Samtökin '78 - 30 ára Afmælisrit Samtakanna '78 - 01.06.2008, Qupperneq 29

Kaupmannahöfn bara vegna þess að ég var einmana og langaði
að tala við aðra homma og lesbíur í dagsbirtu," segir Þorvaldur
sem sneri tímabundið heim til íslands árið 1981. “Ég leit við í
Samtökunum sem höfóu þá misst húsnæði sitt og voru varla
meira en pósthólf og fundirnir voru haldnir í stofunni hjá Guðna
Baldurssyni formanni og Helga manninum hans. Þangað vargott
aö koma."
Þorvaldur sneri svo alkomin heim til íslands árið 1982 og hefur
síðan þá verið einn ötulasti talsmaður Samtakanna ‘78 eins og
allir vita. „Ég stundaði Óðal og Klúbbinn eins og flestir hommar á
þessum tíma og kynntist skemmtilegum mönnum. Samfélagið var
þó lokað og feluleikurinn mikill. Menn slepptu fram af sér beislinu
viö og við en heilsuðust síðan ekki daginn eftir. Ég varð fljótlega sýnilegur
í samtökunum hér heima. Ekki þó vegna þess að ég hefði einhverja
sérstaka þörf fyrir að vera sýnilegur baráttumaður heldur var ég frekar
að svara kalli samfélagsins. Ég var einfaldlega óánægður með feluleikinn
sem einkenndi allt lífiö hérna heima."
//Veit hvernig leikara líður
Þorvaldur Kristinsson byrjaði sitt starf í samtökunum á þvi að taka þátt í
skólafundum og skipuleggja fræðslustarfið en þar nýttist vel reynsla hans
frá Kaupmannahöfn þar sem hann hafði verið einn brautryðjenda í slíku
starfi.
„Ég sendi bréf í alla skólana og bauð fram krafta okkar. Við fengum
yfirleitt mjög góðar viðtökur. Ég lagði áherslu á persónulega nálgun.
Það var árangursrfkast aó segja söguna út frá eigin reynslu með
einlægnina að leiðarljósi en það er erfiðara en margan grunar. Ég náði þó
talsveröri leikni í þessu. Sumir fundirnir urðu gríðarlega stórir, allt upp í
fimmhundruð manns þegar mest var. Ég dáðist líka að félögum mínum,
hvað þau voru flott og sannfærandi. Það var mikilvægt að þessi litli hópur
gæti sent svona glæsilega fulltrúa. Þarna á fyrstu metrunum man ég eftir
Guðna Baldurssyni, Böðvari Björnssyni, Katli heitum Guðmundssyni, Lilju
Steingrímsdóttur, Ragnhildi Sverrisdóttur, Láru Marteinsdóttur og fleirum.
Það má segja sem svo að ég viti hvernig leikara Ifður að aflokinni góðri
sýningu þegar hann heyrir lófatakið. Mér fannst ég tilheyra heiminum
og rödd mín heyrðist. En þetta tók stærri toll af lífinu en æskilegt var.
Þessu fylgdu líka mjög persónuleg og nærgöngul viðtöl í blöðum og einu
sinni sem oftar sátum við Guðni Baldursson fyrir svörum í útvarpinu.
Við voru kynntir með fullu nafni en af tillitssemi við þá sem hringdu inn
gátu þeir talað í skjóli nafnleysis. Og þegar ég hugsa um allt það níð og
sóðaskap sem dembt var yfir okkur velti ég því fyrir mér hvernig okkur
tókst aó halda fullú viti."
Skólafundir að ósk nemendafélaga hafa alla tíð verið margir og fjölsóttir
en í byrjun var mikil andstaða meðal skólayfirvalda og dæmi um að þeir
væru hreinlega bannaðir. „Ég hugsa að skólafundirnir hafi ekki síst átt
þátt í þeirri hugarfarsbreytingu sem varð hjá íslensku þjóðinni,” segir
Eysteinn Traustason sem gekk til liðs við Samtökin árið 1987.“
Páll Óskar Hjálmtýsson tónlistarmaður er einn þeirra sem notaði
skólafund til að koma fram og tala um tilfinningar sínar. Hann greindi
frá samkynhneigð sinni á skólafundi þegar Samtökin ‘78 heimsóttu
Menntaskólann við Hamrahlíð. Palli var þá einungis sextán ára en hann
varð mörgum ungum hommum og lesbíum fyrirmynd í ungliðastarfi
Samtakanna ‘78, þá og enn þann dag í dag.
//Af róttæklingum
Þorvaldur lét einnig mjög til sín taka í útgáfumálum. Tímaritið Úr felum
sem kom fyrst út árið 1981 var selt í öllum helstu bókaverslunum
landsins, auk þess sem félagsmenn seldu það í lausasölu fyrir utan
útsölur ÁTVR, og blönduðu sér þar í hóp happdrættis- og merkjasölufólks
og róttæklinga sem seldu blaðið Neista og fleiri vinstrisinnuð rit. Það má
reyndar geta þess að Þorvaldur og Böðvar Björnsson brutu um blaðið
á skrifstofu Neista og nutu þar sérstakrar velvildar byltingarmannsins
Ragnars Stefánssonar jarðskjálftafræðings eða bara Ragga skjálfta eins
og hann var kallaður. Þetta samstarf varði þartil Tómas Hjálmarsson
tók við umbrotinu. Þrátt fyrir að félagsmenn hittu þarna fyrir róttæka
vinstri menn gerðist ekki það sama hér og hjá norsku systursamtökunum
árið 1977. „Þá fjölgaði mjög skyndilega í Samtökunum og þau nær
tvöfölduðu félagatal sitt,“ segir Guðni Baldursson. „Félagar okkar í Noregi
urðu mjög hissa og glaðir þegar málin tóku þessa óvæntu stefnu. Þeir
ákváðu að kalla strax til aðalfundar svo hægt yrði að kjósa nýja stjórn
í þessu stóra og öfluga félagi. Það var gert. Þegar kosningu var lokið
tók fulltrúi hinna nýju félagsmanna til máls og tilkynnti að hér eftir yrði
starfsemi samtakanna helguð kínversku menningarbyltingunni og lestri
á verkum Maós.“ Það mátti heyra saumnál detta í salnum eftir þessa
tilkynningu. Þótt Maóistar hefðu þannig hertekið samtökin tókst að snúa
þeirri óheillaþróun við og endurheimta félagið. Norsku félagarnir þerruðu
svitann af enninu og voru reynslunni ríkari.
Skemmtistaðurinn Óðal var vinsæll meðal homma og lesbía snemma á níunda áratugnum.
29