
varðandi innflutning á kjöti á sínum
tíma. Þeir sem koma að vinnu við
EES-samninginn fyrir Íslands hönd
verða að gera sér fulla grein fyrir því
að hagsmunir Íslands ganga öllum
hagsmunum framar við samninga-
borðið. Það er síðan íslenskra stjórn-
mála að skilgreina betur ríka hags-
muni Íslands og slá hreinni og
sterkari tón í hagsmunagæslunni.
Framfarir byggðar á samvinnu
Íslendingar hafa notið þess að rík-
isstjórnir hafa verið samsteypu-
stjórnir en ekki tveggja turna stjórn-
mál eins og við sjáum frá
Bandaríkjunum og Bretlandi. Þær
miklu framfarir sem þjóðin hefur
upplifað á einni öld eru ekki afrakstur
öfga heldur samvinnu. Það er mín trú
að samvinna sé grundvöllur góðs
samfélags. Traust er skapað með
heiðarlegum vinnubrögðum en ekki
með því að ala á ófriði og sundrungu.
Sú ríkisstjórn sem nú er við völd er
sérstök að því leyti að í henni eru þrír
flokkar sem allir standa fyrir
ákveðnar hugsjónir miðju, vinstri og
hægri í íslenskum stjórnmálum.
Stjórnin er mynduð til að standa að
mikilvægum framfaraverkefnum í ís-
lensku samfélagi og til að skapa meiri
sátt í samfélaginu. Sú sátt einkennist
ekki af doða og framtaksleysi heldur
því að sköpuð er umræða um mik-
ilvæg málefni og þau leidd til lykta.
Um það snýst lýðræðið.
Bjóðum unga fólkið
velkomið í stjórnmálin
Minn ferill í stjórnmálum hófst á
sveitarstjórnarstiginu. Það er stund-
um eins og sá hluti stjórnmálanna
sem sveitarstjórnarstigið er gleymist
í umræðunni. Á því stigi eru mörg
mikilvægustu svið stjórnmálanna
stunduð í mikilli nálægð við íbúa. Eitt
af þeim verkefnum sem ég hef veitt
forystu sem ráðherra er að hefja
vinnu við fyrstu stefnumótunina fyrir
sveitarstjórnarstigið. Sú vinna er vel
á veg komin og verður lögð fyrir
þingið í haust. Þau átök sem við höf-
um horft upp á í stjórnmálum víða um
heim snúa að því að almenningur
upplifir sig valdalausan og að stjórn-
málamennirnir séu fjarlægir. Það er
því mikilvægt að stjórnmálamenn í
sveitarstjórnum séu öflugir í því að
virkja fólk til þátttöku og að íbúar láti
til sín taka því ef það er eitthvað sem
einkennir íslensk stjórnmál þá er það
að hver og einn getur haft mikil áhrif
í því að móta samfélagið. Þetta sjáum
við augljóslega nú þegar unga fólkið
okkar hefur upp raust sína og hvetur
stjórnvöld áfram varðandi loftslags-
mál. Það er ánægjulegt að sjá þetta
sterka unga fólk stíga fram með
áhyggjur sínar og einnig hugmyndir
varðandi hvernig við tökumst á við
hlýnun jarðar.
Loftslagsváin er staðreynd. Póli-
tíkin snýst ekki um að afneita eða
taka undir. Pólitíkin snýst um hvern-
ig við ætlum að vinna úr stöðunni. Ég
vil því hvetja ungt fólk til að stíga
óhrætt inn á vettvang stjórnmálanna
og inn í starf flokkanna. Við ungt fólk
sem þetta les vil ég segja að kraftur
ykkar bætir samfélagið, verið
óhrædd við að hafa samband, þið
finnið Framsókn á Facebook, net-
fangið hjá okkur er framsokn-
@framsokn.is og símanúmerið 540-
4300.
Eftir Sigurð Inga
Jóhannsson » Þeir sem koma að
vinnu við EES-
samninginn fyrir Íslands
hönd verða að gera sér
fulla grein fyrir að hags-
munir Íslands ganga öll-
um hagsmunum framar
við samningaborðið. Það
er síðan íslenskra stjórn-
mála að skilgreina betur
ríka hagsmuni Íslands
og slá hreinni og sterk-
ari tón í hagsmungæsl-
unni.
Sigurður Ingi
Jóhannsson
Höfundur er formaður Framsóknar
og samgöngu- og sveitarstjórnar-
ráðherra.
Af stjórnmálum og sólskini
Umfangsmikil vinna
stendur nú yfir við
heildarendurskoðun
barnaverndarlaga og
endurskoðun á fé-
lagslegri umgjörð og
stuðningi við börn á Ís-
landi. Leiðarstefið í
allri þeirri vinnu er
samvinna. Samvinna
þeirra ráðherra rík-
isstjórnarinnar og
ráðuneyta sem fara
með málefni barna. Samvinna þing-
manna úr öllum flokkum sem nú
sitja á þingi. Samvinna og samtal
fagfólks og sérfræðinga af ólíkum
sviðum og samvinna og samtal við
notendur kerfisins eins og það er í
dag – ekki síst við börn og ungt
fólk.
Í bréfi sem var sent út í febrúar
til ríflega 600 viðtakenda sem hafa
með málefni barna að gera var biðl-
að til allra þeirra sem hefðu getu og
vilja til að leggja sitt af mörkum að
taka þátt í vinnunni
fram undan. Þar var
þeim boðið að sækja
fundi hliðarhópa þar
sem ýmsar áskoranir
og sértæk verkefni
yrðu rædd. Viðbrögðin
létu ekki á sér standa
og hafa á annað hundr-
að þátttakendur verið
virkir í hliðarhópum
sem hafa verið starf-
ræktir í vetur og deilt
þar dýrmætri þekkingu
og reynslu. Þar hefur
til dæmis verið fjallað
um forvarnir og fyrirbyggjandi að-
gerðir, samtal þjónustukerfa, skipu-
lag og skilvirkni úrræða, nýtt barna-
verndarkerfi og börn í sérstaklega
viðkvæmri stöðu.
Samtakamáttur
20. júní síðastliðinn boðaði ég,
Lilja Dögg Alfreðsdóttir, mennta-
og menningarmálaráðherra, og
Svandís Svavarsdóttir heilbrigð-
isráðherra til vinnufundar þing-
mannanefndar í málefnum barna
þar sem þátttakendur hliðarhóp-
anna komu saman. Má segja að þar
hafi farið fram eins konar uppske-
ruhátíð þar sem vinna vetrarins var
gerð upp og framhaldið kortlagt.
Fundurinn var ekki bara merki-
legur í ljósi þverpólitískrar sam-
vinnu og aðkomu aðila úr ólíkum
kerfum heldur var það ekki síður
sá andi sem sveif yfir vötnum sem
vakti lukku. Trúin á að þetta sé
hægt. Að saman getum við breytt
kerfinu þannig að það vinni eins og
við viljum og styðji betur við börn
og fjölskyldur þeirra.
Kerfisbreytinga þörf
Verkefnið er hins vegar ekki
auðvelt og mögulega er róttækra
breytinga þörf. Meðal þess sem
kemur fram í niðurstöðum hlið-
arhópanna er að einfalda þurfi
kerfið eins og það snýr að börnum.
Mikilvægt sé að skoða uppstokkun
þess og sameiningar stofnana eða
breytingar á þeim. Þá þurfi í hví-
vetna að skima fyrir vísbendingum
um vanda hjá börnum eða fjöl-
skyldum og meta þörf fyrir stuðn-
ing tímanlega. Tryggja þarf að
hægt sé að kalla fram heildarsýn
þegar kemur að málefnum barna
og að börn þurfi ekki að búa við
erfiðleika, stóra sem smáa, til
lengri tíma.
Það þarf að finna ábyrgð á því
að grípa fjölskyldu eða barn í nýju
og breyttu kerfi og skilgreina hver
á að fylgja málum eftir. Þá þurfa
að vera skýrir verkferlar um hvert
hlutverk hvers og eins þjónustuað-
ila sé og hvernig þeir tala saman.
Má þar nefna skóla, félagsþjónustu,
heilsugæslu og lögreglu. Eins þarf
að gæta þess að börn og fjöl-
skyldur fái ekki ófullnægjandi
þjónustu vegna þess að ekki er
skýrt hver á að borga fyrir hana.
Þess utan voru kynntar hugmyndir
um að leggja niður barnavernd-
arnefndir sveitarfélaga í núverandi
mynd og setja á laggirnar mun
færri fagskipuð, þverfagleg svæð-
isráð.
Vel nestuð til aðgerða
Það er af ýmsu að taka en eftir
vinnuna í vetur og þennan afkasta-
mikla vinnufund erum við vel nest-
uð til undirbúnings raunverulegra
aðgerða. Þær munu krefjast breyt-
inga og lausna þvert á kerfi og
samstarfs ráðherra. Næsta skref er
að undirbúa aðgerðaáætlun þvert á
ráðuneyti um hverju þurfi að
breyta þegar kemur að lögum og
reglugerðum og hvaða skref þurfi
að stíga þegar kemur að hinum
ýmsu kerfisbreytingum.
Við þurfum öll að leggja okkar af
mörkum í þessari vinnu. Hún er í
þágu barna og fjölskyldna og við
erum á réttri leið. Framtíðin býr í
börnunum.
Eftir Ásmund Einar
Daðason » Saman getum við
breytt kerfinu þann-
ig að það vinni eins og
við viljum og styðji bet-
ur við börn og fjöl-
skyldur þeirra.
Ásmundur Einar
Daðason
Höfundur er félags- og
barnamálaráðherra.
Samstaða um raunverulegar breytingar
fyrir börn og fjölskyldur