Samtökin '78 - 30 ára Afmælisrit Samtakanna '78 - 01.06.2008, Qupperneq 78

SAGAN SLITROTTA
Spjallað við Þorvald Kristinsson
Þorvaldur Kristinsson bókmenntafræóingur er einn af brautryöjendunum
í starfi Samtakanna '78 og flestum fróöari um bókmenntir og
samkyn-hneigö í íslensku samhengi. í skýrslu nefndar um málefni
samkynhneigöra, sem skipuö var árið 1993 til aö kanna stöðu
samkynheigðra ð íslandi, skrifaði Þorvaldur meðal annars sérstaka
úttekt á fslenskum hinsegin bókmenntum sem ruddi brautina fyrir
fræðimenn sem hafa kynnt sér þau mál síðar. Þorvaldur segir hinsegin
bókmenntasögu íslendinga sfðustu áratugi vera afar slitrótta. „Lengi
fannst mér eins og okkur hefði mistekist að rækta þennan þátt
menningarinnar. En þegar ég lít til annarra smáþjóöa þá efast ég um að
þetta sé neitt til að furöa sig á.
í raun endurspeglar þetta bara
hvað staöa okkar hefur lengst af
verið veik í íslensku samfélagi.
Samkynhneigðir standa á jaðrinum
og okkur er ekki eiginiegt aö tjá
okkur um reynslu okkar og veruleika
á opinberum vettvangi nema
sérstaklega sé eftir því leitað. Við
höfum lengst af verið of fá og smá
til að skapa samfellda hinsegin
tjáningarhefð."
Þorvaldur bendir á að hommar
og lesbíur hafi til dæmis misst
af lestinni þegar sjálfsævisögur
og endurminningabækur áttu
sitt blóma-skeið á 8. áratugnum.
„Á þeim tíma hafði enginn
samkynhneigður fslendingur burði
til að miðla reynslu sinni á þeim
nótum. Þarna vantar eitthvað í okkar bókmenntasögu, og
ég held aö slíkar bókmenntir hefðu gert líf okkar betra
og dýpra. Meö því aö umrita minningar í skáldskap er
hægt að segja sannleika sem engin leið er að koma
á framfæri annars staðar. Að vissu leyti komu samt
tímaritin í staðinn fyrir endurminningasögurnar. Það var
töluvert um það aö glanstímarit sæktust eftir samkynhneigðum í viðtöl
einmitt á þeim árum þegar við vorum aö skríða út úr holunum, hommar
og lesbíur á íslandi. Þetta voru viðtöl við alls kyns fólk úr öllum stigum
þjóófélagsins og þau þjónuðu merkilegum tilgangi sem enginn hefur
ennþá rannsakað og metið, sennilega vegna þess að fólk hneigist ti! að
líta niður á þetta tjáningarform og telja það ómerkilegra en aðra tjáningu.
En viómælendurnir hlífðu sér hvergi og vió urðum smám saman sýnilegri
með þessum viðtölum. Það hvernig við lifðum okkar lífi var ekki lengur
tabú. Og nú, nokkrum áratugum síðar, eigum við íslendingar hinsegin
skáldverk sem hver heimsþjóð gæti verið stolt af.“
Böövar Björnsson
LOLLÍPOPPARINN
(BROT)
3
í húminu bláa ég held af stað öll kvöld
til hans með munninn fullan af orðum
ég verð að fara að finna gæjann minn
farát af ást eins og sjeikspír forðum
ég klíf húsveggi og klifra uppí tré
til að komast innum gluggann hjá honum
hann hvíslar: „uss ekki hér inni
bara einn feill og við fokkum öllum vonum"
við afklæðum hvor annan slómó
ofsafengnir eins og börn með jólapakka
þegar innihaldið birtist ýlfrum við kæft
einsog smástrákar að fá sér fyrst að smakka
4
en nú ertu farinn að fullu og öllu
og frávita ég er af sorg
ráfa á milli herbergja úr einu í annað
í annarlegri íbúð í framandi borg
og allskonar hluti sem þú áttir þá finn ég
einsog tildæmis penna og slitinn bol
með þetta allt í höndunum húkkast ég
á hóplausar vangaveltur sem sprengja mitt þol
það er líkast því sem auðnin sé í öllu
og ekkert sé í raun og veru til
nema minningar sem mylja mig allan
mélinu smærra en gera þó engu skil
Tekið úr Ijóðabókinni Dagbók Önnu Frík
Sem kom út 1993