Morgunblaðið - 07.03.2020, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. MARS 2020
Suðurlandsbraut 26 Sími: 587 2700
Opið 11-18 virka daga, 11-16 laugardaga www.alno.is
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Í vor hefjast framkvæmdir við
varnargarða ofan Urða, Hóla og
Mýra á Patreksfirði og er áætlað að
þeirri framkvæmd verði lokið 2023.
Á árinu 2019 hófust framkvæmdir
við varnargarð og keilur undir
Urðarbotnum í Neskaupstað og er
áætlað að því verki ljúki 2021.
Byrjað er að huga að frekari vörnum
vegna snjóflóða á Flateyri. Þá er lík-
legt að framkvæmdir geti hafist í ár
við krapaflóðavarnir í Lambeyrará á
Eskifirði.
Þessar upplýsingar koma fram í
svari frá umhverfisráðuneytinu
varðandi næstu skref í ofanflóða-
vörnum á landinu. Fyrir liggur ný
áætlun um ofanflóðavarnir, en fram-
kvæmdum er ólokið á 10 stöðum af
15 þar sem hættusvæði C, mest
hætta, hefur verið skilgreind.
Í samantekt átakshóps um úrbæt-
ur á innviðum kemur fram að vinnu
við ofanflóðavarnir verður flýtt. Nú
er miðað við að uppbyggingu ofan-
flóðavarna verði lokið árið 2030 og
um fimmtán milljarðar króna fari til
viðbótar í verkefnið, frá því sem áður
var miðað við, til að auka slagkraft
við uppbygginguna. Áður var útlit
fyrir að uppbyggingunni yrði ekki
lokið fyrr en um 2050.
Áætlað er að framkvæmt verði við
ofanflóðavarnir fyrir tæpar 1.200
milljónir króna í ár, en fjárveiting
vegna framkvæmda þessa árs var
ákveðin í fjárlögum fyrir áramót.
Með fjármálaáætlun sem verður
væntanlega kynnt í lok mánaðarins
skýrist hins vegar hversu miklir
fjármunir fara í málaflokkinn á
næstu árum, samkvæmt upplýs-
ingum úr umhverfisráðuneytinu.
Fyrir liggur að áfram verður unn-
ið á Patreksfirði næstu 3-4 árin og
áætlað er að verkefnum undir
Urðarbotnum í Norðfirði ljúki á
næsta ári. Á árunum 2021-25 er
fyrirhugað að byrja á níu verk-
efnum, m.a. á Seyðisfirði og Siglu-
firði. Fyrirvari er í aðgerðaáætlun
stjórnvalda um forgangsröðun og
tímasetningar.
Velflestar tekið á sig
áraun vegna ofanflóða
Í kjölfar snjóflóðanna á Súðavík
og Flateyri 1995 var gripið til laga-
breytinga og umfangsmikillar upp-
byggingar ofanflóðavarna. „Þær
varnir sem reistar hafa verið á tæp-
lega 25 árum hafa sannað gildi sitt
og velflestar tekið á sig áraun vegna
ofanflóða,“ segir í skýrslu um upp-
byggingu innviða, sem unnin var af
átakshópi sem stjórnvöld skipuðu og
skilaði af sér 28. febrúar.
Síðasta tæplega aldarfjórðung
hefur um 22 milljörðum á núvirði
verið varið til ofanflóðavarna. Fár-
viðrið í desember og sér í lagi snjó-
flóðin á Flateyri og Súgandafirði 14.
janúar urðu til þess að varpa ljósi á
framvindu framkvæmda við ofan-
flóðavarnir.
Þá kom fram að fjármagn sem er
eyrnamerkt framkvæmdum við
ofanflóðavarnir hefur aðeins að hluta
skilað sér í þau verkefni. Þannig skil-
aði gjald, sem árlega er lagt á allar
brunatryggðar húseignir, 0,3‰,
tæplega 2,6 milljörðum á síðasta ári
og frá upphafi álagningar 1998 alls
um 43,5 milljörðum króna.
Varnir á Flateyri í skoðun
Samkvæmt upplýsingum úr um-
hverfisráðuneytinu er þegar byrjað
að skoða mögulegar breytingar á
ofanflóðavörnum á Flateyri. Fyrstu
áætlanir gera ráð fyrir að niðurstaða
þeirrar vinnu liggi fyrir á þessu ári
og þá verði teknar ákvarðanir um
framvinduna.
Í greinargerð aðgerðarhóps í kjöl-
far snjóflóðanna á Flateyri er rifjað
upp að 14. janúar 2020 hafi tvö stór
snjóflóð fallið á og að einhverju leyti
yfir snjóflóðavarnargarðana fyrir of-
an Flateyri. „Annað flóðið féll úr
Skollahvilft og hitt úr Innra-Bæjar-
gili. Flóðið sem féll úr Innra-Bæjar-
gili rann með vestari leiðigarðinum,
út í sjó vestan Flateyrar og að hluta
yfir garðinn á húsið að Ólafstúni 14.
Flóðið úr Skollahvilft rann með
eystri leiðigarðinum og út í höfnina
við Flateyri,“ segir í greinargerð-
inni. Þar kemur einnig fram að
varnargarðarnir virðist hafa leitt
meginstraum beggja snjóflóðanna
niður til sjávar og bægt þeim þannig
frá byggðinni.
Líf fólks getur verið
í hættu við höfnina
„Almennt töldu íbúar Flateyrar
sig örugga undir görðunum en sú ör-
yggistilfinning er verulega skert eft-
ir flóðin 14. janúar og er það skýr
vilji íbúanna að gripið verði til að-
gerða til að auka öryggi þeirra,“
segir í greinargerðinni. Bent er á að
höfnin sé ekki eingöngu atvinnu-
svæði heldur einnig mikilvæg sam-
gönguæð, athafnasvæði og flóttaleið.
„Þegar fólk er á höfninni getur líf
fólks því verið í hættu,“ segir í
greinargerðinni.
Meðal tillagna Flateyrarnefndar-
innar er að varnir gegn snjóflóðum á
Flateyri verði auknar og því verk-
efni verði hraðað eins og kostur er
og sett í forgang. Kynning á styrk-
ingu varna og nýju hættumati fari
fram samhliða. Þá eru einnig gerðar
tillögur um snjóflóðavarnir fyrir
Flateyrarveg.
Hugað að frekari vörnum á Flateyri
 Unnið við ofanflóðavarnir á Patreksfirði næstu 3-4 ár  Miðað við að framkvæmdum undir Urðar-
botnum í Norðfirði ljúki 2021  Fimmtán milljarðar á næstu árum til að auka slagkraft í uppbyggingu
Morgunblaðið/Hallur Már
Óvissa Öryggistilfinning íbúa á Flateyri er verulega skert eftir flóðin 14. janúar, segir í greinargerð aðgerðarhóps vegna snjóflóðanna í vetur.
Loðnuveiðar hafa ekki verið leyfð-
ar í Barentshafi í vetur, annan
veturinn í röð eins og við Ísland. Í
samtali við Fiskeribladet í Noregi
segir Atle Forland, skipstjóri á
snjókrabbabátnum Northeastern,
hins vegar frá stórum loðnuflekkj-
um í Barentshafi, 85-90 sjómílur
norður af nyrsta odda Noregs.
Skipstjórinn hefur mikla reynslu af
nótaveiðum á stórum uppsjávar-
skipum og lýsir undrun sinni á því
að loðnuveiðar skuli ekki vera
leyfðar.
Fram kemur í fréttinni að bann
við loðnuveiðum í Barentshafi og
við Ísland hafi í för með sér millj-
arðatap fyrir norska uppsjávar-
flotann. Haft er eftir Forland að
sjómenn verði varir við loðnu á
sumrin, haustin og veturna og seg-
ist hann ekki skilja hvers vegna
veiðar séu ekki leyfðar.
Svo loðnuveiðar séu leyfðar í
Barentshafi er miðað við að tryggt
sé 200 þúsund tonn komi til hrygn-
ingar að vori með 95% líkum.
Segjast sjá mikið af
loðnu í Barentshafi
Úr greinargerð aðgerðahóps sem settur var á laggirnar í kjölfar snjóflóð-
anna á Flateyri í vetur:
„Mælingar og athuganir Veðurstofu Íslands á flóðsnjónum sem kastaðist
yfir garðana á Flateyri benda til að hann hafi samanstaðið af kögglum og
kófi úr svo kölluðu „skopplagi“ snjóflóðanna, lagi sem flýtur ofan á þéttum
kjarnanum sem streymir neðst í flóðinu. Skopplagið getur ferðast hraðar
en kjarninn og dæmi eru um að það geti tekið aðra stefnu en meginflóðið.
Samkvæmt upplýsingum frá Veðurstofunni virðist sem varnargarðarnir
hafi leitt meginstraum beggja snjóflóðanna niður til sjávar og bægt þeim
þannig frá byggðinni en skopplagið hafi kastast að hluta yfir garðana,
haldið áfram innan þeirra og flætt að hluta yfir þvergarðinn.“
Að hluta yfir varnargarðana
SKOPPLAG SNJÓFLÓÐANNA