Morgunblaðið - 01.02.2020, Blaðsíða 12

12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. FEBRÚAR 2020
Ef þú hefur ekki heimsótt Færeyjar nýlega skaltu láta verða að því.
Þangað er heillandi að koma, stórbrotið landslag, gott vegakerfi,
góður matur og rómuð gestrisni eyjaskeggja.
Ferðaskrifstofa eldri borgara verður með sérferð fyrir eldri borgara til Færeyja
dagana 25. – 29. maí. Flogið verður með Atlantic Airways og gist á glænýju
Hotel Brandan 4*. Fararstjóri: Sigurður K. Kolbeinsson.
Dagskrá: Flogið frá Keflavík kl. 15.40 og lent í Færeyjum kl. 18.05 að staðartíma. Gist verður
í 4 nætur á nýju glæsilegu Hotel Brandan 4*. Skoðunarferðir verða víða um eyjarnar þ.m.t. til
Klakksvíkur, Fuglafjarðar, Gásadals, Miðvogs og Kirkjubæjar. Íslensk leiðsögn. Morgunverður
innifalinn og kvöldverður 3 kvöld. Heimsókn í Norðulandahúsið og á Listasafn Færeyja ásamt
fleiri dagskrárliðum. Flogið heim til Íslands að morgni 29. maí.
*Aukagjald fyrir gistingu í einbýli: 12.000 kr.
Nánari upplýsingar eru veittar hjá Ferðaskrifstofu eldri
borgara í símum 783-9300 og 783-9301, einnig með
tölvupósti í gegnum netfangið hotel@hotelbokanir.is
og á www.hotelbokanir.is. Ferðaskrifstofa eldri borgara
Niko ehf | Austurvegi 3 | 800 Selfoss | kt. 590110-1750
FÆREYJAR
með flugi 25. – 29. maí
Sérferð fyrir
eldri borgara
Mikil upplifun
Verð 167.500 á mann m.v. gistingu í tvíbýli*
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Sigurður Guttormsson banka-starfsmaður, sem fæddist1906, var merkilegur maður.Hann var með ríka réttlæt-
iskennd og líkaði illa hvað fátækir Ís-
lendingar bjuggu í hræðilegu hús-
næði. Hann tók ljósmyndir frá 1930
til 1945 af kofaræksnum sem fólk bjó
í og fór með myndirnar til ASÍ og gaf
þeim þær, með þeim orðum að Al-
þýðusambandið yrði að gera eitthvað
í þessum málum,“ segir Sólveig
Ólafsdóttir sagnfræðingur en hún
hélt erindi á Borgarbókasafninu í lið-
inni viku þar sem hún sagði frá nýj-
um rannsóknum á híbýlum þeirra fá-
tækustu á Íslandi á ofanverðri 20.
öld. Hún beindi sjónum sérstaklega
að gagnmerku safni ljósmynda Sig-
urðar sem er birt í nýútkominni bók í
ritröðinni Sýnisbók íslenskrar al-
þýðumenningar.
Bókin nefnist Hí-
býli fátæktar –
húsnæði og ver-
aldleg gæði fólks
á 19. öld og fram á
20. öld. Sólveig er
einn þriggja höf-
unda bókarinnar
og segir að við
það að skoða
þessar myndir
hafi hún velt fyrir sér hvað geri hús
að húsaskjóli.
„Ég skoðaði húsakost fátæks
fólks um aldamótin 1900 í Hafnarfirði
og vann m.a. upp úr fasteignamati,
húsamælingum og lýsingum. Í mann-
talinu frá 1901 í Hafnarfirði voru
stundum svo margir skráðir til heim-
ilis í fáum fermetrum að maður veltir
fyrir sér hvernig fólk svaf. Kannski
skiptist það á, því það var engin leið
að allir kæmust fyrir í einu, jafnvel
þótt maður setti þrjár manneskjur í
hvert rúmstæði inni. Ég skoðaði líka
fundargerðir hreppsnefndar og í því
finnast til dæmis svokallaðar að-
sjónir, en það er þegar fólk er komið
á þann stað að það getur ekki séð fyr-
ir sér og sínum og leitar sjálft til
hreppsnefndar. Þá voru skipaðir
menn til að fara heim til viðkomandi
og athuga hvað hann eða hún ætti.
Dæmi er um konu í Hafnarfirði sem
var ein með þrjú börn því maðurinn
hennar var farinn frá henni, og hún
bjó inni á öðrum fjölskyldum. Hennar
eina skráða eign var hálft kíló af
hafragrjónum og fáeinar kartöflur.
Ekki voru rúmföt í rúmstæðunum
fyrir börnin. Þetta voru hræðilegar
aðstæður sem fólk bjó við.“
Konur stóðu þétt saman
Sólveig nefnir fleiri dæmi um
heimili þar sem húsakostur var held-
ur dapur.
„Ég fann lýsingu á litlu gisnu
timburhúsi sem náði ekki að vera
mannhæðarhátt undir mæni, svo
enginn hefur getað staðið þar inni
óboginn. Í fasteignamati stendur að
klæðningin hafi verið ein járnplata
höfð áveðurs. Þetta er harkaleg
áminning fyrir þá sem vilja sveipa
þennan tíma ljóma, því fátækt fólk
bjó við skelfilegar aðstæður. Minn
ásetningur er að vekja athygli á
hvernig líf þessa fólks var í raun og
veru. Þegar nútímafólk hugsar um líf
alþýðufólks í fortíðinni bregður
stundum fyrir fortíðarglýju, fólk vill
slá rómantískum blæ á hið einfalda
líf, sem var til komið af því að fólk átti
ekkert. Margir halda að fólk hafi ver-
ið óskaplega sátt í eigin skinni, en það
er augljóst að hjá þeim fátækustu
þurfti lítið að gerast til að þeir vesl-
Ekkert róm-
antískt að búa
í kofaræksni
„Minn ásetningur er að vekja athygli á hvernig líf
þessa fólks var í raun og veru. Þegar nútímafólk hugsar
um líf alþýðufólks í fortíðinni bregður stundum fyrir
fortíðarglýju; fólk vill slá rómantískum blæ á hið ein-
falda líf sem var til komið af því að fólk átti ekkert.“
Sólveig
Ólafsdóttir
Ljósmynd/Sigurður Guttormsson
Heimili Tvær konur og
barn utan við heimili sem
enginn Íslendingur gæti
sætt sig við í dag.