Skessuhorn - 30.05.2018, Qupperneq 50

MIÐVIKUDAGUR 30. MAÍ 201850
Horft yfir liðið ár og litið til þess nýjaSjómannadagurinn
Hann kemur út á svalainngang-
inn um leið og ég labba inn á þriðju
hæðina úr stigaganginum á nýju
þriggja hæða fjölbýlishúsi við Asp-
arskóga á Akranesi. „Það er eitthvað
samband á milli okkar nafni, ég fann
á mér að þú værir að koma,“ segir
Haraldur Jónsson, sjómaður í rúm-
lega hálfa öld. Alltaf kallaður Haddi
Jóns, fæddur og uppalinn Akurnes-
ingur, sem hefur samt þvælst víða.
„Mesti þvælingurinn var þegar rugl-
ið var sem mest. Þá var það sjó-
mennska í nokkrum verstöðvum og
verbúðalíf með öllu því sukki sem
því fylgdi, það var rosalegt líf,“ segir
hann. Við setjumst niður að spjalla í
nýrri og fallegri íbúð Hadda Jóns og
Sollu, Sólveigar Jóhannesdóttur eig-
inkonu hans. Þau fluttu inn í þessa
íbúð í janúar síðastliðnum eftir að
hafa selt óðalið sitt Móa undir Akra-
fjalli með einu símtali. Hann seg-
ist kominn í land eftir að hafa verið
síðasta aldarfjórðunginn á frystitog-
ara en eitt fyrsta verkið eftir að hann
kom í land var þó að kaupa trillubát
með Guðmundi bróður sínum og
syni hans. Nú er hann á grásleppu
og fer svo á strandveiðar. Það er ekki
sjómennska í augum þessa sjóhunds,
eins og oft var sagt um þá hörðustu
í sjómennskunni. Haddi Jóns er bú-
inn að reyna margt í lífinu. Áföllin
hafa dunið á honum hvert af öðru
og hann getur verið stoltur af því að
standa uppréttur í dag með allt sitt á
hreinu. Sextíu og sjö ára gamall felst
hann á að rifja ýmislegt upp, búinn
að vera edrú í 36 ár.
Æskuvinirnir með
grásleppuútgerð
Sem barn og unglingur bjó Haddi
með foreldrum og systkinum á
Vesturgötu 26 beint á móti Bíó-
höllinni. „Já, þar er ég fæddur og
uppalinn. Foreldrar mínir voru
þau Jón Guðmundsson sjómaður
og Ásta Haraldsdóttir verkakona.
Pabbi var alltaf á Fiskiversbátun-
um þegar ég var að alast upp og
mamma vann hjá HB&Co. Ég er
fjórði í röðinni af fimm systkinum.
Elst var Helga, sem nú er látin, svo
Elsa, síðan Guðrún, þá ég og yngst-
ur er svo Guðmundur Páll. Við ól-
umst upp við leiki og störf eins og
gekk og gerðist á Skaganum þá.
Fjaran og bryggjurnar voru leik-
völlurinn minn og fyrstu kynnin af
sjómennskunni hjá mér voru þegar
ég og nágranni minn og besti vin-
ur, Sveinn Sturlaugsson, fórum að
gera út á grásleppu tólf ára gaml-
ir. Svenni hafði yfir að ráða göml-
um björgunarbáti af Sveini Guð-
mundssyni AK með utanborðsmót-
or og á honum vorum við á grá-
sleppunetum í tvö vor og lögðum
upp hrognin hjá Ásgeiri gamla, sem
hafði hrognamóttökuna og söltun
þeirra í einu af Fiskivershúsunum
neðst á Vesturgötunni.“
Fjórtán ára sjóveikur á
humarveiðum
Þarna var grunnurinn lagður. Haddi
ætlaði sér alltaf að verða sjómaður
og fermingarárið þegar hann varð
fjórtán ára, 1964, var hann fyrst
munstraður á bát upp á hálfan hlut.
„Ég fór á Sæfaxa með Dóra á Sig-
urðsstöðum en Fiskiver gerði þenn-
an bát út. Við vorum á humri fyrir
Suðurlandinu og þetta var í fyrsta
sinn sem humarinn var slitinn um
borð. Við sem ráðnir vorum upp
á hálfan hlut vorum í því og mér
leiddist þetta rosalega. Við vorum
mest að veiðum út af Vík í Mýrdal
og ég var alveg rosalega sjóveikur,
ældi oft á dag og varð því hálf þrek-
laus. Sjóveikin varð til þess að ég
entist ekki þarna um borð nema í
um tvo mánuði. Þá fór ég í niður-
suðuna hjá Ingimundi því ég hafði
flosnað upp úr skóla á þessum tíma.
Næst fór ég svo á Akraborgina
elstu, mig minnir að það hafi ver-
ið haustið 1965. Guðjón Vigfússon
var skipstjóri en Þórður, sem verið
hafði áður, leysti hann af og Krist-
inn á Krókatúninu var stýrimað-
ur. Á þessum árum var Akraborg-
in geymd í Reykjavík á næturnar og
maður stóð næturvakt fjórðu hverju
nótt. Þarna um borð í Akraborginni
náði ég að sjóast og sjóveikin hefur
ekki plagað mig síðan.“
Hákarlar klipptu lúðuna
af línunni við Grænland
Næst lá leiðin á einn af þekktustu
fiskibátum Akurnesinga á árum
áður, Rán AK. „Þar byrjaði ég hjá
flottum skipstjóra, Helga Ibsen og
ég átti eftir að koma oftar við sögu
á Ráninni, bæði hjá Inga heitnum á
Rein og Ármanni Stefánssyni. Ár-
mann var matsveinn þegar ég kom
fyrst á Ránina en var svo orðinn út-
gerðarmaður hennar og skipstjóri
þegar ég var síðast þar. Í upphafi var
ég eina vertíð á Ráninni og svo lá
leiðin yfir á Sigurborgu SI-275, með
Þórði Guðjónssyni skipstjóra en
Þórður og Þráinn Sigurðsson áttu
hana og gerðu út frá Akranesi. Við
fórum á lúðu við Austur-Grænland
og fórum með 48 bala af línu með
okkur en komum með fimm bala til
baka, hitt fór undir hafís. Aflinn var
ekki beisinn, sex tonn eftir þrjá vik-
ur. Við vorum með stóra króka en
mig minnir að það hafi verið tveir
og hálfur faðmur milli króka. Svo
beittum við keilu og öðru sem kom
upp með lúðunni á þessum veiðum.
Við fórum tvo svona þriggja vikna
túra og þá var sjálfhætt, þetta var
enginn afli en feiknarvænar lúður.
Það var hins vegar mikið um að við
fengjum bara hausana upp, hákarl-
inn var búinn að klippa hana í sund-
ur. Línan lá yfirleitt í svona sjö tíma.
Við vorum þarna alveg við ísröndina
og oftast í svarta þoku. Svo þegar ís-
inn fór af stað var ekkert annað að
gera en forða sér svo menn festust
ekki í ísnum og þess vegna töpuðum
við svona mikilli línu.“
Í vikutúrum á
38 tonna báti
Þetta var ekki í eina skiptið sem
Haddi fór á lúðuveiðar. „Seinna fór
ég svo með Gísla á Jóni Finnssyni á
lúðuveiðar og þá vorum við bara við
Eyjar og á Kötlugrunninu og það
var mokfiskirí. Þá drógum við allan
sólarhringinnn. Þar var þetta bara
eins og á togurunum, sex tíma vakt-
ir. Svo réði ég mig á 38 tonna pung
í Vestmannaeyjum, fyrst á humar-
veiðar um sumarið í Hávadýpinu
og svo fórum við á þessum pung á
lúðuveiðar um haustið. Það var ekki
beisinn aðbúnaður þarna um borð,
ekki einu sinni klósett og við vorum
í vikutúrum, vorum mest út af Vík
í Mýrdal og á þeim slóðum í mok-
fiskiríi. Það voru lagðar um tutt-
ugu lóðir undir kvöld, svo var lagst
við ankeri og við byrjuðum að draga
klukkan sjö á morgnanna. Það voru
bræður Matthíassynir sem áttu
þennan bát. Skipstjóri var Ingólfur
Matthíasson og Sveinn bróðir hans
var háseti, síðan var vélstjóri og við
tveir hásetarnir; ég og Guðlaugur
Friðþórsson sem frægur varð seinna
fyrir að synda til lands í Eyjum eftir
að Hellisey fórst.
Á heima á Vesturgötu
þrjú strik upp á vegg
„Á þessum árum var ég líka á bát-
um frá Akranesi og ég man eftir einu
spaugilegu atviki en þá voru við á
einhverjum Skagabátnum í landlegu
í Vestmannaeyjum. Þetta var fyrir
gos og þá var veitingastaður í Vest-
mannaeyjum sem var kallaður Litli
Hressó og var svona í svipuðum stíl
og Hressingarskálinn í Reykjavík.
Þarna mátti ekki vera með áfengi
frekar en þar en stelpurnar sáu þeg-
ar við vorum að blanda út í kaffið og
í stað þess að reka okkur út þá köll-
uðu þær á lögguna. Við vorum þarna
þrír; ég, Guðjón Pétur í Laufási og
Ingi Gunnars eða Ingi spoji eins og
við kölluðum hann alltaf. Nema,
það komu tvær löggur og fóru með
okkur niður á stöð. Þar sat lögreglu-
varðstjórinn og sagði okkur skírt að
þeir vildu ekki að ungir menn væru
að brjóta lög og blanda sér í glas inn
á sjoppum bæjarins. Hann segist svo
þurfa að skrifa okkur niður og spyr
Inga að nafni sem hann segir hon-
um og svo spyr hann hvar hann
eigi heima og þá kom svarið „Vest-
urgötu þrjú strik upp á vegg Akra-
nesi,“ svaraði Ingi og varðstjórinn
hreinlega trylltist við þetta svar og
sagði lögregluþjónunum að setja
okkur inn í klefa en Ingi reyndi að
róa hann með því að segja honum að
þetta væri satt því hann ætti heima
á Vesturgötu 111. Þá trylltust hin-
ar löggurnar úr hlátri en varðstjór-
inn hætti við að setja okkur inn og
sagði þeim að keyra okkur um borð
í bátinn og segja skipstjóranum að
hleypa okkur ekki í land aftur. Þegar
við komum svo niður á bryggju var
Ninni vélstjóri í brúarglugganum og
Ingi kallar strax á hann: „Ninni skip-
stjóri, komdu aðeins hérna niður,“
en þá kom Gaui Pétur út úr löggu-
bílnum og þegar hann sér Ninna
segir hann „Nei hvað segir vélstjór-
inn?“ Þetta var nóg til þess að aftur
sprungu lögregluþjónarnir úr hlátri
og þeir hleyptu okkur bara um borð
Hætti á frystitogara eftir aldarfjórðung
þar og keypti sér smábát
Haraldur Jónsson sjómaður á Akranesi hefur reynt ýmislegt á lífsleiðinni
Haraldur Jónsson á svölunum heima hjá sér í nýju íbúðinni við Asparskóga.
Haddi og Solla á mannamóti fyrr í vor. Ljósm. mm.
Um borð í Ráninni. F.v. Haraldur Jónsson, Pétur Óðinsson og Arinbjörn Pétursson.
Áhöfnin á Ráninni á lokadag eftir að Ármann útgerðarmaður hafði komið
með veisluföng um borð. F.v.: Fjölnir Þorsteinsson, Eyvindur Eiðsson, Garðar
Ellertsson, Haddi, Ingi Rúnar Ellertsson skipstjóri, Jakob Sigurðsson og Kristján
Eðvarðsson.