Skessuhorn - 23.11.2016, Blaðsíða 74

MIÐVIKUDAGUR 23. NÓVEMBER 201674
Þegar mæðgurnar Anna Guðrún
Aðalsteinsdóttir og Berglind Rósa
Jósepsdóttir voru að taka til á veit-
ingastaðnum 59 Bistro Bar, áður en
nýir eigendur tækju við, rákust þær á
þónokkuð magn af starfsmannafatn-
aði frá fyrri tíð. Þær lögðu höfuðið í
bleyti og komu niður á þá hugmynd
að sauma burðarpoka úr öllum þess-
um bómullarbolum. Berglind Rósa
hafði séð þetta fyrirkomulag í Búð-
ardal og eins hafði hún séð blaða-
grein þar sem þessi háttur var hafð-
ur á Höfn í Hornafirði. Berglind
tók til handanna og saumaði burð-
arpoka úr öllum þessum bolum og
sendi svo nokkra tölvupósta á fyr-
irtæki hvort að þau vildu taka þátt.
„Það var einungis Íslenska Gáma-
félagið sem svaraði en þau styrktu
okkur um slatta af fjölnota pokum
fyrir þetta,“ sagði Berglind í stuttu
spjalli við fréttaritara. „Svo höfðum
við samband við Gunnar verslunar-
stjóra í Samkaup sem tók vel í þessa
hugmynd,“ bætti hún við. Pokarnir
liggja nú í körfu við afgreiðslukass-
ana í Samkaup þar sem allir geta nýtt
þá. Svo kemur fólk bara með pokana
til baka í næstu ferð. Þetta er lítið
skref í að minnka plastpokanotkun
og vonandi hafa fleiri þennan hátt á
í framtíðinni. tfk
Fjölnota innkaupapokar úr
ónotuðum starfsmannafatnaði
Mæðgurnar Berglind Rósa og Anna Guðrún fyrir framan mötuneyti Fjölbrautaskóla Snæfellinga sem þær reka.
Pennagrein
„Brattabrekka ófær“ - „Klettsháls
ófær“ - „beðið með mokstur þar
til veðri slotar.“ Þannig tilkynning-
ar dynja á okkur þegar vetur kon-
ungur heilsar á venjubundinn hátt.
Hafa þó verið mildir vetur und-
anfarin ár. Ég nefni þessa fjallvegi
sérstaklega því ég og margir fleiri
telja að þar hafi verið gerð mistök
að bora ekki göng undir þessa fjall-
vegi. Þeir verða ætíð farartálmar
og slysagildrur, þar til boruð verða
göng undir þá. Það er því þyngra
en tárum taki að Vegagerð ríkisins
ætli að sýna þá þráhyggju að ein-
blína á vegagerð um Teigsskóg og
Hallsteinsnes í stað þess að velja
leið D-2 sem er skynsamasta leiðin
á allan hátt og mun duga byggðinni
best til framtíðar. Auk þessa er hægt
að breyta veginum um Ódrjúgsháls
og byggja einfaldan vegskála. Það
er furðulegt að ekki hafi fyrir löngu
verið ráðist í að breyta 60 ára göml-
um ýtuslóða á Ódrjúgshálsi til betri
vegar með nýrri tækni og stórvirk-
um vinnuvélum. Eða bora undir
hann! Auk þess hefði átt að sleppa
veglagningu út á Skálanes og bora
göng frá Gufudal að Galtará. En
það er önnur saga sem hefði betur
verið tekin til skoðunar.
Nokkurs sinnuleysis hefur orð-
ið vart með fyrirhugaða leið Þ-H
og eins og fólki finnist að nú hafi
verið „saumaður silkipoki úr svín-
seyranu“ að búið sé að finna ein-
hverja töfralausn sem hægt sé að
ryðjast með gegnum skóginn. Því
er rétt að tæpa á nokkrum fréttum
og staðreyndum um framkvæmd-
ina, tekið af vef Reykhólahrepps
(innskot greinarhöfundar eru inn-
an gæsalappa).
Árið 2000 mynduðu sveitarfé-
lögin í Barðastrandarsýslu og Dala-
sýslu (Vesturbyggð, Tálknafjarðar-
hreppur, Reykhólahreppur, Dala-
byggð og Saurbæjarhreppur) sam-
starfshóp til að vinna að sameigin-
legum hagsmunamálum þeirra er
snerta vegagerð. Hópurinn sendi
„Ákall til samgönguráðherra og
Alþingis. Vestfjarðavegur, lífæð
byggðanna í Barðastrandarsýslu
og Dalasýslu“. Þar kemur fram
að þeir búast ekki við að vegur út
Hallsteinsnes og yfir firði komist í
gegnum umhverfismat og taka sér-
staklega fram að mikið sé til þess
vinnandi að koma í veg fyrir slíka
mannvirkjagerð:
„Frá árinu 2000 hefur fátt breyst
annað en það að tækni við jarð-
gangnagerð hefur fleygt fram og
reynsla komin við íslenskar aðstæð-
ur. Það væri fróðlegt að taka sam-
an þann kostnað sem hefur verið af
snjómokstri og vandræðum á Klett-
shálsi miðað við ef göng hefðu verið
grafin undir hann. Helstu rök fyrir
því að bora ekki göng undir Hjalla-
háls, sé kostnaðurinn. En hver er
hinn raunverulegi kostnaður þegar
upp er staðið? Viðhald, snjómokst-
ur, slys, í veðuraðstæðum sem fylgja
því að fara um nes. En er ekki aur-
inn til staðar? Á ekki svæðið „mik-
ið inni“ eftir áratuga svelti og sinnu-
leysi? Skorti Vegagerð ríkisins fé,
ætti að vera í lófa lagið að láta nú
allan aurinn sem er innheimtur af
bensíngjaldi og öðrum sköttum
á bíleigendur renna til vegagerð-
ar. Sá kostnaður sem munar, (um 4
milljarðar króna) verður fljótur að
vinnast upp í minna viðhaldi, snjó-
mokstri og öruggari vegi.
Í umsögn hreppsnefndar Reyk-
hólahrepps frá 22. október 1999
um drög að verndaráætlun Breiða-
fjarðar segir: „Rekstur verksmiðj-
unnar [þ.e. Þörungaverksmiðjunn-
ar] byggir alfarið á því að strand-
lengja Breiðafjarðar, þar með talið
eyjar og sker haldist hrein og verði
ekki spillt frá því sem nú er.“ „Skal
hér tekið undir þau sjónarmið að
verndun svæðisins verði fólgin í
varðveislu fágætra minja, náttúru-
legs umhverfis, sérstaklega marg-
breytilegu dýralífi og öðrum sér-
kennum Breiðafjarðar.“
Og þetta er haft eftir öðrum
fylgismanni vegarlagningar á þessu
svæði í grein í Mbl. 29. ágúst 2007:
„Að sjálfsögðu hafnaði Skipulags-
stofnun þeirri leið sem Vegagerð-
in lagði til, um miðjan þéttasta
skóginn. Jónína Bjartmars skar svo
á hnútinn og heimilaði lagningu
vegar með skilyrðum. En í stað
þess að fara fjöruleiðina mun ætl-
unin vera að leggja veginn í 60-70
m hæð yfir sjávarmáli með fjalls-
rótumum mjög snjóþungt svæði.
Símastaurar voru þar nærri í kafi í
snjóþungum árum.“
Í matsskýrslu Vegagerðarinn-
ar stendur m.a. þetta: Verði þessi
leið fyrir valinu raskast heildstætt,
nánast ósnortið land frá Þórisstöð-
um að Hallsteinsnesi, auk þverun-
ar Djúpa- og Gufufjarða. Þó að
vegagerðin sjálf raski aðeins hluta
skógarins, gerir lögun hans það að
verkum að nánast allur skógur-
inn verður fyrir áhrifum af fram-
kvæmdinni. Skógurinn er víðast
200-500 m breiður og því mun
vegstæði um hann endilangan og
opnun námusvæða einnig hafa
veruleg áhrif á það sem eftir stend-
ur. Fimm af sex námusvæðum eru
jafnframt klettaranar sem mynda
skjól fyrir skóginn þar sem hann er
vöxtulegastur.
„Þarna ber að staldra við. Hafa
lesendur og þeir sem vilja skil-
yrðislaust veg um skóginn kynnt
sér fjölda náma og staðsetningu
þeirra. Og síðast en ekki síst þarf
eflaust að opna fleiri námur en ætl-
að er í ljósi sögunnar. Þarna verða
svöðusár um allar trissur. Rúmlega
40 hugsanlegar námur eru merktar
á teikningum.
Í gróðurskýrslunni sem fylgdi
umhverfismatsskýrslu Vegagerðar-
innar stendur þetta: „Þetta er eina
stóra skóglendið [þ.e. í A-Barð] sem
snýr í suður og eitt af tveimur sem
er á utanverðum nesjum. Hitt er á
Vattarnesi, þar sem vegur fer um
nú þegar og þar er nokkur sumar-
húsabyggð. Samkvæmt ofannefndri
birkiskógakönnun er nú aðeins ríf-
lega 1% landsins vaxið birkiskógi
og er þar um að ræða misþétta og
misstóra skógarteiga. Mjög fá af
þessum svæðum eru vaxin svo þétt-
um skógi og svo ósnortin af mönn-
um og búsmala sem þessi skógur...“
„Við skoðun vakti mesta athygli
hve þéttur en jafnframt fjölbreyttur
skógurinn er...“ „Verndargildi lýt-
ur annars vegar að því að hér hefur
skógurinn verið mjög lengi og því
er um að ræða heildstætt þróað vist-
kerfi og hins vegar því erfðaefni sem
þarna er að finna. Hugsanlega hef-
ur orðið einhver aðgreining á erfða-
efni eftir aðstæðum þannig að mik-
ilvægt er að vernda samfelld svæði
þar sem aðstæður eru misjafnar.“
Umsögn Umhverfis-
stofnunar
Umhverfisstofnun er afar ítarleg og
bendir hún á að vegagerð eftir leið B
hafi mikið rask í för með sér og veru-
leg neikvæð umhverfisáhrif. Vega-
gerð um Teigsskóg muni hafa áhrif á
nánast allan skóginn, þegar tekið er
tillit til áhrifa sem verða vegna efnis-
vinnslu og slóðagerðar. Niðurstað-
an varðandi leið B er þessi: „Leið B
mun eyðileggja Teigsskóg í núver-
andi mynd, óháð því hvaða útfærsla
á leiðinni verður valin, og arnarsetur
við Djúpafjörð, auk þess sem leið-
in mun hafa mikil áhrif á landslag.
Óvissa ríkir um áhrif þverana á sjáv-
arfitjar og leirur. Umhverfisstofn-
un telur að leið B muni hafa í för
með sér umtalsverð umhverfisáhrif
á birkiskóga, erni, votlendi, strend-
ur, lífríki, landslagsheildir og jarð-
myndanir og er hún að áliti Um-
hverfisstofnunar einnig í andstöðu
við markmið laga um vernd Breiða-
fjarðar vegna áhrifa á lífríki, landslag
og jarðmyndanir. Umhverfisstofnun
telur að leið B sé ekki í samræmi við
þær forsendur fyrir vali leiðar sem
voru leiðarljós samkvæmt mats-
skýrslu, að reynt yrði að sneiða fram
hjá þeim svæðum sem talin eru líf-
ríkinu mikilvægust.“
„Umhverfisstofnun telur að Teigs-
skógur hafi mikið verndargildi og
að það rask á skóginum sem verð-
ur vegna fyrirhugaðrar vegagerð-
ar sé með öllu óásættanlegt. Slíkt
er enn fremur niðurstaðan í skýrslu
Náttúrustofu Vestfjarða um gróð-
ur. Í því sambandi skiptir ekki máli
hvaða veglína verður fyrir valinu þar
sem einstök svæði innan skógarins
eru líklega mjög misjöfn í svona fjöl-
breyttu landslagi þar sem skiptast á
skýldir, rakir bollar og opin holt.“
Svör Vegagerðarinnar við umsögn
Umhverfisstofnunar eru í tveim-
ur bréfum. Í öðru bréfinu er fjallað
um gróður og kemur þetta fram:
„Sett hefur verið fram sú kenning
að þau tré sem standa í skóglend-
um eins og Teigsskógi séu teinung-
ar af aldagömlum rótum, þó að ein-
staka stofnar séu ekki nema hundr-
að ára gamlir. Þetta er ekki vitað, en
ef rétt er, hlýtur það að auka vernd-
argildi svæðisins. Þrátt fyrir það
hversu mikið hefur tapast af birki-
skógum landsins er enn gengið á þá
og ekki einbert að það litla sem eft-
ir er njóti sérstakrar verndar, saman-
ber framlagða leið B í þeirri fram-
kvæmd sem hér er til umræðu. Því
ber að fagna þeirri stefnumörkun
sem fram kemur í Velferð til fram-
tíðar: Sjálfbær þróun í íslensku sam-
félagi um að: „Áhersla verði lögð á
þær vistgerðir sem hefur verið rask-
að hvað mest á grunni vinnu við að
skilgreina og kortleggja vistgerðir á
Íslandi. Forgangsmál í því sambandi
eru m.a. votlendi og birkiskógar“
Skipulagsstofnun bað Umhverf-
isstofnun um frekara álit á vernd-
argildi Teigsskógar annars vegar og
framkvæmdina í heild hins vegar.
Umhverfisstofnun svaraði í tveim-
ur bréfum (bæði dags. 30.1.2006).
Vegagerðin tekur sérstaklega fram
í bréfi til Skipulagsstofnunar (dags.
6.2.2006) að hún geri ekki athuga-
semdir við umsögn Umhverfis-
stofnunar á verndargildi Teigsskóg-
ar.
Niðurlag
Þetta er slæmur kostur að velja leið
Þ-H. Slæmur á tvennan hátt.
1. Það má teljast furðulegt að eft-
ir að hafa verið flengd í hæstarétti
skuli vegagerðin þráast við og ætla
að ryðjast út um nes og eyðileggja
Teigsskóg, búa til enn eitt verk-
fræðiklúðrið og snjóagildru. Því
miður með fulltingi einhverra
heimamanna, oftar en ekki embætt-
ismanna sem koma og fara. Eins og
segir í skýrslu umhverfisstofnunar:
„Leið B mun eyðileggja Teigsskóg í
núverandi mynd.“ Ég hvet forsvars-
menn Vegagerðarinnar til að snúa af
villu síns vegar og velja þá leið sem
mun verða landi og þjóð til heilla.
2. Vegagerðin leggur krók á leið
sína. Jarðgöng eru langbesti og ódýr-
asti kosturinn þegar allt er reikn-
að. Vönduð vegagerð er jú mark-
miðið. Það er skammgóður verm-
ir að spara aurinn en kasta krón-
unni. Hvað skyldi kostnaðurinn vera
kominn hátt í krónum talið við alla
þessa endurhönnun, aðkeypta vinnu
og lögfræðikostnað? Væri ekki rétt
að láta náttúruna njóta vafans og
landeigendur að njóta eignaréttar-
ins. Og síðast en ekki síst þá er ekki
hægt að meta vernduð svæði eins og
Teigsskóg til fjár. Með hverju árinu
sem líður kemur betur og betur í
ljós hve ósnortin svæði eru dýrmæt.
Það er einfaldlega hlutverk þessarar
kynslóðar að skila Teigskógi betri til
þeirrar næstu. Það sem eyðilagt er í
umhverfinu fæst ekki bætt. Aldrei.
Ég hvet varðmenn Teigsskógar og
vandaðrar vegagerðar að senda skrif-
legar athugasemdir til Skipulags-
stofnunar fyrir 8. desember 2016.
Skrifað um veturnætur 2016.
Stefán Skafti Steinólfsson.
Höfundur er Breiðfirðingur.
Verndun Teigsskógs – Fyrirhyggja í vegagerð