Bændablaðið - 25.02.2016, Blaðsíða 4

4 Bændablaðið | Fimmtudagur 25. febrúar 2016
Fréttir
Vandinn við að lækna fólk af bakt-
eríum sem fúkkalyf ráða ekki við
hefur farið ört vaxandi í ríkjum
Evrópusambandsins á undanförn-
um árum. Eru sýklalyfjaónæmar
súnur (Zoonoses) orðnar skæðar,
en þær berast hæglega úr dýrum
í menn.
Þá vara læknar nú við því að
bakteríur séu að öðlast ónæmi fyrir
fúkkalyfinu ciprofloxacin sem er afar
mikilvægt til að berjast við sýkingar
í mönnum.
Fúkkalyfjaónæmi er orðið mjög
útbreitt í camfyló-bakteríum sem
berast í menn m.a. úr fæðunni sem
þeir borða. Það þýðir að æ erfiðar
verður að lækna fólk sem af þessum
bakteríum veikjast.
Samkvæmt úttekt Heilsu- og
fæðuöryggisnefndar ESB þá deyja
nú árlega um 25 þúsund manns í
Evrópusambandinu sem rekja má til
sýklalyfjaónæmra baktería. Vandinn
er enn að aukast og slíkar bakteríur
berast til sífellt fleiri landa.
EFSA og ECDC vara við stöðunni
Fæðuöryggisstofnun Evrópu-
sambands ins EFSA lét gera úttekt
á málinu 2014. Í skýrslu sem þá var
unnin voru notaðar faraldsfræðilegar
aðferðir við að greina stöðuna. Þá
hefur miðstöð sjúkdómavarna í
Evrópu ECDC og EMA einnig varað
við stöðunni. Var síðan birt frétt þar
sem sérfræðingar vöruðu við stöð-
unni þann 11. febrúar síðastliðinn.
Þar er byggt á gögnum úr skýrslunni.
Vandinn liggur í ofnotkun
sýklalyfja
Vandinn í Evrópu á að stórum hluta
rætur að rekja til notkunar sýklalyfja
sem vaxtarhvetjandi efna við ræktun
á alifuglum og nautgripum. Þessi
vandi er líka orðinn mjög mikill í
Bandaríkjunum af sömu ástæðum.
Óhófleg notkun á sýklalyfjum hjá
mannfólkinu hefur svo aukið enn
á vandann. Þó að á Íslandi hafi
sýklalyf verið notuð í óhófi hjá
mannfólkinu um langa hríð, þá er
sýklalyfjanotkun í landbúnaði hér
á landi og í Noregi sú allra minnsta
sem þekkist í heiminum. Munar þar
mjög miklu miðað við þau ríki sem
mest hefur verið flutt af kjötvörum
frá til Íslands. Sýklalyfjaónæmar
bakteríur hafa því ekki náð fótfestu
í landbúnaði hér á landi og þykir
íslenskum læknum sem og erlendum
sérfræðingum mikið til vinnandi að
reyna að verja landið eins og kostur
er. Það verði m.a. gert með því að
hindra innflutning á hráu kjöti frá
Evrópu.
Gallinn er að það eru ekki til nein
skref til baka þegar bakteríur hafa á
annað borð áunnið sér ónæmi fyrir
lyfjum. Eina ráðið er að þróa öflugri
lyf sem ekki er einfalt mál þegar um
sýklalyf er að ræða.
Spörum enn um 7 milljarða
króna vegna hreinleika landsins
Staðan á Íslandi er afar mikils virði
metið í beinhörðum peningum. Ef
kostnaðarstaða miðstöðvar sjúk-
dómaeftirlits og sjúkdómavarna
(CDC) hjá heilbrigðisráðuneyti
Bandaríkjanna væri yfirfærð yfir
á Ísland miðað við íbúafjölda, þá
myndi baráttan við sýklalyfjaónæm-
ar bakteríur kosta Íslendinga um 7
milljarða króna á ári. Slíkir peningar
eru ekki gripnir upp úr götunni og
því þyrfti annaðhvort að skera
niður í heilbrigðisþjónustunni sem
því nemur, eða taka þá fjármuni úr
örðum verkefnum.
Álegur heildarkostnaður Banda-
ríkjamanna af glímunni við sýkla-
lyfjaónæmið er því áætlaður um
55 milljarðar dollara. Það sam-
svarar hátt í sjö þúsund milljörðum
íslenskra króna (6.985.000.000.000).
Sambærilegur kostnaður í
íslenskum veruleika yrði því fljótur
að vega upp meintan gróða af inn-
flutningi á hráu kjöti. Hvert ár sem
hægt er að halda sýklalyfjaónæm-
um bakteríum fjarri eða í lágmarki
er því mikils virði fyrir þjóðfélagið.
Fjölónæmar bakteríur
orðnar áberandi
Samkvæmt tölum Evrópu-
sambandsins hafa bakteríur í mönn-
um og kjúklingum í 30% tilfella
myndað ónæmi fyrir tetracyclin. Í
28,2% tilvika varðandi sulphomid
og í 28,2% tilvika hafa þær myndað
ónæmi fyrir ampicilin-lyfinu.
Fjöllyfjaónæmi er líka orðið hátt
í Evrópubúum eða 26%. Þá finnast
fjölónæmar bakteríur í 24,8% til
30,5% tilvika í holdakjúklingi og
kalkún. Ákveðnar bakteríutegund-
ir valda læknum þó sérstökum
áhyggjum. Það eru Salmonella
Kentucky og Salmonella Infantis
sem hafa sýnt mjög hátt þol gegn
ciprofloxacin og hafa hátt fjöllyf-
jaónæmi. Vegna þeirrar alvarlegu
stöðu sem uppi er hafa yfirvöld
m.a. verið að skoða hvort gera
þurfi breytingar á löggjöf vegna
alifuglaeldis í ríkjum ESB. /HKr.
Talið er að um 25 þúsund manns látist árlega innan ríkja ESB vegna sýklalyfjaónæmis:
Vandinn er stöðugt að aukast og
kostnaðurinn er gríðarlegur
− Fjölónæmar bakteríur valda sérstökum áhyggjum sérfræðinga
Mynd úr skýrslunni ANTIBIOTIC RE-
SISTANCE THREATS in the United
States.
Yfirlýsing frá Svínaræktarfélagi Íslands:
Niðurstöður búvörusamninganna vonbrigði
Stjórn Svínaræktarfélags Íslands
hefur sent frá sér yfirlýsingu þar
sem hún lýsir vonbrigðum sínum
með niðurstöður búvörusamninga,
sem undirritaðir voru fyrir síðustu
helgi.
Í yfirlýsingunni segir að helstu
ástæður vonbrigðanna séu að í
búvörusamningunum, sem gilda til
10 ára, séu framlög til uppbyggingar
svínabúa samtals 440 milljón-
ir króna. Þetta eru jafnframt einu
framlög ríkisins til greinarinnar sam-
kvæmt búvörusamningunum. Þetta
er ekki í neinu samræmi við stuðning
til svínaræktenda í nágrannalönd-
um okkar, þar sem yfirvöld hafa gert
sambærilegar kröfur um aðbúnað.
Tjón svínabænda gríðarlegt
Hörður Harðarson, formaður
Svínaræktarfélags Íslands, sagði í
samtali við Bændablaðið að með yfir-
lýsingunni vilji Svínaræktarfélagið
benda á þá stöðu sem búgreinin býr
við og tengist einkum nýjum lögum
um velferð dýra og tollasamningum
við Evrópusambandið.
„Við gerð laganna horfðu
stjórnvöld til landa sem fremst
standa þegar kemur að dýravel-
ferð og sérstaklega til landanna í
Skandinavíu þar sem þessar reglur
eru að mörgu leyti til fyrirmyndar.
Við hjá Svínaræktarfélaginu erum
að sjálfsögðu mjög ánægð með
það enda viljum við að aðbúnaður
dýranna sé sem allra bestur. Það
sem hins vegar er ekki tekið með
frá viðmiðunarlöndunum er fjár-
mögnun þeirra fjárfestinga sem
ráðast þarf í. Þessar 440 milljónir
alls sem ríkisstjórnin ætlar að leggja
til á móti kostnaði sem er áætlaður
af Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðar-
ins um 3 milljarðar króna dugir því
skammt. Algengt er að sambærileg-
ur stuðningur í Skandinavíu sé 40
til 50% af kostnaði.
Á sama tíma munu svínabændur
verða fyrir gríðarlegu tjóni vegna
nýju tollasamninganna sem taka
gildi í upphafi árs 2017. Í skýrslu
sem Bændasamtök Íslands létu
gera vegna áhrifa samninganna á
einstakar kjöttegundir er talað um
að skerðing á tekjum svínabænda
geti numið 308 milljónum á ári og
er ekki jafn mikil á neina aðra kjöt-
tegund.
Það sjá því allir að það er harla
ólíklegt að viðskiptabankarnir séu
tilbúnir til að koma að fjármögnun
á fjárfestingum vegna nýrra aðbún-
aðarreglna í því starfsumhverfi sem
greinin býr við.
Hörður segir að í þessu ljósi sé
eðlilegt að skoðað verði hvernig
hægt sé að nota þær 440 milljónir
króna sem ætlaðar eru til fjárfestinga
samkvæmt nýjum rammasamningi
til úreldingar á þeim búum sem
rekstrargrundvelli hefur verið kippt
undan með stjórnvaldsákvörðunum
að hans sögn.
„Staða landbúnaðarins í dag
er þannig að hann þarf á öflug-
um heildarsamtökum að halda.
Heildarsamtökum sem hafa burði
til að koma fram fyrir landbún-
aðinn í heild og fyrir þá sem í
sveitunum búa. Eins og staðan er í
dag finnst okkur svínabændum að
loknum búvörusamningunum að
við stöndum eftir án þess að hafa
fengið lausn á okkar málum. Í ljósi
þess er eðlilegt að við veltum fyrir
okkur hvort við eigum samleið með
Bændasamtökum Íslands eða ein-
hverjum öðrum. Svo má líka velta
því fyrir sér að ef svínabúskapur er
að leggjast af í stórum stíl, hvort
það skipti nokkru máli lengur hvort
svínabændur séu hluti af einhverjum
samtökum eða ekki,“ segir Hörður.
Nauðsynlegar breytingar kosta
2,5 til 3,2 milljarða
Í yfirlýsingunni segir stjórn
Svínaræktarfélags Íslands að óháð-
ir sérfræðingar telji að kostnaður
við nauðsynlegar breytingar til að
uppfylla ákvæði nýrrar reglugerð-
ar um aðbúnað í svínarækt sé 2,5
–3,2 milljarðar króna og að með
íþyngjandi reglugerð um aðbúnað,
auknum heimildum til innflutnings
á svínakjöti frá og með 2017 og nú
síðast nýjum búvörusamningum er
vegið alvarlega að rótum svínarækt-
ar á Íslandi.
Við gerbreyttar forsendur, sem
alfarið eru að tilstuðlan ríkisins,
hlýtur að vera sanngjörn krafa að
úrelding búa sé hluti af nýju rekstr-
arumhverfi greinarinnar. Þannig
gefist bændum sem það kjósa kostur
á að hætta rekstri án þess að taka
með sér skuldaklafa.
Skoða hvort hagsmunum sé betur
borgið utan BÍ
Þá segir að gerð nýrra búvörusamn-
inga hafi verið með þeim hætti að
Svínaræktarfélag Íslands hljóti að
skoða það alvarlega hvort hags-
munum þess er betur borgið utan
Bændasamtaka Íslands. Tillaga þess
efnis liggur fyrir fundi sem boðaður
hefur verið 2. mars næstkomandi.
/VH
Hörður Harðarson, formaður Svínaræktarfélags Íslands. Mynd / Úr myndasafniSindri Sigurgeirsson, formað-
ur BÍ, segir vegna yfirlýsingar
svínabænda að áherslur svína-
ræktarinnar hafi verið ræddar í
viðræðum um búvörusamninga.
„Hagsmunum svínabænda var
haldið til haga við samningaborðið
eins og reyndar hagsmunum allra
annarra búgreina. Bændasamtökin
létu dr. Vífil Karlsson gera skýrslu
um tollasamninginn og RML
skýrslu um kostnað vegna nýrra
aðbúnaðarreglugerða, einmitt til
að draga fram þann mikla kostnað
sem svínaræktin og fleiri búgreinar
eru að verða fyrir vegna þessara
atriða. Því miður voru stjórnvöld
ekki tilbúin að koma til móts við
þessi sjónarmið nema að litlu leyti
í svínaræktinni, en ekkert í öðrum
greinum. Það eru vonbrigði að
Svínaræktarfélagið sé að velta fyrir
sér úrsögn úr Bændasamtökunum.
Ég er og verð þeirrar skoðunar að
bændur séu sterkari saman sem
ein heild.“
Hagsmunum svínabænda
var haldið til haga