Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.03.1995, Qupperneq 16

Varla þurfa menn tilvísun til þess að hlusta.
talaði um heilsueflingu. Leið hennar
væri ein þeirra leiða, sem til vemdunar
og eflingar heilbrigðis þegnanna
leiddi. Hún miðaði að því að hafa áhrif
á lífsstíl fólks, að gera fólki kleift að
lifa heilsusamlegu lífi við heilnæmar
aðstæður. Nú er í gangi sérstakt
samstarfsverkefni heilbrigðisráðu-
neytis og landlæknisembættis til
heilsueflingar. Unnið er í samvinnu
við 4 bæjarfélög - svokallaða
heilsubæi. Þar eru framkvæmda-
nefndir og verkefnin snúa að skólum,
vinnustöðum og almenningi. Sigrún
greindi frá könnun sem framkvæmd
hefði verið á lífsháttum og líðan
Islendinga og lýsti nokkuð niður-
stöðum hennar, þar sem fram kemur
marktækur munur á lífsháttum fólks
eftir lengd skólagöngu, stétt, kyni og
búsetu.
Næst talaði svo Sigríður Jakobínu-
dóttir hjúkrunarfræðingur og
svaraði spurningunni : Hvernig má
hafa áhrif á lífshætti fólks? Mark-
miðið hlyti að vera það að fyrirbyggja
sjúkdóma og auka heilbrigði í þeirri
vissu að það væri einnig ódýrara að
koma í veg fyrir sjúkdóma og
vanheilsu en meðhöndla heilsu-
vandamál. Vandinn er að ná sem
beinast til fólks, fá það til að hlusta
og hegða sér eftir því. Hún rakti svo
ákveðið “módel “ - “ Spíral-módelið”
- sem reynzt hefur mjög gagnlegur
grunnur í hönnun áætlana til að breyta
hegðun og lífsháttum fólks. Nefndi
dæmi um notagildi þessa til að ná til
fólks sem reykti, væri með offitu-
vandamál eða stríddi við alkóhólisma.
Að loknu kaffihléi talaði Laufey
Steingrímsdóttir um manneldis-
mál. Hún kvað mataræði og reykingar
vera þá umhverfisþætti sem hefðu
hvað mest áhrif á tíðni langvinnra
sjúkdóma. Ræddi um þá miklu
breytingu sem orðið hefði á mataræði
íslendinga á þessari öld - sumar til
hins betra s.s. aukin neyzla grænmetis
og ávaxta, en einnig til hins verra s.s.
mjög mikil aukning á neyzlu gos-
drykkja. Sérkenni íslenzks mataræðis
m.a. mikil neyzla fæðis úr dýraríki en
því minni úr jurtaríki að sykri einum
undanskildum. Hún sagði upplýsingar
um mataræði annars vegar fengnar
úr niðurstöðum kannana Manneldis-
ráðs og hins vegar frá sölu- og fram-
boðstölum matvæla. Manneldisráð
nýlega birt endurskoðaða útgáfu af
Manneldismarkmiðum fyrir íslend-
inga, sem eru ábendingar um heilsu-
samlegt mataræði og æskilega þróun
neyzluvenja. Ákveðin varkárni í ráð-
leggingum, áherzla á hægfara breyt-
ingar í hollustuátt.
á flutti Jórunn Erla Eyfjörð
erfðafræðingur erindi um erfða-
fræðilega læknisfræði. Sagði fram-
farir ótrúlega miklar í erfðarann-
sóknum, en áhrifa þessa gætti nú
þegar í læknavísindum. Aðferðir
sameindaerfðafræði kynnu að eiga
eftir að valda gjörbyltingu í læknis-
fræði í nánustu framtfð. Annars vegar
tækniþróun og aðferðir byggðar á
aukinni þekkingu og hins vegar nýtt
viðhorf. Eiga nýjar aðferðir erfða-
vísinda eftir að breyta okkar eigin
skilningi á okkur sjálfum og þeim
heimi sem við búum í ?
Hagnýting erfðafræðilegra að-
ferða margvísleg: Greining erfða-
galla, sjúkdómsgreiningar, genalækn-
ingar, meðferð byggð á sameinda-
greiningu og lyf hönnuð með
erfðatæknilegum aðferðum.
Lokaerindið flutti Hjörleifur
Stefánsson arkitekt: Skyggnzt
inn í heilbrigðiskerfið. Hjörleifur
talaði sem neytandi hins íslenzka heil-
brigðiskerfis. Hann kvað þrátt fyrir
ágæti kerfisins brýna ástæðu til að
gagnrýna það, benda á veilur þess.
Sjónarhorn þeirra sem atvinnu hafa af
eða í kerfinu er yfirleitt mjög
frábrugðið sjónarhorni notendanna.
Heilbrigðiskerfið gerir ráð fyrir því að
maðurinn sé samsafn líffæra. Það að
maðurinn sé hugsandi tilfinningavera
- þess sér ekki nægilega stað í viðmóti
kerfisins. Sjúkdómurinn verður
viðfangsefnið, sjúklingurinn er van-
ræktur. Ræddi um ævagamlar hefðir
læknastéttarinnar sem birtust í mis-
munun í krafti þekkingar. Sjálfshafn-
ingin í krafti þess að þeir komist
manna næst því að ráða yfir lífi og
dauða.
Mikilvægast að tryggja heilbrigð-
iskerfinu sjálfvirkan leiðréttinga-
búnað, sem gerir það skilvirkara.
Innræta ber læknum að þeir eigi að
vera ráðgjafar sjúklinga sinna.
Heilbrigðiskerfið þarf að falla sem
bezt að upphaflegum tilgangi sínum.
Tilgangur kerfisins að tryggja sem
bezt heilbrigði almennings, ekki að
framfylgja lögum og reglugerðum.
s
Aeftir voru svo pallborðsum-
ræður undir stjórn Kristínar
Þorsteinsdóttur fréttamanns. Þar tóku
þátt: Sighvatur Björgvinsson ráðherra,
þingmennimir Guðmundur Bjarna-
son, Lára Margrét Ragnarsdóttir og
Margrét Frímannsdóttir, Hjörleifur
Stefánsson arkitekt, Laufey Stein-
grímsdóttir manneldisfræðingur,
Pétur Pétursson heilsugæzlulæknir og
Vilborg Ingólfsdóttir yfirhjúkrunar-
fræðingur.
Aðeins tæpt á örfáum atriðum:
P.P.: Þjóðarheilsan á undanhaldi,
aukin stéttaskipting, meiri launamis-
munur, Áfengisvandamálið stærsta
heilbrigðisvandamálið í dag.
V.I.: Vinna þarf betur með
16