Heimsmynd - 01.03.1990, Blaðsíða 33

Eftir aðgerðina er huggun í hiýju
handtaki ástvinar.
Neyðartilfelli á gjörgæsludeild
Landakots.
ur. „Flestir þeir sjúklingar, sem eru með-
höndlaðir hér eru sjúklingar með lang-
vinn vandamál, og við höfum jafnvel
þekkt lengi áður en þeir koma hingað til
meðferðar. Oftast lifa þeir sínu lífi utan
spítalaveggjanna og koma til okkar
reglulega til meðhöndlunar í blóðskiljum
eða kviðskiljum, þá jafnvel mánuðum
eða árum saman, þangað til að þeir fá
lausn sinna mála með ígræddu nýra, ann-
aðhvort úr nákomnum ættingja eða úr
dánum einstaklingi gegnum líffæra-
banka. Eða það fer á hinn veginn sjúkl-
ingnum versnar, aðrir sjúkdómar herja á
hann samtímis og það leiðir til dauða.
Sem betur fer eru það oftast elstu sjúkl-
ingarnir, sem þannig fer fyrir, en auðvit-
að stöndum við stundum frammi fyrir
erfiðum vandamálum með sjúklinga á
besta aldri og jafnvel börn. En þegar
slíkt gerist með sjúklinga, sem maður
hefur þekkt svona lengi, þá er maður yf-
irleitt orðinn gerkunnugur forsögu sjúkl-
ingsins og þekkir aðstöðu hans og af-
stöðu nokkuð vel. Þess eru dæmi að
fólk, sem hefur verið hérna lengi hefur
svo fengið slæmar sýkingar, eða verið
illa á sig komið vegna kransæðastíflu eða
annarra vandamála, sem leitt hefur til
bráðrar uppákomu og þeir lent í öndun-
arvélum eða þurft að undirgangast erfið-
ar aðgerðir og ekki náð sér eftir það og
þá hefur maður í samráði við sjúklinga
og aðstandendur dregið úr meðferð og
jafnvel hætt henni. Petta er mjög erfitt
stundum vegna þess að maður hefur eng-
in skýr mörk. Það er
mjög erfitt að segja
með fullri vissu hvar
eigi að hætta, hve-
nær maður getur
verið þess fullviss að
sjúklingurinn muni
aldrei koma til með
að ná sér þannig að
hann geti notið lífs-
ins. Bæði er erfitt að
taka slíkar ákvarð-
anir fyrir annan ein-
stakling og líka að
slá einhverju læknis-
fræðilega föstu.
Smám saman áttar
maður sig á að það
er ekki hægt að læra
þetta í skóla og
þetta er raunar ekki
eitthvað sem verður
kennt. Petta lærist
aðeins með víðtækri
reynslu, með því að
umgangast sjúkt
fólk, með því að
raða saman því sem
maður finnur hjá
sjúklingnum, bera
saman við fyrri
reynslu sína og það
sem rannsóknir annarra hafa leitt í ljós.
Þá getur maður nálgast niðurstöðu og
sagt við sjálfan sig, sjúkling og aðstand-
endur, að líkurnar á bata séu svo litlar,
að maður setur spilin á borðið þannig að
geti komið til greina að draga úr með-
ferð. Fólk er ákaflega mismunandi hvað
þetta snertir og maður verður að taka til-
lit til þess á allan hátt. Mjög sjaldan tek-
ur læknirinn þessa ákvörðun algerlega
einn, þótt það komi fyrir. Hér vinnum
við saman ég og Páll Ásmundsson yfir-
læknir, og við ræðum svona tilfelli mikið
saman og ekki bara okkar á milli heldur
berum saman bækurnar við aðra sér-
fræðinga, hjúkrunarfólk og aðstandend-
ur, og sjúklingana sjálfa fyrst og fremst.
En þessi ákvörðun er alltaf erfið og sárs-
aukafull og mikill léttir þegar hún hefur
verið tekin á hvorn veginn sem er, því að
það er miklu auðveldara að vinna að
þessum hlutum með hreinar línur.
Svo er líka spurningin hverja á að
meðhöndla, hverja á að setja á svona
meðferð strax í upphafi, því að um þetta
eru mismunandi reglur á mismunandi
stöðum. Til dæmis hafa Bretar haft regl-
ur um að meðhöndla ekki yfir vissu ald-
urstakmarki sem til skamms tíma var 55
ár, en er víst núna 60 ár hjá þeim. Petta
gera þeir vegna þess að þeir telja það
fjárhagslega ekki fýsilegt, þetta er dýr
meðferð. Og óvissa um árangur eykst
hratt með hærri aldri. Við höfum engin
svona aldurstakmörk héma hvorki upp
framhald á bls. 94
var gegnumgangandi áhersla lögð á það,
að læknar tækju ákvarðanir með tilliti til
bestu velferðar sjúklingsins. Ekki endi-
lega að lengja líf hans, heldur taka tillit
til hvernig líf það yrði, hvaða gildi það
hefði fyrir sjúklinginn sjálfan og það
nánasta samfélag, sem byggist kringum
hvern einstakling á æviskeiði hans.
Oftast er hægt að taka ákvarðanir í
víðtæku samráði við aðra sérfræðinga og
ættingja. Stundum kemst læknirinn ekki
hjá því að taka sér ákvarðanavald, sem
margir telja að sé eingöngu hlutverk
guðs. En er það ekki það sem læknirinn
er alltaf að gera með inngripi sínu í
sköpunarverkið?
Magnús Böðvarsson er fertugur, lærði
lyflækningar í þrjú ár í New Britten Gen-
eral Hospital í Connecicut í Bandaríkj-
unum, síðan meðferð nýrnasjúkdóma á
Tufts University, New England Medical
Center Hospital í Boston í 2 ár og nam
síðan og starfaði eitt ár á Massachusettes
General Hospital, einnig í Boston með
aðaláherslu á nýrnasjúkdóma barna.
Hefur starfað hér á landi frá miðju ári
1986 á lyflæknisdeild Landspítalans.
Giftur, fjögur böm.
Pað eru engir sjúklingar á nýrnadeild
Landspítalans, þegar komið er þangað
inn á sunnudegi. Magnús Böðvarsson
hefur samþykkt að veita viðtal í frítíma
sínum. enda gaf ekki vegna skafrennings
í Bláfjöllin, eins og hann var búinn að
lofa börnunum. En þarna blasa við tæki
og tól í tugatali, gervinýru eða blóðskilj-
HEIMSMYND 33