Morgunblaðið - 15.02.2020, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. FEBRÚAR 2020
Sími 564 6711 | thingvangur@thingvangur.is | thingvangur.is
Í húsinu hefur verið rekið þjónustumiðstöð, veitingar- og sýningarstarfsemi.
Fasteignin er ekki í rekstri í dag. Stærð fasteignar er 835,7 fm. Stærð lóðar er
11.186 fm. Fyrir liggja teikning af 70 herbergja hóteli og samþykkt deiluskipulag.
Frekari upplýsingar hjá katrin@thingvangur.is, sími 820 6355
og palmar@thingvangur.is, sími 896 1116..
Veitingarými - salir – gistirými
Tækifæri til frekari uppbyggingar
á gistimöguleikum á svæðinu
TIL SÖLU EÐA LEIGU
HELLNAR
GIMLI fasteignasala / Grensásvegi 13, 108 Rvk. / s 570 4800 / gimli@gimli.is
www.gimli.is
Mikil sala!
Góður sölutími framundan.
Óskum eftir öllum tegundum
eigna á skrá.
Rekja má millilanda-
siglingar Íslendinga allt
þar til skömmu fyrir
aldamótin 1800, þegar
Ólafur Thorlacius á
Bíldudal og Bjarni Sí-
vertsen í Hafnarfirði
hófu starfsemi og fluttu
út fisk á skipum sínum.
BILDAHL, skip Ólafs
var fyrsta íslenska
skipið sem siglir með
saltfisk frá Íslandi til Spánar um
aldamótin 1800 eða fyrir rúmum 200
árum. Kaupskipaeign Íslendinga á
19. öld var ekki mikil, hins vegar létu
Danir og Norðmenn skrá flest hval-
veiðiskip sín á Íslandi þó útgerðirnar
væru erlendar. Eins og áður sagði má
rekja baráttu okkar til að ná sigl-
ingum heim til tíma Ólafs og Bjarna
en lítið gerðist vegna áhugaleysis
ráðamanna áratugina á eftir.
Þremur árum eftir að Stýrimanna-
skólinn í Reykjavík var stofnaður
1891 kom fyrsta gufuknúna vélskipið
í millilandasiglingum til Ísafjarðar Á.
Ásgeirsson, eign Ásgeirsverslunar
sem markaði tímamót í siglingasögu
okkar. Eftir það komst hreyfing á
málið og skipum fjölgar lítillega í
millilandasiglingum en við stofnun
Eimskipafélagsins 1914 hófust reglu-
legar siglingar frá Íslandi til Ameríku
og Evrópu.
Alþjóðlegar erlendar
skipaskrár
Norðmenn hófu að skrá skip sín er-
lendis snemma á áttunda áratugnum
til hagræðingar og brugðust norsk
stjórnvöld þá við árið 1987 með því að
setja á fót alþjóðlega skipaskrá NIS.
Með því móti fengu þeir flest skipin
aftur heim.
Það sama átti við um Dani árið eft-
ir, en þá hafði kaupskipafloti þeirra
að mestu verið skráður erlendis.
Færeyingar sett á fót sína alþjóðlegu
skipaskrá 1991 og fjölgaði skipum
hratt á skránni, m.a. okkar flutn-
ingaskipum.
Hvað hefur gerst hér
á landi eftir aldamótin
Síðasta kaupskipið hvarf af ís-
lenskri skipaskrá 2004 eftir verulega
fækkun síðasta áratug 20 aldar og
sigldi það skip undir
færeyskum fána, FAS
allt þar til það var selt
úr landi árið 2008. Öll
skip íslensku skipa-
félaganna mönnuð ís-
lenskum farmönnum
eru skráð í Færeyjum í
dag.
Hagsmunaaðilar, þ.e.
stéttarfélög sjómanna,
Samtök íslenskra kaup-
skipaútgerða og samtök
atvinnulífsins kölluðu
eftir aðgerðum stjórn-
valda, um það leyti sem síðasta skipið
hvarf af íslensku skránni, sem átti að
felast í samkeppnishæfu alþjóðlegu
rekstrarumhverfi til að störf og þekk-
ing héldust áfram hér á landi en hyrfu
ekki á brott. Starfshópur, ekki sá
fyrsti né síðasti, var skipaður af sam-
gönguráðherra í samráði við þáver-
andi fjármálaráðherra til að kanna
stöðu málsins og í framhaldi voru lögð
fram frumvörp til laga um alþjóðlega
íslenska skipaskrá (IIS) og skattlagn-
ingu útgerða. Til að gera langa sögu
stutta, voru sett lög um IIS árið 2007
nr. 38 sem enn eru í gildi og önnur lög
sama ár um skattlagningu kaup-
skipaútgerðar nr. 86 en felld úr gildi
2011, þar sem þau uppfylltu því miður
ekki reglur EES-réttar um ríkisað-
stoð.
Því næst kemur til sögunnar starfs-
hópur skipaður af fjármála- og efna-
hagsráðherra til að kanna lagaum-
hverfi í kringum skráningu kaupskipa
á Íslandi. Greinargerð skilað síðla árs
2014. Málið fer í einhvers konar dvala
en umræðan heldur áfram á meðal
farmanna og áhugamanna um málið.
Loks eru lögð drög að verkefn-
isáætlun um málið í heild sinni á síð-
asta ári og sett á laggirnar sk. verk-
efnisáætlun varðandi íslenska
alþjóðlega skipaskrá – aðgerðir til að
fjölga skráðum skipum undir íslensk-
um fána. Þátttakendur að þessari
áætlun eru frá ríkinu, fjármála- og
efnahagsráðuneytið, félagsmálaráðu-
neytið, samgöngu- og sveitar-
stjórnarráðuneytið og Samgöngu-
stofa. Aðrir þátttakendur eru
stéttarfélög sjómanna ásamt ASÍ,
samtök verslunar og þjónustu og
bæði íslensku skipafélögin, Eimskip
og Samskip. Þannig er staða málsins í
dag.
Hvað svo?
Það er ljóst að ekkert millilanda-
skip mun sigla undir íslensku fána
nema hér verði myndað rekstrar-
umhverfi fyrir skipafélögin með sama
hætti og gert er hjá frændþjóðum
okkar í Skandinavíu. Hinar þjóðir
Norðurlandanna gerðu á sínum tíma
ráðstafanir til þess að halda skipum
sínum undir eigin þjóðfána og má þar
nefna að í Færeyjum eru skráð yfir
80 skip um þessar mundir og 679 skip
voru skráð undir NIS í byrjun þessa
árs.
Skipafélög eru eðlilega að leita að
hagstæðum skipaskrám á hverjum
tíma og ef okkur ber gæfa til að setja
hér á fót samkeppnishæfa skrá, þá sé
ég því ekkert til fyrirstöðu að hingað
gætu leitað fyrirtæki í skiparekstri
og til landsins komi íslensk og erlend
kaupskip.
Áhafnir skipanna munu þá greiða
tekjuskatt hingað til lands en ekki er-
lendis og sjómennirnir verða starfs-
menn íslensks félags. Einnig fær rík-
ið skráningargjöld og tonnaskatt af
skipum sem skráð eru í skrána.
Ýmsa aðra jákvæða þætti mætti
nefna svo sem afleidd störf og þess
háttar og ekki er ósennilegt að aukin
aðsókn í menntun sjómanna yrði líka
raunin.
Félagi skipstjórnarmanna er fyrst
og fremst umhugað um íslenska far-
mannastétt, að hún eflist og dafni, við
höfum tækifæri til að snúa þeirri
óheillaþróun við sem hófst seint á síð-
ustu öld.
Það er ekki eðlilegt fyrir sjálfstætt
og fullvalda eyríki að ekki eitt einasta
flutningaskip sé í millilandasiglingum
undir þjóðfána okkar. Við höfum
möguleika ef vilji er fyrir hendi, ekki
síður en frændþjóðir okkar, til að
setja hér á fót íslenska alþjóðlega
skipaskrá.
Íslensk stjórnvöld þurfa að setja
reglur um skráningu og skattlagn-
ingu sem eru samkeppnisfærar við
nágrannaþjóðir okkar. Eins og áður
sagði eru lög nr. 38/2007 enn í gildi
sem þarfnast ekki mikilla breytinga
en hins vegar þarf að setja nýjar regl-
ur um skattlagningu kaupskipaút-
gerða og verður það væntanlega eitt
af forgangsverkefnum þeirra sem að
málinu koma.
Við skulum vona að okkur takist í
þetta sinn að klára málið svo sómi sé
að fyrir íslenska farmannastétt, far-
skipaútgerðirnar og alla þá sem málið
viðkemur.
Íslensk alþjóðleg skipaskrá
Eftir Pál Ægi
Pétursson » Það er ekki eðlilegt
fyrir sjálfstætt
og fullvalda eyríki að
ekki eitt einasta flutn-
ingaskip sé í millilanda-
siglingum undir þjóð-
fána okkar.
Páll Ægir Pétursson
Höfundur er skipstjóri og starfs-
maður hjá Félagi skipstjórnarmanna.
Umræðan í kringum
okkur snýst iðulega um
heilsu okkar. Og ekki að
furða, við heyrum af
margvíslegum lífsstíls-
sjúkdómum sem nú eru
að verða að alvarlegu
heilsufarsvandamáli. Í
þessu samhengi er í
tísku að fara í alls kon-
ar pílagrímsferðir um
heim allan, svo sem til
Póllands og jafnvel all-
ar götur til Asíu, í ein-
hvers konar meðferðir
sem eiga að skila þér
hinu og þessu. Ekki
ætla ég að hafa skoðun
á því, nema hvað ég
held að allir sem eru að
gera eitthvað í sínum
málum séu á réttri leið,
svo mikið er víst. Ný-
lega átti ég þess kost að
dvelja ásamt konu
minni um mánaðar-
skeið á Heilsustofnun í
Hveragerði, stundum
kallað Hælið. Hugur minn til dvalar-
innar var sá að leita lækninga við
langvarandi streitu og kvíða undan-
farinna ára. Ég varð þess var, þegar
ég sagði félögum mínum frá ráða-
gerðunum, að settur var upp undr-
unarsvipur. Við nánari umræðu komu
meðal annars fram spurningarnar:
„Hvað ertu að gera þangað? Það er
ekki hægt að borða matinn sem þar er
á boðstólum! Er ekki bara bráðveikt
fólk þarna?“ o.fl. o.fl.
Hælið í Hveragerði er endurhæf-
ingarstofnun sem hefur verið starf-
rækt allar götur frá árinu 1955. Í dag
ræður stofnunin yfir um 150 rúmum
og eru um 120 rúm fyrir vistmenn
sem dveljast þar að jafnaði um mán-
aðarskeið. Eftirspurn eftir dvöl á
stofnuninni er langt umfram framboð
og yfirleitt þarf að bíða í nokkra mán-
uði eftir vistun. Öll aðstaða á stofnun-
inni miðast við að dvalargestir geti
fundið aðhlynningu við sitt hæfi og
eru sérfræðingar til ráðgjafar fyrir
hvern og einn. Almennt fá dvalargest-
ir hver sína dagskrá sem miðuð er við
getu og heilsufar hvers og eins. Mark-
miðið er auðvitað að þeir einstakling-
ar sem þar dveljast nái betri færni og
heilsu en þeir höfðu fyr-
ir dvölina. Ég get stað-
fest að Heilsustofnun
getur ekki boðið upp á
framandi ljóma heitra
Asíulanda en aftur á
móti er í boði hrein-
ræktuð og fersk íslensk
náttúra sem hingað til
hefur verið talin boðleg.
Um þessar mundir er
hafinn undirbúningur að
endurbótum á hælinu en
hluti húsnæðisins er
nokkuð kominn til ára
sinna og elstu herbergi
vistmanna til að mynda
ekki með sérsalerni. Öll
sameiginleg rými eru til
mikillar fyrirmyndar
enda sér maður að vist-
menn una hag sínum vel
og er margt í boði sem
greinilega gleður
mannsins hjarta. Á frí-
stundum á kvöldin spila
vistmenn pool, taka í
spil, púsla, fara í borð-
tennis og konur taka
prjóna fram. Kvöldvök-
ur eru vikulega á dag-
skrá sem vistmenn skipuleggja
sjálfir. Þeir hörðustu skella sér í
tækjasalinn, sem alltaf er opinn, eða
taka góðan sundsprett enda sundlaug
til reiðu fyrir vistmenn.
Mörgum finnst fæðið sem heilsu-
stofnun býður vistmönnum upp á fá-
brotið. Það er vissulega rétt að lögð
er megináhersla á ferskt grænmeti
en það er með ólíkindum hvað tekist
hefur að þróa fjölbreytilega rétti úr
grænmetinu einu saman. Lögð er
mikil áhersla á að hafa grænmetis-
réttina vel framreidda. Endrum og
eins er fiskur á boðstólum en hvítur
sykur sést ekki á borðum né nokkurt
sætmeti. Kaffi er af skornum
skammti og aðaláhersla lögð á te úr
íslenskum jurtum.
Skrif undirritaðs eru ekki hugsuð
sem auglýsing fyrir Heilsustofnunina
í Hveragerði en vissulega er tilgang-
urinn að vekja athygli á því góða
starfi sem þar fer fram og að Íslend-
ingar séu meðvitaðir um þann kost
sem þarna er í boði að öðrum stöðum
ólöstuðum.
Hvernig er heilsan?
Eftir Sigurþór C.
Guðmundsson
Sigurþór Charles
Guðmundsson
» Öll aðstaða á
stofnuninni
miðast við að
dvalargestir
geti fundið að-
hlynningu við
sitt hæfi og eru
sérfræðingar til
ráðgjafar fyrir
hvern og einn.
Höfundur er endurskoðandi.
sigurthorgudmundsson@gmail.com
Atvinna