Skessuhorn - 01.06.2016, Side 54

MIÐVIKUDAGUR 1. JÚNÍ 201654
Horft yfir liðið ár og litið til þess nýjaSjómannadagurinn
„Ætli þetta séu ekki orðnar einar
tuttugu og fimm vertíðir sem ég er
búinn að vera á Arnarstapa. Mig hef-
ur alltaf klæjað í fingurna að kom-
ast þangað þegar líða fer á aprílmán-
uð. Þá næ ég í hjólhýsið mitt upp í
Borgarfjörð þar sem það er í vetr-
argeymslu og fer með það vestur á
Stapa og fer svo þangað á bátnum
mínum Rún AK-125. Ég byrja svo á
skakinu eftir hrygningarstoppið í lok
apríl. Núna fór ég 21. apríl. Annars
verður þetta líklega síðasta vertíðin
mín þar, ég er svo slæmur í fótunum
að þetta er ekki hægt lengur,“ segir
Færeyingurinn og sjómaðurinn Jak-
op Hendriksson sem búsettur hefur
verið á Akranesi í áratugi.
Oft verið mikið líf
á Stapanum
Það er margt sem togar Jakop vest-
ur á Arnarstapa á vorin. Ekki síst
umhverfið og síðan stemningin þar.
„Annars hefur þetta breyst rosalega
mikið á þessum áratugum. Áður voru
tveir fiskmarkaðir og menn hittust í
kaffi á morgnanna til að ræða málin
og skoða útlitið. Þetta var á tímum
dagakerfisins og markaðirnir aug-
lýstu góða aðstöðu á Stapanum því
þá vantaði báta í viðskipti. Við fór-
um margir þangað og það var oft góð
stemning á mörkuðunum á morgn-
anna þegar menn mættu þangað í
kaffi klukkan hálf sjö. Menn gleymdu
sér oft í fjörinu og áttuðu sig kannski
á allt í einu að klukkan var orðin hálf
níu og þá ruku allir af stað og út á
sjó,“ segir Jakop og hlær að minn-
inunni. Hann segir þetta allt breytt
núna. „Núna er bara einn markaður.
Þeir byrjuðu á að loka kaffistofunni
og svo lokuðu þeir klósettunum líka
nema á þeim tíma sem einhver var að
vinna á markaðnum. Þetta var orðið
skelfilegt ástand. Þeir fengu bláfán-
ann þarna einu sinni og misstu hann
aftur. Ætli eftirlitsmenn hafi ekki séð
kúkinn í fjörunni eftir að klósettun-
um var lokað og þarna var fjöldi sjó-
manna sem bjó um borð í bátun-
um án nokkurrar aðstöðu. Eftir öll
þessi ár er nú búið að búa til klósett
og bað við hliðina á markaðnum og
orðið mjög gott en við þurftum lengi
að bíða eftir þessu. Það sem redd-
aði okkur sem erum á hjólhýsasvæð-
inu var að Geir bóndi var með sjoppu
þarna og klósett þar. Geir bóndi hef-
ur reddað mörgum um ýmislegt í
gegnum tíðina. Ef eitthvað hefur bil-
að hjá einhverjum hefur skúrinn hans
alltaf verið opinn til viðgerða. Menn
hafa nú oft gert grín að öllum dótinu
í kringum hann en það er búið að
nýtast mörgum vel.“
Kom ungur til Íslands
Jakop er fæddur í Sandey í Fær-
eyjum og kom fyrst til Íslands með
pabba sínum árið 1963 aðeins 16
ára gamall. „Við feðgarnir kom-
um til Reykjavíkur og ég réði mig á
Aðalbjörgina RE-5 hjá Einari Sig-
urðssyni. Sama bátinn og hefur ver-
ið geymdur á Árbæjarsafninu síð-
ustu árin en nú er verið að gera upp.
Við vorum á netum og Einar fiskaði
mikið á þessum árum.“ Jakop seg-
ir pabba sinn hafa haft mikil tengsl
við Íslands. „Amma hans, langamma
mín, flutti til Norðfjarðar eftir að
hafa misst tvo eiginmenn sína í Fær-
eyjum í sjóslysum. Hún giftist Norð-
firðingi og ég á marga frændur þar.
Ég var einmitt að hlusta á einn þeirra
Halldór Þorsteinsson, Dóra rauða, í
viðtali í útvarpinu um daginn. Pabbi
hafði oft komið hingað til lands að
vinna og verið hjá henni. Á þessum
árum voru ekki miklar tekjur í Fær-
eyjum og löng útivist á kútterunum.
Menn fóru til Íslands í þrjá til fjóra
mánuði og höfðu sömu tekjur þann
tíma og allt árið í Færeyjum.“ Jakop
segist snemma hafa byrjað á sjó. „Ég
var svo virkur að það var ekki hægt
að hafa mig heima. Ég fór þrettán ára
á reknet og foreldrum mínum þótti
betra að vita af mér úti á sjó, ég var
svo rosalega virkur. Síðan hef ég að-
allega verið á sjó utan þess að vera á
vöktum í Járnblendiverksmiðjunni
á Grundartanga í einn áratug en ég
hefði ekki getað þraukað þar nema
vegna þess að ég átti trillu og fékk
fimm daga frí milli vaktatarna og
stundaði þá sjóinn. Ég hef aldrei get-
að verið annars staðar en á sjónum.“
Nærri búnir að kveikja í
dallinum
Sumarið 1965 fóru þeir Jakob, pabbi
hans og Siggi bróðir hans, sem kom-
inn var til Íslands líka, til Seyðisfjarð-
ar að vinna á síldarplaninu Sunnu-
veri. „Ísbjörnin átti þetta síldarplan
en pabbi var að vinna hjá Ísbirninum
í Reykjavík. Við vorum þarna fram á
haustið en fórum svo heim til Fær-
eyja í október. Þá fór ég á útilegubát
í Færeyjum. Svo komum við bræður
ásamt pabba á netabátinn Skógarfoss
frá Reykjavík. Ég held að það hafi
verið í eina skiptið sem ég hef kom-
ist nálægt dauðanum um borð í báti.
Þetta var þannig að ég bjó um borð
í bátnum og svo einu sinni á laugar-
dagsnóttu kemur kokkurinn blind-
fullur um borð og ég var sofnaður í
lúkarnum. Hann vekur mig og spyr
hvort við eigum ekki að laga kaffi
og ég játaði því en sofnaði svo aft-
ur. Á olíueldavélinni þarna um borð
var krani sem hægt var að stjórna
rennslinu með og kokkurinn skrúf-
aði bara frá, kveikti upp og sofn-
aði svo. Síðan veit ég ekkert af mér
fyrr en uppi á dekki allur rauður og
sviðinn. Eldavélinn hafði blússhitnað
en svo vildi til að þeir á Aðalbjörg-
inni voru að fara á sjó aðeins á und-
an okkur og báturinn lá utan á okk-
ar. Þegar þeir komu sáu þeir að reyk-
háfurinn var glóandi og eldrauður af
hita, ruku þeir niður lúkar og drusl-
uðu okkur upp. Þarna var þá allt orð-
ið svo heitt að ekki var hægt að snerta
nokkurn hlut. Það var algjör heppni
að ekki skyldi fara að loga í lúkarn-
um og maður slapp með skrekkinn.
Við fórum samt út á sjó um morg-
uninn. Það var leiðindaveður og við
urðum allir að vera berhöfðaðir á
dekkinu því sjóhattarnir höfðu all-
ir hangið til þerris ofan við eldavél-
ina og bráðnuðu þarna um nóttina.
Það voru engar hettur á sjóstökkun-
um þannig að við tróðum alls konar
tuskum í hálsmálið á þeim svo sjór-
inn læki ekki inn á okkur í ágjöfinni.
Við fiskuðum alveg óhemju vel þessa
vertíð, náðum 400 tonnum á einum
mánuði. Það var Guðmundur bróðir
Einars á Aðalbjörginni sem var skip-
stjóri og hann fór ekki langt. Meðan
hinir voru að skælast úti í Kolluál eða
eitthvað vorum við bara inn á Kolla-
firði og með Kjalarnesinu í boltafiski.
Hann var mikill fiskimaður karlinn.“
Fékk pláss á Ráninni
hjá Helga Ibsen
Eftir þetta var svo Jakop á nokkr-
um flækingi, fór á Súgandafjörð um
borð í Sif ÍS með Gesti Kristins-
syni skipstjóra og síðan með öðrum
Færeyingi til Hornafjarðar og var
þar veturinn 1969 á sjó. „Mér líkaði
ekki þessi erfiða innsigling á Horna-
firði og hringdi því í Sigga bróður en
hann var þá fluttur hingað á Akranes.
Ég spurði hann hvort ég gæti ekki
fengið vinnu á Akranesi og hann tal-
aði við Helga Ibsen skipstjóra og út-
gerðarmann á Rán AK. Helgi sagð-
ist skyldi gefa svar daginn eftir. Ég
frétti svo síðar að Helgi hefði hringt
í Gest fyrrum sveitunga sinn á Súg-
andafirði til að spyrjast fyrir um mig
og fengið meðmæli hans. Helgi réði
mig svo á Ránina og þar um borð
var ég lengi og það var æðislega gott
að vera með Helga Ibsen. Hann var
gull af manni. Þarna var ég ein fjög-
ur eða fimm ár. Við gerðum rosalega
góða vertíð á handfærum á Ráninni,
bæði á ufsa við Eldey og eins í þorsk-
inum á Breiðafirðinum. Eftir að hafa
verið á Ráninni fór ég eina vertíð á
Sigurvonina með Dóra á Hólavöll-
um og svo lá leiðin á Harald AK-10
og þar um borð var ég með Kristófer
Bjarnasyni skipstjóra í fjölmörg ár.
Þar var gott að vera og Kristófer var
bara búinn að vera eitt ár með Har-
ald þegar ég byrjaði þar. Þegar hann
fór yfir á nótaskipin Skírni og síðar
Rauðsey fór ég hins vegar á Sigur-
borgina með Sæmundi Halldórssyni
en hann hafði verið stýrimaður hjá
Kristófer á Haraldi.“
Jakob segir einu kynni sín af loðnu-
veiðum hafa verið í smá tíma á Har-
aldi, sem var 200 tonna bátur. „Hann
þætti ekki stór á loðnu í dag og við
áttum að veiða í frystingu en svo
náðist ekki samkomulag um vinnu-
tímann í landi milli verkalýðsfélags-
ins og HB&Co þannig að þetta end-
aði mest allt í bræðslu sem við veidd-
um. Ég var aðeins meira á síldveið-
um, fyrst á Hafþóri RE árið 1965 og
svo á Ásbirni RE sumarið 1966 en
svo líka á Haraldi og Sigurborginni.
Annars hef ég ekki haft mikil afskipti
af nótaveiðum. Netin, lína og færin
hafa verið minn veiðiskapur,“ segir
Jakop og segist alltaf hafa verið mjög
heppinn með skipstjóra á sínum sjó-
mannsferli. Þetta hafa allt verið öðl-
ingsmenn.
Fór að róa í vaktafríum
Smábátaferillinn hjá Jakopi hófst
um 1975 þegar hann keypti bát með
Gunnari Lárussyni. „Þetta var fínn
bátur sem við keyptum í Keflavík og
við rerum á þarna um sumarið. Við
fiskuðum sæmilega en annars var lít-
ið fiskirí hjá smábátum hérna þá. Svo
seldum við þennan bát um haustið
en það var svo 1984 um leið og ég
fór að vinna á vöktum á Grundar-
tanga að ég keypti mér bát til að róa
á í vaktafríunum. Ég keypti Færeying
eins og þeir eru kallaðir þessi plast-
bátar með færeyska laginu og fór á
honum á skak og grásleppu en svo
stækkaði ég við mig og keypti bát frá
Akureyri. Ég bæði lengdi hann og
breikkaði og fór þá að róa á línu. Það
Jakop Hendriksson byrjaði á sjónum 13 ára
„Hef alltaf verið heppinn með skipstjórana mína“
Jakop Hendriksson í sólstofunni heima hjá sér í Jörundarholtinu. Ljósm. hb.
Rún AK-125 kemur að bryggju á Arnarstapa. Ljósm. af.
Jakop á bryggjunni á Arnarstapa. Ljósm. af.
Jakop að landa afla úr Rún á Arnarstapa fyrir stuttu. Ljósm. af.