Bændablaðið - 02.07.2020, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 2. júlí 20206
Innflutningur á búvörum hefur snaraukist á
síðustu árum og með nýlegum tollasamningi
við Evrópusambandið hafa álögur á inn­
flutning minnkað til muna. Bændasamtökin
hafa lýst áhyggjum sínum af útboði toll­
kvóta á landbúnaðarvörum á seinni hluta
ársins. Erindi var sent á ráðherra sjávar­
útvegs­ og landbúnaðarmála þann 30. apríl
síðastliðinn þar sem farið var fram á að
fallið yrði frá útboði á tollkvótum fyrir
tímabilið júlí til desember á þessu ári.
Ástæðan er fyrst og fremst þau áhrif sem
kórónuveiran hefur haft á viðskipti með búvör-
ur. Svarbréf barst þann 19. maí þar sem ekki
var fallist á tillögu Bændasamtakanna. Í rök-
stuðningi BÍ var meðal annars bent á þau áhrif
sem fækkun ferðamanna hefur haft á matvæla-
markaðinn hér á landi. Ein aðalforsenda þess
að ríkisvaldið jók innflutningskvóta á sínum
tíma í samningum við ESB var einmitt sögð ör
fjölgun ferðamanna. Sú forsenda er algjörlega
brostin eins og alþjóð veit.
Í öðru lagi hafa bændur áhyggjur af nýju
úthlutunarkerfi sem gæti leitt af sér lægra verð
á tollkvótum fyrir innflytjendur. Það þýðir
í raun að tollvernd innlendra búvara veikist
sem því nemur. Nú hefur ráðuneytið auglýst
og úthlutað á grundvelli nýja útboðskerfisins.
Niðurstaðan er sú að tollar á flestum afurð-
um sem boðnar voru upp lækka umtalsvert.
Á sama tíma höfum við í orði staðið vörð
um íslenska framleiðslu og talað um eflingu
landbúnaðar í landinu. Nú er svo komið að
til dæmis nautakjötsframleiðendur sjá fram á
stórfellt tap á sínum rekstri vegna þess hvað
tollverndin er rýr. Það er deginum ljósara að
sú stefna sem ríkisvaldið hefur kosið að taka í
tollamálum veikir og ógnar verulega íslenskri
matvælaframleiðslu. Bændasamtökin gera þá
kröfu að tollasamningur við Evrópusambandið
verði endurskoðaður vegna þess forsendu-
brests sem orðið hefur í veigamiklum atriðum
hans.
Íslenskt atvinnulíf gengur nú í gegnum
djúpa efnahagslægð og þess vegna er mikil-
vægt að verja öll innlend störf og nýta skyn-
samlega þær matvælaauðlindir sem við eigum
í landinu. Af hverju ættum við að keppa að því
að flytja inn matvæli erlendis frá sem við getum
auðveldlega framleitt sjálf? Stjórnmálamenn
þurfa að svara þessari spurningu og tryggja að
rekstrarumhverfi matvælaframleiðslunnar sé
ekki fórnað í þágu örfárra heildsala.
Matvælasjóði hleypt af stokkunum
Stjórn Matvælasjóðs hefur komið saman og
fyrsta verk hennar verður að semja reglur
vegna úthlutana úr sjóðnum. Stefnt er að því
að auglýsa eftir umsóknum eftir miðjan ágúst
og úthluta styrkjum í haust. Í sjóðnum eru
umtalsverðir fjármunir sem nýtast munu land-
búnaði til framfara og þróunar. Ég vil hvetja
bændur og fyrirtæki þeim tengd að fylgjast
með þegar auglýst verður og nýta sumarið í
að huga að hvernig við getum gert betur og
aukið verðmætasköpun í landbúnaði. Horfum
út fyrir kassann og nýtum tækifærin sem fel-
ast í íslenskum landbúnaði. Við sem bændur
verðum að tengja okkur betur við neytendur og
spyrja hvað þeir vilja. Hvað varð til dæmis um
„íslensku kindakæfuna“ og „alvöru rúllupyls-
una“? Ég tel að hluti af búvöruframleiðslunni
eigi að horfa til sjávarútvegsins og spyrja hvað
við getum lært af þeim. Sem dæmi má nefna
skurð á afurðum og pökkun, frystingu og tala
nú ekki um að lengja tímann sem við getum
boðið ferskt lambakjöt. Ég hef verið spurður
að því af hverju við getum ekki keypt kjöt af
gimbrum. Notum sumartímann meðan við
erum að slá eða ferðast til að hugsa hvað við
getum gert betur í okkar framleiðslu.
Aukin framleiðsla á grænmeti
Mikil uppbygging er fyrirhuguð í sumar
í garðyrkjunni og eru það gleðitíðindi. Í
blaðinu í dag er sagt frá nokkrum stórhuga
bændum sem hafa ákveðið að stækka bú sín
og auka framleiðsluna. Það gera þeir meðal
annars vegna þess að nýr garðyrkjusamningur
veitir mönnum framtíðarsýn, þó gildistíminn
sé reyndar ekki nema til ársins 2026. Með
samningnum eru skapaðar forsendur fyrir því
að hægt verði að auka framleiðslu á íslensku
grænmeti um 25% á næstu þremur árum og
auka þannig markaðshlutdeild innlendrar
framleiðslu. Það er jákvætt og metnaðarfullt
markmið fyrir greinina í heild.
Bændablaðið kemur út 24 sinnum á ári. Því er dreift ókeypis á yfir 400 stöðum
á landinu og á öll lögbýli landsins.
Lesendur geta einnig gerst áskrifendur að blaðinu og fengið það sent heim í pósti
gegn greiðslu. Árgangurinn kostar þá kr. 11.200 með vsk. (innheimt í tvennu lagi).
Ársáskrift fyrir eldri borgara og öryrkja kostar 7.200 með vsk.
Heimilisfang: Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík.
Sími: 563 0300 – Fax: 562 3058 – Kt: 631294–2279
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands. − Málgagn bænda og landsbyggðar −
SKOÐUN
Heimsfaraldur vegna COVID­19 er
hvergi nærri yfirstaðinn. Íslendingar
hafa verið minntir óþyrmilega á það
síðustu daga, sem leitt hefur til þess að
hundruð manna hafa verið sett í sóttkví.
Það er því full ástæða fyrir Íslendinga að
fara varlega og haga sér skynsamlega á
ferðalögum og á mannamótum sem fram
undan eru í sumar.
Ýmsir töldu í febrúar og fram í mars
að heimsfaraldur vegna COVID-19 væri
ekki mikið mál og vart alvarlegri en
svona meðal flensa. Jafnvel voru þeir til
sem sögðu þetta samsæri sem runnið væri
undan rifjum vondra Kínverja til að valda
uppnámi í efnahagskerfi heimsins.
Í dag er trúlega flestum orðið ljóst að
COVID-19 er ekkert til að gera grín að.
Staðfest andlát vegna COVID-19 eru í það
minnsta komin í ríflega hálfa milljón og
fer dauðsföllum ört fjölgandi. Staðfest smit
voru þegar Bændablaðið fór í prentun í
gær komin yfir 10,5 milljónir og fjölgaði
af ógnarhraða. Þó staðfest hafi verið að
ríflega 5 milljónum smitaðra manna hafi
batnað, þá verður að hafa það í huga að
skimun fyrir COVID-19 hefur hingað til
aðeins náð til lítils hluta þeirra sem eru
í hættu á að smitast á heimsvísu. Fyrir
ríflega sjö milljarða jarðarbúa er því enn
mikið í húfi.
Það er ekki bara sjúkdómurinn sjálfur
sem veldur mönnum áhyggjum, því
afleiðingarnar á efnahagskerfi heimsins,
iðnað, matvælaframleiðslu og heilbrigðis-
kerfið munu verða hrikalegar. Þótt bóluefni
fyndist fyrir alla jarðarbúa strax í dag, þá er
skaðinn þegar orðinn mjög mikill og enginn
getur í raun spáð fyrir um framhaldið. Það
eina sem við Íslendingar getum í raun gert
er að fara að ráðleggingum þeirra sem
mesta þekkingu hafa á svona fyrirbærum
og að haga okkur skynsamlega.
Auðvitað hljótum við samt að reyna
að rýna út úr sortanum og horfa með
bjartsýni fram á veginn. Allt annað væri
uppgjöf. Þrátt fyrir allt höfum við yfir að
ráða flestum þeim þáttum sem gefa okkur
tilefni til bjartsýni ef vel er á spilum haldið.
Við höfum þokkalega skynsama og
hrausta þjóð sem hefur sýnt það að hún
kann að takast á við erfiðleika. Við höfum
efnahagskerfi sem er í mun betri stöðu
en flest efnahagskerfi í kringum okkur.
Við höfum yfir að ráða gríðarlegum
orku auðlindum og gætum tæknilega,
ef í harðbakkann slær, framleitt allt það
eldsneyti sem við þörfnumst. Við höfum
fjölbreytta atvinnuvegi, við höfum öflugan
sjávarútveg og öflugan landbúnað sem
hefur mikla vaxtarmöguleika. Við höfum
í raun allt til að geta verið að mestu sjálfbær
þjóð og staðið af okkur meiri háttar
heimshörmungar.
Þessi staða lítillar þjóðar meðal þjóða
er alls ekki sjálfgefin. Því skiptir afar
miklu máli að við höfum bein í nefinu og
skynsemi til að verja þá stöðu af mikilli
hörku. Það er nefnilega afskaplega auðvelt
að glata þessari sérstöðu ef menn láta
glepjast af gylliboðum hamingjusölumanna
sem bjóða eilífan æskuljóma í túpum gegn
vægu gjaldi.
Okkur er tjáð að það kosti okkur svo sem
ekkert að flytja inn alla okkar hamingju.
Bara örlitla eftirgjöf af forræði þjóðarinnar
yfir eigin lögum, smá afsal af landi, örlitlu
vatni og afsal á „dass“ af öðrum auðlindum.
Bara svona örlítið í einu, eða þar til örlítið
verður aðeins meira og við sitjum uppi með
ekki neitt í höndunum. – Í von um að við
séum skynsamari en svo, þá fer ég í fríið,
eins og Þorgeir Ástvaldsson vinur okkar
söng svo eftirminnilega, og tek áskorun
yfirvalda um að ferðast um landið, sem við
eigum þó enn, að stærstum hluta. /HKr.
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 − Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is – Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Sigurður Már Harðarson
smh@bondi.is – Vilmundur Hansen vilmundur@bondi.is – Auglýsingastjóri: Guðrún Hulda Pálsdóttir ghp@bondi.is – Sími: 563 0303 – Netfang auglýsinga: augl@bondi.is − Vefur blaðsins:
www.bbl.is − Netfang blaðsins: (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is
Frágangur fyrir prentun: Ágústa Kristín Bjarnadóttir – Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Dreifing: Landsprent og Íslandspóstur. ISSN 1025-5621
Herðubreið gnæfir dulúðug í fjarska yfir umhverfi sitt í mistrinu en hún var valin þjóðarfjall Íslendinga í kosningu árið 2002. Herðubreið er 1.682
metra hátt móbergsfjall norðan Vatnajökuls innan Vatnajökulsþjóðgarðs. Hún er í Ódáðahrauni og er oft nefnd drottning íslenskra fjalla vegna
þess hve mörgum finnst hún formfögur. Fjallið myndaðist við eldgos undir jökli, en á toppi þess eru hraunlög og hefur gosið því náð upp úr
jöklinum. Slík móbergsfjöll, með hraunlögum að ofan, kallast stapar. Samkvæmt Wikipedia var Herðubreið talin ógeng allt þar til Sigurður
Sumarliðason og þýski jarðfræðingurinn dr. Hans Reck gengu á fjallið þann 13. ágúst 1908. Hundrað og einu ári seinna, eða þann 21. apríl 2009,
fór Björn Böðvarsson, vélsleðakappi úr Mývatnssveit, á topp Herðubreiðar á vélknúnu ökutæki fyrstur manna. Mynd / Hörður Kristjánsson
Gunnar Þorgeirsson
formaður Bændasamtaka Íslands
gunnar@bondi.is
ÍSLAND ER LAND ÞITT
COVID-19 ekki búið Stefna stjórnvalda í tollamálum
ógnar íslenskri matvælaframleiðslu