Bændablaðið - 25.02.2016, Blaðsíða 46

46 Bændablaðið | Fimmtudagur 25. febrúar 2016
Er komin meiri blíða og blóm í
haga í íslenskum kúabúskap? Eða
er það eintómur njóli sem skyggir
á raunverulegt ástand í framtíðar-
sýn mjólkurframleiðslunnar?
Ekki ætla ég að daga úr bjartsýni
um betra gengi mjólkurframleiðsl-
unnar eða segja, „Þetta minnir um of
á upphaf hrunsins“ þ.e.a.s. ný fjós,
breytt fjós, snaraukin framleiðsla
mjólkur og þá allra mest umfram
kvóta eða s.k. umframmjólk.
Ja, því ekki?
Gott mál, fáir á höttunum eftir
kvóta og mjólka allt hvað þeir geta,
þ.e. tilkostnaður við aukinni fram-
leiðslu getur ekki verið lægri, engin
kvótakaup, bara hey og kjarnfóður,
og svo auðvitað fleiri kýr, og það
hefur auðvitað haft áhrif á verð kúa
til mjalta svo ekki sé nú talað um
fyrsta kálfs kvíga komnum að burði,
líklega nú í lok ársins 2015, 250–270
þúsund + vsk.
Undirritaður sem starfað hefur
með mjólkurframleiðendum í tugi
ára getur vitnað um það að sala og
áhugi mjólkurframleiðenda fyrir
uppbyggingu og eflingu mjólkur-
framleiðslunnar er með eindæmum
og hef ég þó starfað með mjólkur-
bændum í 35 ár.
Sala á mjaltaþjónum tekur stökk
Sala á mjaltaþjónum hefur tekið
margfalt stökk upp á við og hafa
mjaltaþjónar hreinlega flætt inn í
landið, bygging nýrra fjósa í sögu-
legu hámarki og víða stórfelldar
breytingar eldri fjósa og aflagðra
hlaðna.
Sem dæmi hefur sala Delaval
mjaltaþjóna og fylgibúnaðar sleg-
ið allar áætlanir á hliðina og verið
margfalt meiri en gert var ráð fyrir.
Eitthvað eru þó bankarnir mis-
áhugasamir að lána mjólkurfram-
leiðendum fyrir uppbyggingar-
kostnaði en sem dæmi má reikna
með að bygging nýs fjóss með
öllum búnaði, þ.m.t. mjaltaþjóni,
kosti um 120–140 milljónir.
Fer auðvitað einnig eftir því
hvort heimamenn séu laghentir eða
a.m.k. duglegir við að bjarga sér
og geti því allt að því byggt fjósið
sjálfir með smá aðstoð fagmanna,
þá er þetta hægt fyrir innan við 100
millj. kr.
Auk hefðbundinnar mjólkur-
framleiðslu með sölu mjólkur í
samlag hefur áhugi á „með sölu“
þ.e. beint frá býli stóraukist og eru
vörur merktar „Beint frá býli“ orðn-
ar afar vinsælar, jafnvel þótt þær séu
oft dýrari en markaðurinn almennt.
„Færanlegt
mjólkursamlag“
Og nú fyrir stuttu sá ég fjall-
að um hugmynd Halldórs
Karlssonar mjólkurfræðings
um „Færanlegt mjólkur-
samlag“ þ.e.a.s. Halldór
ætlar að byggja stóra kerru
eða aftanívagn sem dreginn
yrði milli bæja sem hefðu
áhuga á að framleiða mjólk-
urafurð úr hluta eða allri til-
fallandi mjólk á viðkomandi
bæ tímabundið, skyr, jógúrt,
margar tegundir osta o.s.frv.
og yrði síðan markaðssett
sem „Beint frá býli“.
Þessi hugmynd varð
ofarlega í samkeppni um
nýsköpunarverkefni en fékk
ekki alveg nægilega margar
tilnefningar til að hljóta fjár-
framlag sem er að mínu viti
synd, en stórhuginn Halldór
er ekki af baki dottinn og
hyggst halda áfram með hug-
myndina og að mínu viti væri
meira vit í að setja peninga
í þessa hugmynd en margar
aðrar sem hafa hlotið náð
fyrir augum „vitringa“, sem
sé, gangi þér vel, Halldór minn, þú
ert sannarlega ferskur og framsýnn.
Lífrænar landbúnaðarafurðir
Nokkuð hefur gustað um framleiðslu
á lífrænum landbúnaðarafurðum og
sú tegund búskapar sem ég þekki
best til, þ.e.a.s. mjólkurframleiðslan,
hefur ekki haft erindi sem erfiði á
þessari skilgreiningu framleiðslunn-
ar þrátt fyrir að borgað er eða a.m.k.
var, 25% hærra verð fyrir lífræna
mjólk.
Raunar hef ég eftir langt starf
sem mjólkureftirlitsmaður ákveðna
skoðun á lífrænni framleiðslu mjólk-
ur og þótt áhugi margra kaupenda sé
umtalsverður tel ég að ofmat og röng
vitneskja um tilurð, mat og kröfur
fyrir lífrænni vottun sé mjög algeng.
Margir kaupendur halda að þetta
sé jafngildi gæðavottunar, hrein-
leikastimpils, lágrar líftölu (gerla-
magn) snyrtilegheit, góða umgengni
o.s.frv. Að lífræn mjólk sé miklu
betri og hollari en hefðbundin mjólk.
Málið er hins vegar það að lífræn
vottun tekur ekki til neins þessara
þátta, heldur einvörðungu kröfur
um að heyfengur viðkomandi sé
tilkominn án tibúins áburðar og
ákveðin efni bönnuð við heyskap,
lyfjanotkun fyrir skepnurnar er háð
takmörkunum og útskolunartími
lyfja er lengri, gjöf kjarnfóðurs er
háð ákveðnu efnainnihaldi o.s.frv.
og e.t.v. hef ég gleymt einhverju.
En eins og einn vottunaraðili
sagði við mig, við erum ekki að votta
gæði mjólkur, umgengni eða hrein
mjólkurhús og fjós, okkur kemur
það ekkert við. Sem sé vottunin að
mestu leyti hvað kýrnar mega éta.
En í stuttu máli, lífræn mjólk er
hvorki betri né verri en „venjuleg“
mjólk. Óska þeim sem reyna að
standa áfram að lífrænum búskap
alls hins besta.
Eins og mörgum kúabændum er
ljóst verður framleisðlukvóti skertur
um 4 millj. lítra 2016 og víst að
búvörusamningurinn, sem ekki er
tilbúinn til umræðu, en stefnir í að
apa eftir ES allt bæði gáfulegt og
heimskulegt, þ.e.a.s. að fella niður
kvótann og láta frumskógarlögmálið
gilda.
Eins hefur ákvörðun MS um
fulla greiðslu fyrir alla mjólk, þ.e.
sk. umframmjólk komið sérlega
einkennilega á sama tíma og fram-
leiðsluréttur er skorinn niður.
Ég ætlaði að lesa mér til um
málið í grein Jóhanns í Hildisey hér á
síðum naut.is en, Jóhann minn, þessi
grein hefði þurft að vera þrískipt svo
menn sofnuðu síður yfir henni og
skreyta pínulítið með myndum svo
þetta verði ekki eins og greinin er,
grá af letri og allt of löng, en engu
að síður er greinin upplýsingalega
góð, full af visku og upplýsingum
og mundi gagnast flestum væri hún
ekki svona svakalega langdregin og
menn stelast til að hlaupa yfir hell-
ing, áfram? Auðvitað!
Led-lýsing í fjósum
Á seinna hundraðinu sá ég áhuga-
verða umfjöllun, grein um Led-
lýsingu í fjósum og líðan
gripa vegna lýsingar, hafa
bændur hugað um lýsingu
sem eitt af stóru málun-
um? Held almennt ekki,
þarna hvet ég bændur til
að fylgjast nú vel með Led-
væðingunni því af Led stafar
lítil rafsegulsviðsmengun
vegna miklu minni orku-
þarfar, hún gengur köld og
eyðir eins mörgum sinnum
minni orku en hefðbundin
halogen- eða glóperu-lýsing
og er auk þess vanalega mun
bjartari, þ.e.a.s. meiri birta
fyrir margfalt minna verð,
þ.e. þegar búið er að vinna
upp muninn á verði stofn-
kostnaðar sem er nokkuð
hærri í Led, en ekki gleyma
borgun til baka í betra heil-
brigði gripa og þegar það
er metið með er Led-lýsing
betri og ódýrari til lengri
tíma litið.
Takið hiklaust stefnuna
á LED í ný fjós.
Með von um bjartan kúabú-
skap og góð mjólkurár,
Kristján Gunnarsson
Heyrt fyrir norðan
Við undirritaðir höfum verið
beðnir um nánari útfærslu á
hugmyndum okkar um ýmsa
þætti ferðamála sem við höfum
birt að undanförnu. Er okkur
ljúft að verða við því.
Lykilatriði málsins er þetta:
Það er útilokað að íslenska þjóð-
in geti búið við þá happa- og
glappaaðferð sem ríkir í dag. Við
óbreytt ástand verður ekki unað.
Við leggjum til að erlendir ferða-
menn sem ætla að skoða og ferð-
ast um landið greiði 5.000 kr. í
aðgangseyri, sem vel mætti kalla
Íslandsgjald. Fyrsta árið gerir það
5 milljarða króna miðað við eina
milljón gjaldskyldra ferðamanna.
Þeir fjármunir og þeir sem síðar
innheimtast verði notaðir undan-
bragðalaust í uppbyggingu innviða
og rekstur vegna löggæslu hrepp-
stjóra eða svæðisumsjónarmanna.
Kostnaður vegna fræðslu um
landið og rekstur björgunarsveita
einnig innifalinn.
Sumir ráðamenn vilja borga
brúsann úr ríkissjóði. Með pening-
um sem ekki eru til eða ættu frekar
að fara í annað. Það teljum við mis-
ráðið. Þeir sem koma gagngert til
að njóta hins stórkostlega íslenska
náttúruundurs eiga að greiða fyrir
það sanngjarnan aðgangseyri. Til
að við getum varðveitt landið fyrir
komandi kynslóðir. Koma í veg
fyrir örtröð. Grunur okkar er sá að
erlendir ferðamenn muni almennt
skilja það og greiða sinn hluta með
ánægju. Og fá fyrir það ýmsa þjón-
ustu sem þeir njóta ekki í dag. Þeir
verða ánægðir þegar þeir verða
varir við að allt sé á hreinu sem
hægt er. Þeir sem ekki una gjald-
tökunni munu þá fara annað. Þeir
koma bara seinna. Enda takmark-
að hvað Ísland þolir af erlendum
ferðamönnum. Þar hljóta að vera
einhver mörk. Íslendingar eiga
svo að njóta góðs af þessu er þeir
ferðast um eigið land. Kemur þar
margt til.
Eftirfarandi kostnaðartölur yfir
það sem hér er rætt um leggjum
við fram, með tilvísun til fyrri
greinar. Þetta eru auðvitað frum-
stæðar hugmyndir leikmanna að
vestan, sem hafa kannski lítið vit
á því sem þeir eru að tala um. En
samt.
Hreppstjórar
Við höfum lagt til að þeir verði
100 talsins, starfi undir stjórn lög-
reglustjóra og sýslumanna og fái
sérstakt erindisbréf. Reiknað er
með að kostnaður við hvert emb-
ætti verði um 10 milljónir kr. á ári
og hreppstjórarnir starfi meira og
minna allt árið. Góð tilhugsun að
endurreisa gömul embætti á nýjum
grunni. Í þau verði ráðnir samkv.
umsóknum menn af báðum kynj-
um sem gjörþekkja allar aðstæður
á heimaslóðum.
1. Laun hreppstjóra 4,200,000
2. Launatengd gjöld 2,500,000
3. Bílaleigubíll 2,000,000
4. Húsnæði 1,000,000
5. Annar kostnaður 300,000
10,000,000,- x 100
= Alls einn milljarður
Salernisaðstaða
Það sem við meinum með sal-
ernisaðstöðu er laglegt hús með
kannski 10 salernum, sameigin-
legu rými með vöskum, hand-
klæðum, speglum, lítilli sölubúð
með hreinlætisvörur og aðstöðu
fyrir eftirlitsmann. Hæfileg bíla-
stæði. Mega vera ómalbikuð fyrst
í stað. Þar sem ekki er rafmagn
frá samveitu verði settar upp sól-
arrafhlöður og gas til upphitun-
ar. Húsakostur verði boðinn út í
heilu lagi. Rekstur einnig boðinn
út. Ókeypis aðgangur fyrir alla! 50
einingar til að byrja með.
1. Stofnkostnaður
50 x 50,000,000
= 2,500,000,000,-
2. Rekstur 50 x 9,500,000
= 475,000,000,
3. Stjórnun, eftirlit o.fl.
= 25,000,000,-
Alls þrír milljarðar
Fræðsla og björgunarsveitir
Fræðsla um Ísland. Reyndir
leiðsögumenn og ferðaskrif-
stofufólk sjái um þennan
þátt. Eðli málsins samkvæmt
yrði sú starfsemi einkum á
Keflavíkurflugvelli.
Kostnaður, ósundurliðað
= 500,000,000,-
Björgunarsveitir
Björgunarsveitir kæmu að þessu
með því að sjá um fræðslu eink-
um fyrir þá sem ætla sér að ferð-
ast um hálendi landsins og aðra
fáfarna staði. Síðan eru þær alltaf
í startholunum að vanda. Verði
jafnvel á ferðinni vítt og breitt
til að leiðbeina. Verði sýnilegar.
Standi jafnvel vaktir á hættulegum
stöðum í samráði við hreppstjóra
og lögreglu. Virkt forvarnarstarf!
Framlag, ósundurliðað
=500,000,000,-
Alls allur pakkinn fimm
milljarðar króna
Rúsínan í pylsuendanum
Svo er það rúsínan í pylsuendan-
um. Hver á að sjá um innheimt-
una? Því er fljótsvarað: Það eiga
flugfélögin að gera. Hjá þeim er
myljandi hagnaður af ferðamönn-
um sem eru komnir til að skoða
landið. Eru ekkert of góðir til að
sjá um smá viðvik í staðinn fyrir
allan gróðann. Fyrir Ísland og
komandi kynslóðir.
Enginn mun njóta eins góðs
af tillögum okkar í beinhörðum
peningum. Þeir ættu auðvitað
að hafa forystu í málinu ef vel
ætti að vera. En sjálfsagt verður
bent á að þetta sé óframkvæm-
anlegt. Þeir munu varla þekkja
sinn vitjunartíma ótilneyddir. En
hver veit!
Hallgrímur Sveinsson,
Bjarni G. Einarsson,
Guðmundur Ingvarsson
Erlent ferðafólk mun greiða
Íslandsgjaldið með ánægju
Lesendabás
Bændablaðið
á bbl.is og líka á Facebook
Smáauglýsingar 56-30-300