Spássían - 2011, Blaðsíða 11

11
er eignuð vísindum (þó stundum mjög lauslega eða á
óraunsæjan hátt). Fantasía breytir einum eða fleiri þáttum
þess heims sem við þekkjum þar sem breytingin er rakin til
galdra. Finna má sömu eiginleika góðs skáldskapar í þessum
greinum og í venjulegum skáldskap; flókna persónusköpun,
áhugaverða flækju, nokkuð vel skrifaðan texta og eitthvað
bitastætt um stöðu manneskjunnar í heiminum. Að auki
má finna tvískiptingu innan geirans, þar sem sumir nota
minni hans (t.d. geimverur, geimskip, vélmenni) sem
bókmenntaleg tákn á meðan aðrir nota sennileg afbrigði af
þessum minnum til að skapa sennilegar framtíðarsýnir. Báðar
tegundir vísindaskáldskapar geta verið góðar, miðlungs eða
hræðilegar. Lesendur hafa gjarnan mjög sterkar skoðanir á því
hvaða gerð þeir kjósa: „Allt annað en harður vísindakáldskapur
er skrumskæling á greininni“ eða „Vélar eru ekki málið –
heldur bókmenntalegt gildi“. Ég les - og skrifa - bæði harðan
og bókmenntalegan vísindaskáldskap, þó aðallega smásögur
af síðarnefndu tegundinni.“ Hún segist líta sérstaklega upp til
Ursulu K. LeGuin: „Fyrir mitt leyti gengur hún á vatni. Verkin
hennar hafa allt: Dýpt, skírleika, flóknar persónur, heillandi
aðstæður, vel ígrundaðar hugmyndir og mestu mælsku sem
finna má í vísindaskáldskap.“
Ófáar skáldsögur Nancy Kress fjalla um þróun með aðstoð
erfðatækni, nokkurs konar gerviþróun. Í sumum tilfellum
veldur lítil breyting heilu þróunarstökki með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum. Í ljósi hins aukna skilnings sem við höfum öðlast
á erfðafræði og því hlutverki sem hún er farin að spila í lífi
fólks með genameðferðum og kortlagninu gena; sér hún
fyrir sér að við séum á barmi álíka þróunarstökks? „Þetta er
í fyrsta skipti sem mannkynið hefur haft tök á því að stjórna
sinni eigin þróun á genasviði. Ég veit ekki hvernig þetta á
eftir að spilast, þótt ég telji víst að ferlið verði hægara en
það sem ég lýsti í Beggars in Spain - skáldsögur verða að
flýta atburðum ellegar verða allar persónur dauðar áður en
samfélagið breytist. „Stökk“ er því sennilega ekki rétta orðið.
Og erfðatækni er, líkt og öll vísindi, samofin stjórnmálum og
efnahagsmálum. Því er erfitt að spá fyrir um nokkuð – enda
eru rithöfundar ekki spákonur. Við sýnum mögulega framtíð,
ekki framtíðINA. Á hinn bóginn hafa nú þegar orðið breytingar
á heimsvísu í jarðyrkju þökk sé erfðatækninni. Á meðan
íbúum jarðar fjölgar (og sumar spár segja að fjöldinn verði
um 10 milljarðar við lok þessarar aldar), mun fikt í erfðaefnum
landbúnaðarafurða halda áfram svo hægt verði að fæða alla.
Dýrin eru næst á dagskrá og er það ferli þegar hafið. Fyrr eða
síðar kemur að okkur.“ Nancy er bjartsýn á þessa þróun þótt
hún telji víst að einhver stórslys verði á leiðinni. „Þau fylgja.
Vísindi eru tvíbent sverð. Daginn sem maðurinn uppgötvaði
eld varð íkveikja möguleg.“
SPENNANDI UNGLINGASÖGUR
Um þessar mundir er Nancy að leggja lokahönd á nýja
unglingabók sem ber vinnuheitið Flash Point. „Þetta er önnur
unglingaskáldsagan sem ég skrifa undir mínu eigin nafni. Ég
skrifaði hana af sömu ástæðu og ég skrifa allar bækur mínar:
Mér komu persónurnar og aðstæðurnar í hug og varð spennt.
Hún gerist í nánustu framtíð og segir frá unglingum sem eru
ráðin af sjónvarpsstöð til að taka þátt í raunveruleikaþætti.
Þátturinn reynist vera öðruvísi en krakkarnir áttu von á og
hafa óvæntar afleiðingar fyrir alla aðila. Sagan inniheldur lítið
af spennandi framtíðartækni. Hún gæti næstum því gerst
í nútímanum. Ég er að ganga frá þriðja uppkasti. Auðvitað
er möguleiki að titillinn breytist ef ritstjóranum mínum líkar
ekki Flash Point. Hún hefur ekki enn séð handritið. Ég vona að
henni finnist sagan skemmtileg!“
„Vísindi eru
tvíbent sverð.
Daginn sem
maðurinn
uppgötvaði eld
varð íkveikja
möguleg.“