Morgunblaðið - 28.12.2019, Side 24

24 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 29.12. 2019
Hvað þýðir það að tapa fyrir konu í íþrótt þar
sem karlar eru ráðandi?
Við fyrstu sýn ætti það ekki að þýða neitt –
betri keppandinn vann. Ég hafði ekki hugsað
mikið út í það persónulega þar til í fyrra þegar
ég varð fyrsta konan til að sigra í breska GT-
meistarakappakstrinum. Það var ljóst af þeim
gríðarlegu viðbrögðum, sem sigur minn vakti,
að afrek mitt var fátítt.
Ég hef nokkrum sinnum orðið fyrir reynslu
sem hefur haft svipuð áhrif á mig.
Oftar en einu sinni fékk ég viðurkenningu
fyrir að vera „ökumaður helgarinnar“, nokkuð
sem ugglaust er ástæða til að fagna, en er þó
litað af vitneskjunni um að stutt er síðan það
var uppfært úr „herramaður helgarinnar undir
stýri“ (breytt úr Gentleman Driver of the
Weekend í Driver of the Weekend), sem er
hefðbundið orðalag yfir áhugamenn. Úrið, sem
ég fékk með verðlaunagripnum á bresku GT-
verðlaunaathöfninni, Blancpain, á sér einnig
mjög karllæga sögu. Hvað kemur annað upp í
hugann þegar úr og kappakstur eru nefnd í
sömu andrá en Paul Newman og úrið hans Ro-
lex Daytona?
Þótt mér hafi aldrei þótt ég of mikið öðru vísi
en karlbílstjórar er mér ljósara en nokkru sinni
að í kappakstri og öðrum atvinnuíþróttum í
heiminum þarf að setja jafnrétti kynjanna í for-
gang.
Spurningin hvernig eða hvort hefur alltaf
marað rétt undir yfirborðinu. Sá skriður, sem
undanfarið hefur komist á málið, hefur blandað
jafnrétti í íþróttum saman við hina víðtækari
félagslegu baráttu fyrir jafnrétti og það fer vel
á því. Sigur minn í breska GT-kappakstrinum
var undantekning frá venjunni og það mun ekki
breytast í íþróttaheiminum fyrr en misrétti
kynjanna hefur verið þurrkað út í samfélaginu
öllu.
Þegar ég var að alast upp á bóndabæ, annar
vettvangur þar sem karlar hafa verið ráðandi,
leið mér alltaf eins og ég væri jafnoki annarra
og fær til verka. Ég man vissulega eftir undar-
legum furðusvip vegfarenda, sem áttu leið fram
hjá og sáu stúlku, sem vart var nógu gömul til
að keyra, stjórna lyftara eða færa heybagga á
risastórri dráttarvél, en það truflaði mig aldrei.
Meira að segja þegar ég var barn og lék mér
með litla bróður mínum var leikföngunum
okkar ekki skipt eftir kynjunum. Ég fékk
uppáhaldsleikföngin hans lánuð og hann fékk
mín og – mestanpart – lékum við okkur fallega
saman.
Jákvæð reynsla og aðstæður af þessu tagi
eru grunnurinn að veganesti okkar til fullorð-
insáranna. Ég lærði ung að árum að kyn mitt
ætti ekki að halda aftur af mér hvað sem ég
tæki mér fyrir hendur. Ef við kennum jafnrétti
áður en iðkun íþrótta er einu sinni komin inn í
myndina mun það verða vanabundið síðar meir.
Þessi afstaða gerði að verkum að þegar ég
fór í bílaíþróttir hafði ég engar fyrirfram gefn-
ar efasemdir um hæfni mína. Ég var bara öku-
maður með sama markmið og allir hinir: að
vinna. Ég gekk í Caterham-kappaksturs-
félagið, sem tók vel á móti mér og liðið þar kom
fram við mig af fullkominni virðingu.
Því miður eru ekki allir á því að íþróttin ætti
að vera svo opin.
Bernie Ecclestone, fyrrverandi fram-
kvæmdastjóri Formúlu eitt-félagsins, reyndi
aldrei að fela skoðun sína á því hvort konur
ættu að aka Formúlu eitt-bílum. Fjöldi fólks er
sama sinnis. En að segja að kvenbílstjóra ætti
ekki að taka alvarlega eða þeir geti ekki vegna
líkamsburða keppt við karla er þröngsýni, karl-
remba og hreinlega rangt. Maður þarf að vera í
góðu formi til að taka þátt í akstursíþróttum, en
ekki að vera sterkur eða stór. Konur eru ekki
með neinum hætti eftirbátar karla – ekki einu
sinni á toppnum.
Sumir hafa haldið fram að aðskilin kvenna-
deild myndi laða að fleiri ökumenn og stuðn-
ingsmenn með því að ýta undir samkeppni þar
sem allir sitja við sama borð eins og sagt er.
Það er hins vegar byggt á þeirri ranghugmynd
að einhver líkamleg ástæða komi í veg fyrir að
konur geti keppt við karla. Með því er sneitt hjá
miklu stærri vanda, skortinum á tækifærum
fyrir stúlkur og konur til að stunda íþróttina og
skortinum á vitund um að reyna að hvetja þær
til þess.
Ímyndum okkur að kappaksturinn sé pýra-
mídi þar sem afburðaökumenn eru á toppinum
og börn og almennir áhugamenn mynda grunn-
inn. Á Bretlandi í dag eru 92,8% þeirra sem eru
með réttindi á Go-Kart-ökutæki og eru undir
16 ára aldri karlkyns. Ef þátttaka kvenna er
svo lítil þar sem aðgangur er mestur og að því
er virðist jafnastur að íþróttinni ætti ekki að
koma á óvart að líkurnar á því að kona nái þeim
árangri að komast í Formúlu eitt eru ekki hag-
stæðar og þá er nauðsynleg heppni og peningar
ekki tekin með í reikninginn.
Þegar ég var yngri var ég svo heppin að mér
var boðið á kynningardag á akstursbrautinni
þar sem gafst kostur á að aka ýmsum tegund-
um af bílum. Þessi reynsla varð til þess að ég
féll fyrir kappakstri. En þegar ég komst fyrr
alvöru inn í íþróttina upp úr tvítugu hafði ég
mjög litla reynslu miðað við ökumennina í
kringum mig.
Foreldrar og skólar ættu að leika lykilhlut-
verk í að veita aðgang að tímum á Go Kart-
bílum rétt eins og stutt er við bakið á öðrum
íþróttum, tónlist eða dansi.
Stjórnir og skipuleggjendur í íþróttinni
þurfa einnig að gefa í og fjárfesta til að gera Go
kart-íþróttina ódýrari og aðgengilegri. Líkt og í
öllum öðrum íþróttum hafa þeir sem eru í efstu
stöðum mest vald til að og bera mesta ábyrgð á
að skapa þessi tækifæri og tryggja að þau
standi báðum kynjum til boða þannig að þau
standi jafnfætis.
Við ættum líka að endurskoða hvernig við
kynnum íþróttir í grundvallaratriðum.
Í fyrra sagði 13 ára stúlka í viðtali við BBC
að hún hefði endurtekið verið kölluð lesbía
vegna þess að hún spilaði fótbolta og að kenn-
arar hennar hefðu sagt henni að hún mætti
ekki leika það sem þeir kölluðu „strákaíþrótt“.
Í stað þess að nota kyn barna til að neita
þeim um jöfn tækifæri skulum við rækta
áhugamál þeirra sama hver þau eru og leyfa
þeim að fá innblástur af því, sem fyrir þeim
verður. Á Bretlandi jókst þátttaka í íþróttum í
næstum 37% úr 34,6% eftir Ólympíuleikana í
London árið 2012. Eftir meistaratitil minn hef
ég tekið eftir að foreldrar og dætur þeirra leita
mig uppi á keppnishelgum til að fá eiginhand-
aráritun.
Eftir því sem stúlkur vita betur af mögu-
legum fyrirmyndum, þeim mun meira munu
þær leitast við að verða eins og þær. Það kann
að vera að konur stundi ekki enn kappakstur á
efsta stigi akstursíþrótta, en það þýðir ekki að
við séum ekki til. Við vinnum til verðlauna og
setjum met á öllum öðrum stigum íþróttarinnar
og hún ætti að þróast þannig að hún endur-
spegli árangur okkar og metnað. Þetta á heldur
ekki aðeins við um kappakstur. Íþrótta-
sambönd um allan heim þurfa að hlýða kalli
tímans. Íþróttakonur eru að brjóta sér leið í
fremstu röð og þar ætlum við að vera til fram-
búðar.
©2019 The New York Times Syndicate og Flick
Haigh. Á vegum The New York Times Licensing
Group.
Gaelle Dule Asheri, 17 ára, er meðal fyrstu stúlknanna hjá atvinnuþjálfara í fótbolta í Kamerún. Móðir hennar óttast að missa hana í karlasport.
Zohra Bensemra/Reuters
Konur hafa náð efstu hæðum í atvinnuíþróttum. Það er eins gott að venjast því.
FLICK HAIGH
er breskur kappakstursmaður og fyrsta konan til að
sigra í breska GT-meistarakappakstrinum (e. the
British GT Championship premier class.)
Eftir því sem stúlkur vita betur
af mögulegum fyrirmyndum,
þeim mun meira munu þær
leitast við að verða eins og þær.
TÍMAMÓT: BANDARÍSKA KVENNALANDSLIÐIÐ SETTI MET MEÐ FJÓRÐA HEIMSMEISTARATITLINUM
’’
Ekki aðskilja konur í
íþróttum – hyllið þær
Þýski ökuþórinn Naomi Schiff keppir á móti í
Hollandi, sem er aðeins fyrir konur.
Piroschka Van De Wouw/Reuters