Samtökin '78 - 30 ára Afmælisrit Samtakanna '78 - 01.06.2008, Qupperneq 10

borð. I fyrstu var ekki hægt að greina hvaðan reykurinn kom, en talið var að það
væri kviknað í bænum Júnkaragerði. Fljótlega varð Ijóst að reykurinn steig upp frá
Kotvogi en þar stóð íbúðarhúsið i björtu báli. Faðir Sjafnar kom fyrstur að landi
og hljóp upp að bænum. „Hann braust inn í eldinn til að bjarga Þórdísi hálfsystur
minni, sem þarna var sjö ára. Þau fórust hinsvegar bæði í eldinum og auk þeirra
vinnumaður sem bjó hjá okkur."
//Fermd frá Fríkirkjunni
Bærinn Kotvogur brann til kaldra kola, ekkert stóð eftir nema lítið pakkhús,
austast á jörðinni. Enn einu sinni stendur Sjöfn Helgadóttir uppi ein og bíður þess
að verða send á næsta áfangastaó.
Daginn sem pabbi hennar og litla systir eru jörðuð á Sjöfn að halda aftur til
Reykjavíkur. En þegar til á að taka finnst ekki stelpan. Það er gerð mikil leit en
loksins finnst hún sitjandi I rústunum. Kolkrímótt í framan af öskunni. Hún ruggar
álút fram og til baka, með litla dúkku í fanginu. Eina leikfangið sem hún á eftir.
Jörðin Kotvogur er seinna sett á uppboð og slegin fyrir tíu þúsund krónur.
Upphæðinni er skipt milli systkinanna en Sjafnar hlutur fer til að greiða fyrir
ferminguna sem er gerð frá Fríkirkjunni í Reykjavík.
//Bærinn fyllist af lífi
Sjöfn verður unglingur, gengur í Austurbæjarskólann og býr hjá systur sinni og
manni hennar á Njaróargötu i Reykjavík. Tilfinningar sem áður voru barnslegar og
flöktandi, sækja nú á að meiri þunga eftir að skólagöngunni lýkur. „Mér var alltaf
strítt fyrir að vera öðruvísi. Ég var alltaf skotin í stelpunum."
Hún fer að skrópa í skólanum. Kveóur systur sína á morgnana með skólatöskuna
í hendinni en felur hana jafnskjótt og húsið er úr augsýn. „Ég eyddi dögunum í að
skoða í búðarglugga, rápa um göturnar eða selja Vísi.“
Þegar Sjöfn er orðin sextán ára er bærinn fullur af lífi. Erlendir hermenn fylla
göturnar, það voru böll og hljómsveitir, bæði í Oddfellow, Alþýðuhúsinu, Rauða
Kross bragganum við Snorrabraut og Listamannaskálanum þar sem hljómsveit
Bjarna Bö hélt uppi fjörinu.
„Á þessum árum var talsvert um að unglingsstelpur drykkju og ég fann strax að
það létti á mér að drekka og mér fannst ég eiga meiri samleið með krökkunum ef
ég gerði það.“
Sjöfn hafði djúpa og hljómmikla rödd og langaði aö vera söngkona. Og hún hafði
hæfileika. Bjarni Bö reyndi að fá hana til að syngja með hljómsveitinni en hún var
feimin og stakk af úr borginni, þegar hljómsveitin átti að spila í útvarpinu.
//Fyrsta ástin
Og fyrsta stóra ástin er handan við hornió. Hún ræður sig í vist
úti á landi hjá hjónum sem eiga tvo syni og tvíburasystur á líku
reki. Það var glatt á hjalla í húsinu og atvikin höguðu því þannig
að annar sonurinn varð ástfangin af Sjöfn en hún varð hinsvegar
ástfangin af annarri tvíburasysturinni. Sú hrifning var endur-
goldin að einhverju leyti og í ferðalagi með tvíburasystrunum og
ástsjúka bróðurnum svaf hún í fyrsta sinni hjá stelpu. „Við vorum
í aftursætinu á bílnum og breiddum yfir okkur kápu. Við þóttumst
vera að fíflast en vorum í raun og veru að kyssast. Um kvöldið og
nóttina þegar allir aðrir voru sofnaðir sváfum við svo sarnan."
Sjöfn veður í skýjum þegar hún kemur aftur til Reykjavíkur.
Loksins brosir lífið við henni. „Þegar hún var væntanleg til
Reykjavíkur keypti ég hatt og nýja kápu. Daginn sem hún kom var
ég stödd í húsi á Laugavegi 74 og beið þess uppábúin og spennt
að hún kæmi að hitta mig. Ég fann strax að eitthvað var öðruvísi
en það átti að vera. Hún var í fylgd með kærastanum og sagði
að hún vildi kynna mig fyrir honum. Þegar hún sá hvað mér var
brugðið tók hún mig á eintal og sagði að henni þætti þetta
leiðinlegt. Auðvitað þætti henni líka vænt um mig. En hún sagði
líka, „Það er ekki hægt að vera svona eins og þú.““
Sjöfn kvaddi fyrstu ástina sína fremur þurrlega en dyrnar höfðu
ekki fyrr lokast á eftir henni en hún kastaði sér á legubekk og
hágrét.
„Þegar ég stóð upp aftur, öll útgrátin og kápan mín krumpuö og
hatturinn skakkur á höföinu, þrýsti ég nefinu að rúðunni sem
sneri út aö Laugaveginum. í því kom ástfangið par og hélst í
hendur þar sem það gekk niður götuna. Og ég man ég
andvarpaði: „Afhverju get ég ekki bara verið eins og allir hinir.““
/f\ meðferð við ástinni
Eftir þessa reynslu jók Sjöfn drykkjuna og skemmtalífið, þjáðist af
rótleysi og almennu tilgangsleysi og þráttfyrir að það væri aldrei
rætt berum orðum í fjölskyldu hennar, hvað gerði hana utanveltu,
þá var hún það bara. Og hún fór einförum.
„Ég leigði mér herbergi ein í bænum og hafði lítil samskipti við
systkini mín. Eitt kvöldið var ég þó mjög langt niðri af þunglyndi
og búin að drekka. Þá fór ég til systur minnar sem bjó ein og
reyndi að tala við hana um líðan mína. Ég
reyndi að útskýra fyrir henni tilfinningar
mínar til annarra stelpna og henni var all-
mikiö brugðið. Hún reyndi þó að hugga mig
og sagði að við yrðum að tala um þetta
við lækni. Daginn eftir stormuðum viö til
læknis sem hét Níels Dungal og hann
skrifaöi upp á einhverjar pillur sem mig
minnir að hafi átt að vera kvenhormónar.
Það læknaöi ekki tilfinningar mínar. En
hinsvegar gerði það mér gott að hafa talað
við systur mína og hún setti mér þá reglu
að ég kæmi til hennar á kvöldin, boróaói
og væri í reglulegu sambandi og það
bjargaði líðan minni á þessum tíma.”
Laugavegurséðurfrá Grettisgötu um1930