Fréttablaðið - 14.11.2020, Blaðsíða 82

Á mánudag er dagur íslensk r a r t u ng u haldinn að venju og í tilefni þess verður Íslenskuþorpið með vitundarvakningu
um mikilvægi þess að tala íslensku.
Myndbönd þar sem fjöldi barna,
forsetahjónin og nokkrir þjóð-
þekktir einstaklingar koma fram,
verða sýnd í skólunum og á netinu.
Guðlaug Stella Brynjólfsdóttir er
verkefnastjóri hjá Íslenskuþorpinu,
sem var stofnað í Háskóla Íslands
til að ef la íslenskukennsluna
fyrir nemendur með íslensku sem
annað mál. Nú hefur þorpið hafið
tilraunaverkefni með samstilltu
átaki grunnskóla í Grafarvogi og á
Kjalarnesi, til að styrkja fjölmenn-
ingarsamfélög þeirra og leita leiða
til að auka samskipti á íslensku í
skólunum. Sú þróun hefur orðið
í grunnskólum að krakkar eru í
auknum mæli farnir að tala á ensku
sín á milli.
Fá að taka upp samtöl
„Við höfum verið að prufa okkur
áfram í grunnskólum undanfarin
þrjú ár. Nú í haust hafa Grunnskól-
arnir í Grafarvogi og Kjalarnesi
verið að setja upp lítil Íslenskuþorp
í skólunum og í nágrenni þeirra. Þar
geta nemendur með íslensku sem
annað mál æft sig í íslensku, um leið
og þeir sinna daglegum erindum
sínum og náminu,“ segir Guðlaug.
Verkefnið ber heitið „Viltu tala
íslensku við mig“ og byggir á sömu
hugmyndafræði og aðferðum og
hefðbundið starf Íslenskuþorps-
ins, sem hófst árið 2012. Guðlaug
segir þær mest notaðar fyrir byrj-
endur í íslensku og þá sem eru að
læra hagnýta íslensku. Aðferðirnar
eru þróaðar af norrænu samstarfs-
teymi háskóla á Norðurlöndum og
hafi verið notaðar meðal annars
hjá Háskóla Íslands, Háskólanum á
Akureyri, símenntunarmiðstöðinni
Mími og á starfstengdum íslensku-
námskeiðum á leikskólum.
Nemendu r f ylg ja á k veðnu
kennsluferli þar sem byrjað er á
því að undirbúa samskiptin með
ákveðnum verkefnum. Vel undir-
búnir fara þeir síðan á fyrir fram
ákveðna staði, tala við fólk og taka
samskiptin upp með hljóði eða
mynd, og vinna að lokum verk-
efni upp úr þessum samskiptum í
kennslustofunni og heima.
„Þegar íslenskunemarnir eru að
spreyta sig og tala við fólk, er oft
skipt f ljótlega yfir í ensku. Þess
vegna semjum við við fyrirtæki og
stofnanir um að taka þátt í Íslensku-
þorpinu, að tala við nemendurna á
íslensku, sýna þolinmæli og leyfa
þeim að taka samskiptin upp,“ segir
Guðlaug.
Guðlaug segir að hægt sé að laga
aðferðina að hverjum hóp og öllum
aldri. „Ungir byrjendur geta til
dæmis æft sig í mötuneytinu og á
skrifstofunni í skólanum, á meðan
fullorðnir byrjendur geta æft sig á
kaffihúsum og í bókabúðum. Þeir
sem eru lengra komnir geta farið á
aðra staði til þess að bæta orðaforða
og dýpka skilning sinn, til dæmis í
ákveðnum námsgreinum, áhuga-
málum og störfum,“ segir hún.
Eldri borgarar hjálpsamir
„Tungumálanám er félagsleg athöfn
og rannsóknir sýna að tungumál
lærast í samskiptum,“ segir Guð-
laug. „Miklu skiptir að tala við ein-
hvern sem kann meira í málinu en
sá sem lærir og helst í samhengi við
aðstæður.“ Hún ítrekar að aðrar
kennsluaðferðir, svo sem lestur,
hlustun og ritun, séu fullgildar, en
þörf sé á að auka samskiptahlutann
í náminu.
„Reynslan af Íslenskuþorpinu
hefur verið góð og við sjáum fram-
farir hjá nemendunum,“ segir Guð-
laug.
Nefnir hún sérstaklega þátttöku
eldri borgara á dvalarheimilum
sem leyft hafa nemum að koma til
sín. „Þetta er fólk sem talar íslensku,
gefur sér tíma fyrir nemendurna,
sýnir þeim áhuga og er vinsamlegt.
Það er svo mikilvægt að upplifun
nemandans af samskiptunum sé
jákvæð. Þá styrkist sjálfstraustið
og minni líkur eru á því að hann
guggni á að tala íslensku.“
Guðlaug segir marga útlend-
inga smeyka við að byrja að tala
íslensku. En það eigi þó við um
önnur tungumál líka. „Flestum
þykir erfitt að byrja að tala tungu-
mál og þess vegna er svo mikilvægt
að styðja við nemendur,“ segir hún.
Enskunotkun nemenda aukist
Sífellt hefur færst í aukana að nemendur grunnskóla tali ensku sín á milli, líka þeir sem hafa íslensku að móðurmáli.
Guðlaug Stella Brynjólfsdóttir og Katrín Cýrusdóttir ræða mikilvægi íslenskunnar, sérstaklega fyrir erlenda nema.
Guðlaug Stella Brynjólfsdóttir, verkefnastjóri, og Katrín Cýrusdóttir, skólastjóri í Húsaskóla í Grafarvogi, vinna saman að verkefninu Viltu tala íslensku við mig. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Kristinn Haukur
Guðnason
kristinnhaukur@frettabladid.is
MIKLU SKIPTIR AÐ TALA
VIÐ EINHVERN SEM KANN
MEIRA Í MÁLINU EN
SÁ SEM LÆRIR OG HELST
Í SAMHENGI VIÐ
AÐSTÆÐUR.
Guðlaug Stella Brynjólfsdóttir
1 4 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0 L A U G A R D A G U R34 H E L G I N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð