Hugur og hönd - 01.06.1990, Blaðsíða 11

Heimilisiðnaðarskólinn
og skólastjórinn
Viðtal við Birnu Kristjánsdóttur skólastjóra
Birna Kristjánsdóttir er starf-
andi myndlistarmaður í Reykja-
vík en er auk þess í hálfu starfi
sem skólastjóri Heimilisiðnað-
arskólans að Laufásvegi 2. í
janúar 1989 kom hún heim eftir
7 ára dvöl í Bandaríkjunum en á
þeim tíma lauk hún B.F.A.
(Bachelor of Fine Arts) gráðu
við listadeild lowa-háskóla og
M.F.A. (Master of Fine Arts)
gráðu við California College of
Arts and Crafts.
Samhliða sjálfstæðri sköpun sinn-
irþú skólastjórastarfi við Heimilisiðn-
aðarskólann. Hvað er að gerast inn-
an veggja skólans?
Skólinn hefur sett sér ákveðin
markmið sem móta stefnu hans og
starf. Þarfer í fyrsta lagi fram kennsla
í greinum sem tengjast íslenskri
menningu og þjóðlegum hefðum,
t.d. í tóvinnu, útskurði, baldýringu og
þjóðbúningasaumi. í öðru lagi er
unnið að endurnýjun þessara hefða.
Það þarf að brúa kynslóðabilið og
leyfa sköpunargleði nútímans að
virkja þær aðferðir sem fyrir eru. í
þriðja lagi verður að sinna þætti ný-
sköpunar, skapa rúm fyrir nýjungar
innan þess ramma sem við vinnum í,
þ.e. handmennta- og verkgreina. í
fjórða lagi er um að ræða markmið
endurmenntunar og fullorðins-
fræðslu.
Nú hefur skólinn verið rekinn af
Heimilisiðnaðarfélaginu frá 1979.
Hafa orðið einhverjar breytingar á
þessum árum?
Ég er nú varla fær um að segja
margt um árin áður en ég tók við
starfinu, en skólanefndin og ég höf-
um farið í saumana á okkar málum
síðan ég tók við í ágúst í fyrra. Sumu
var hægt að breyta bara með því að
tala við þá sem með okkur starfa en
svo er líka ýmislegt sem ekkert er
hægt að eiga við í nánustu framtíð
vegna peningaleysis.
Breytingar innan skólans eru
margjDættar, en allar eiga þær að
HUGUR OG HÖND
stuðla að öflugu og gefandi sam-
starfi. Síðastliðið ár var unnið að
kennsluáætlunum og fjallað um
æskilega tímalengd námskeiða,
bæði með tilliti til kennsluefnis og
kostnaðar, og um vandamál í
kennslu þegar byrjendur og lengra
komnir sitja saman í bekk. Þetta eru
dæmi um vandamál sem skóla-
nefndin ræddi og tók afstöðu til.
Sumir áfangar gátu staðið óbreyttir
en í nokkrum greinum varð að brjóta
upp formið og endurskipuleggja
námskeið sem eru sérstaklega fyrir
byrjendur. Niðurstöður þessara
breytinga er hægt að sjá i bæklingi
skólans sem kom út í haust. Annað
sem kom út úr samstarfinu við skóla-
nefnd er kannski ekki jafn-áþreifan-
legt en þó ekki síður mikilvægt, það
er að segja samkomulag um for-
gangsröð framtíðarverkefna. Ekki
þýðir að æða áfram í blindni þegar
markmiðin eru mörg eins og hjá
Heimilisiðnaðarskólanum.
Hvaða verkefni finnst þér vera
mest aðkallandi?
Það sem skólinn þarf er fyrst og
fremst kynning sem nær til sem
flestra. Það þarf að ná til almenn-
ings, fullorðinna og barna, sem og
nema annarra skólastofnana. Til að
geta kynnt skólann þarf bæði fólk og
peninga. Staðreyndin er sú að ekki
er hægt að fá allt gefins eða fara fram
á ómælda vinnu hjá sjálfboðaliðum.
Mynd skólans út á við skiptir miklu
hvað varðar aðsókn og það þarf að
komast til skila að hér er starfað í takt
við tímann, þó að námskeiðin takist á
við það þjóðlega og hefðbundna.
Ef peningaleysi væri ekki fyrir-
staða þá vildi ég helst geta fastráðið
eins og fimm kennara. Eins og mál-
um er háttað sinna flestir kennarar
öðrum störfum og er því allt skipulag
meira og minna háð stundaskrá ann-
arra stofnana. Það þarf að vera hægt
að fara út á land til fólksins sem er
kannski enn í meira sambandi við
hráefnið. Annað sem er ofarlega á
lista hjá mér er að gera kennaranem-
um á handavinnu- eða smíðasviði í
Kennaraháskólanum kleift að taka
allar þær greinar í vali sem Heimilis-
iðnaðarskólinn býður upp á en eru
ekki í boði hjá Kennaraháskólanum.
Mér er engin samkeppni í huga, þar
sem Heimilisiðnaðarskólinn útskrifar
engan með gráðu, en mér er í mun
að faglært fólk kenni þessar þjóðlegu
hefðir í framtíðinni.
Hvernig er að skipta sér milli sköp-
unar og skipulags?
Það þarf ekkert frekar að líta á það
sem skiptingu. Til að geta sinnt
myndlistinni þurfa flestir að vera
nokkuð skipulagðir, ekki síst konur
sem sinna mörgum hlutverkum alla
daga. Vinnan fyrir utan vinnustofuna
er mér líka holl upp að vissu marki,
virkarhvetjandi. Ég kemsttil aðsinna
listinni flesta daga en mér gengur
misvel. Það eru átök þar alveg eins
og annars staðar. Ég finn mig knúna
til að vinna með „púlsinn" úr dag-
lega lífinu, skrásetja tilfinningar allt
frá yfirgnæfandi tómi til æpandi
óréttlætis. Það er bara byrjunin, því
öll vinnan stefnir að ákveðnu marki
og í því felst jafnvægi sem ekki kemur
af sjálfu sér. í listinni jafnt og í stjórn-
uninni þarf alltaf að vera að taka
ákvarðanir. Ákvarðanir um forgangs-
röð og mikilvægi sem verða erfiðari
og snúnari með vaxandi kröfum og
metnaði.
Þú hefur haldið sýningar hér
heima, er það ekki? Geturðu sagt
eitthvað ístuttu máli um verkin þín og
reynsluna af því að sýna hér?
Jú, ég sýndi fyrst 1987 í FÍM-saln-
um og svo aftur í nóvember í fyrra í
Ásmundarsal.
Þegar ég sýndi i fyrra skiptið
fannst mér óþægilegt að vera eins
og ættlaus íslendingur. Ég hafði byrj-
að skipulagt listnám í Bandaríkjun-
um og enginn vissi um mig eða af
mér hér heima. Vestan hafs vann ég
upphaflega í textíl sem þróaðist út í
málverk með blandaðri tækni.
Mér fannst visst líf í textílfletinum
sem ég vildi fá inn í málverkið. í upp-
11