Heimsmynd - 01.12.1993, Blaðsíða 102

Arthúr Björgvin Bollason og Svala Arnardóttir
ræða þrjár nýjar íslenskar skáldsögur.
Hráslagalegt nóvemberkvöld.
Notaleg stofa í vesturbænum. A
gluggunum dynur eitthvað sem veit
ekki hvort það vill vera rigning eða
snjór. Kertaljós og blóðrauður safi
þrúgunnar í glösum. A borði og
gólfi liggja nokkrar íslenskar skáld-
sögur sem enn eru rakar af
prentsvertu: Hengiflugið eftir Birgi
Sigurðsson, Sú kvalaa ást sem
hugarfylgsnin geyma eftir Guðberg
Bergsson og Ástin fiskanna eftir
Steinunni Sigurðardóttur.
A: Maður verður hálfruglaður að lesa þrjár
heilar skáldsögur í einni lotu.
S: Já, maður fer að ruglast á því hvort þessi
eða hin persónan eigi heima í sögu Birgis,
Guðbergs eða Steinunnar.
A: Það gerir málið bæði einfaldara og flók-
nara að allar þessar þrjár sögur fjalla um
sama efnið, nefnilega ástina.
S: Þetta er ástin séð frá mörgum sjó-
narhólum, en það má kannski segja að ástin
sé jafn þungbær, hvort sem er I kjallaraher-
bergi eins og í sögu Guðbergs eða upp á
lofti við Rauðarárstíg eins og hjá Steinunni.
A: En hún er ekki bara þungbær, líka nautn
og hamingja.
S: Jú, vissulega og það er einmitt þessi
unaðshrollur sem tærir og nærir okkur öll.
A: Hann er kannski sárastur í sögu
Steinunnar. Þar er aðalpersónan ung kona
sem hittir af tilviljun mann, sefur hjá honum
nokkrum sinnum og virðist ástfangin. Hann
er hins vegar harðgiftur og af einhverri
rælni fer hún að búa með öðrum sem hún
virðist ekki elska. Hvað finnst þér Steinunn
vera að segja um sambönd með þessari
sögu?
S: Tilfinningin sem ég fékk þegar ég var að
lesa Ástin fiskanna var sú að þetta væri
póstmódernísk lýsing á ástinni. Við lifum í
þessu póstmóderníska púsluspili þar sem
hver bútur og tilfinning er skoðuð í
íronískri fjarlægð. Og þannig skoðum við
líka ástina. Við skilgreinum hana og veltum
öllum möguleikum kuldalega fyrir okkur.
A: Viltu meina að við skoðum ástina svona
eða lifum við hana líka svona?
S: Ég óttast að svo sé.
A: Hvað þá um ástarsamband Hauks og
Ingu í sögu Birgis Hengifluginuí Þar eru
engar skilgreiningar, þar eru bara orðlausar
ástríður, afbrýðisemi og aðrar „gamaldags”
tilfinningar. Sú lýsing bendir alla vega til
þess að þessi póstmóderníska upplausn sé
ekki alls ráðandi.
Reyndar fjallar Hengiflugið um miklu meira
en þetta eina ástarsamband.
S: Já. Hengiflugið er kannski klassískasta
skáldsagan af þessum þremur.
Frásagnarmátinn er til dæmis mun
hefðbundnari en hjá Guðbergi. Það er mjög
greinileg dramatisk stígandi í sögu Birgis og
svo er sagan mannmörg eins og gerist í
alvöru róman.
A: Það sem er líka skemmtilegt við
Hengiflugið er persónusköpunin. Það eru
ekki bara aðalpersónurnar, Haukur og Inga
sem lifna þegar maður les söguna, heldur
verða margar aukapersónur sprelllifandi,
svo sem Sigrún, kona Hauks og foreldrar
hennar. Samtölin, díalógarnir, eru líka mjög
lifandi, sérstaklega þegar tilfinningaflæðið er
sem mest, hvort sem er í sársaukanum eða
gleðinni. Þar nýtur leikskáldið Birgir sín vel.
S: Mér finnst inngangskaflinn skemmtilega
Ijóðrænn. Þar notar höfundurinn mál
kvikmyndarinnar og beinir aðdráttarlinsunni
að konunni á klettinum, til dæmis þegar
hann stækkar upp fluguna á puttunum á
henni.
A: Og það er líka skemmtilegt hvernig
þessi inngangskafli er í rauninni leyndardó-
mur sem er ekki afhjúpaður fýrr en seint í
sögunni. Þetta stílbragð er einmitt mjög
klassískt. Það var bara eitt sem truflaði mig
í þessari sögu: mér fannst persónurnar
stundum vaða svolítið elginn, sérstaklega
þegar skáldið Rúnar var að gera upp sína
pólitísku fortíð.
S: Það er auðvitað hæpið að bera saman
jafn ólíka höfunda og Birgi og Guðberg.
Samt er gaman að sjá hve samtölin í þes-
sum tveimur sögum eru ólík. Hjá Guðbergi
eru það meira hugmyndir sem kallast á hel-
dur en fólk að tala saman, enda er sagan að
miklu leyti í dagbókarformi.
A: Saga Guðbergs er líka mun seinlesnari
fyrir það að hún er yfirfull af heimspeki-
legum pælingum.
S: Einmitt. Sagan er full af vangaveltum um
ástina, dauðann, karlmanninn, konuna, kyn-
líf, eyðni og margt fleira. Á ytra borði fjallar
Desember
1
Heimsmynd