Fréttabréf Öryrkjabandalags Íslands - 01.12.1995, Qupperneq 8

Hrafn Sæmundsson, atvinnumálafulltrúi:
HUGUR EINN ÞAÐ VEIT
Er heilbrigðisþjónusta íslendinga
á villigötum? Vantar mikilvæga
þætti inn í heilbrigðiskerfið? Þetta eru
skrýtnar spurningar. Það er staðreynd
að starfsfólk heilbrigðiskerfisins,
læknar og hjúkrunarfólk er með því
besta í heiminum. Eg myndi segja það
besta. Þetta sýnir sig í daglegu starfi,
sérhæfðum aðgerðum og þegar mest
á reynir. Hvað vantar þá í heilbrigðis-
kerfið?
Kannski sálina!
Ef þetta er rétt þá er þessi vöntun
tengd “þjóðarsálinni”. Við trúum ekki
svo mikið á sálina og tilveru hennar.
Allavega er hún okkar einkamál! Það
er hinsvegar ýmislegt vitað um
“sálina”. Hún er hluti af líðan og
heilsu mannsins. Þetta er vitað og
faglega skilgreint. Spurningin um þátt
sálarinnar í heilbrigði og líðan
mannsins er löng saga. Þessi saga
byrjar hjá flestum við fæðinguna.' Á
því skeiði standa flestir með þetta
“líffæri” sem óskrifað blað. Flestir
lenda ekki í “verulegum” andlegum
erfiðleikum ævina langa en vissulega
er hver dagur í lífinu með veruleg
verkefni fyrir sálina. Þarna kemur að
tengingu sálarinnar við heilbrigðis-
kerfið. I stuttu máli er ekki hægt að
taka nema örfá dæmi. Örfáar hug-
myndir.
að á sér oftast verulegan að-
draganda að leita sér læknis, að
fara á sjúkrahús. Einstaklingurinn
hefur fyrir þann tíma setið langar
stundir með sjálfum sér. Liðið illa. Á
þessu stigi koma aukaverkanirnar
strax í ljós. Fólk fer að vorkenna sjálfu
sér. Það fer að bera sig saman við aðra.
Og svo byrja sjúkrasögurnar, eitt það
skelfilegasta sem hent getur heilsu
mannsins. Þegar komið er inn í heil-
brigðiskerfið finnast vissulega oftast
einhverjir sjúkdómar sem oft er hægt
að lækna í okkar góða kerfi. En oft er
andlegur skaði orðinn varanlegur.
Ævilöng móðursýki og vanlíðan. En
það eru fleiri þættir í þessu ferli.
Sumar ytri aðstæður ræður fólk ekki
við. Meðal annars svo einfaldan hlut
eins og efnahagslega afkomu, oft
breytist staða fólks í lífsbaráttunni
Hrafn Sæmundsson.
mikið við raunverulega sjúkdóma.
Fólk missir vinnuna. Fólk lendir í
vanskilum. Fólk verður að breyta lífs-
munstri sínu. Þessi atriði eru líklega
vanmetin í heilbrigðiskerfinu. Það er
ekki hægt að kenna fólki að einhverju
marki að takast andlega á við breyttar
aðstæður sem ekki tengjast sjúkdóm-
um. Vissulega er þessi þjónusta fyrir
hendi á sjúkrahúsunum, bæði hjá
fagfólki og almennu starfsfólki sem
oft vinnur frábæra vinnu við þætti sem
ekki eru á þeirra sviði í vinnunni. En
það er varla vafi á þörfinni fyrir fleiri
félagsráðgjafa, sálfræðinga og geð-
lækna inni á almennum sjúkra-
stofnunum og að verksvið þeirra verði
betur skilgreint og þeir komi fyn' inn
í málin og vinni meira á andlega
sviðinu.
etta er dæmi um hlut sem hægt
væri að vinna meira inni í heil-
brigðiskerfinu og ekki síður á heilsu-
gæslustöðvum og með nýjum hug-
myndum í tengslum við þær og í meiri
samvinnu við sveitarfélögin. Og í
framhaldi af því verður drepið á eitt
atriði, þar sem hægt væri að vinna
kraftaverk í samvinnu við sveitar-
félögin í fyrirbyggjandi starfi. Þetta
er aðlögun að starfslokum og sá lífs-
stíll sem heppilegastur er til að halda
fullri heilsu og komast hjá því að nota
heilbrigðiskerfið fyrr en seinna eða
aldrei. Það þarf að stokka upp alla
hugmyndafræðina í sambandi við efri
árin. Það þarf að gjörbreyta skilgrein-
ingunni á “öldrun”. Það þarf að strika
út “stimplunardaga” eins og 67 ár. Það
þarf að tengja undirbúning inn í
fullorðinsárin við þróun fólks meðan
það er á vinnumarkaði. Þetta þarf ekki
eingöngu að gera vegna heilsufars
heldur og ekki síður vegna breytinga
í þjóðfélaginu, breytinga á vinnu-
markaði. Þetta verkefni hefur verið
vanrækt. Fólk er skilið eftir oft á
tíðurn langt innan lífeyrisaldurs í fé-
lagslegu tómarúmi. Þetta er of mikið
mál fyrir stutta grein. Það erhinsvegar
8