Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.09.1974, Síða 39

ÍSL. LANDBÚN.
J. AGR. RES. ICEL. 1974 6, 1-2: 37-48
Fóðurkál - tegundir, stofnar og sáðmagn
Magnús Óskarsson
Bcendaskólanum, Hvanneyri
YFIRLIT
A árunum 1957—1972 voru gerðar tilraunir með tegundir og stofna fóðurkáls á tilraunastöðvum
eða á vegum tilraunastöðva í jarðrækt á Akureyri, Hólum, Hvanneyri, Reykhólum, Sámsstöðum og
Skriðukaustri. Repjustofnarnir Silona og Rape Kale voru oftast notaðir í tilraununum, og reyndust
þeir oft gefa mikla uppskeru. Rannsakað var magn blaða og stöngla í fjórum tilraunum. Að meðaltali
voru 63% af mergkálinu og 78,8% af repjunni blöð. Þurrefnismagn í stönglum var hærra en í
blöðum allra fóðurkálstegunda, en munurinn var lítill í mergkálinu. Blöð fóðurkáls voru auðugri að
próteini, kalsíum og fosfór en stönglarnir. Allar fóðurkálstegundirnar voru próteinauðugar og mjög
kalsíumríkar.
Á árunum 1957—-1965 voru gerðar tilraunir með sáðmagn fóðurkálsfræs á tilraunastöðvunum á Ak-
ureyri, Hólum, Hvanneyri og Reykhólum. Ef fræinu var dreifsáð, gaf stærsti skammturinn, 7 eða 9
kg/ha af fræi, oftast mesta uppskeru. Raðsáð fræ gaf ýmist meiri eða minni uppskeru en dreifsáð.
Uppskera eftir raðsáð, grisjað fræ var lakari en eftir raðsáð, ógrisjað fræ.
Inngangur.
Á íslensku hefur nafnið fóðurkál festst við
jurtir af krossblómaætt, ef stöngull, blöð og
jafnvel blóm eru notuð til skepnufóðurs. Hér
á landi eru notaðar eða hafa verið reyndar
allmargar nytjajurtir af krossblómaætt. Á
töflu 1 er getið um íslensk nöfn þessara jurta
ásamt latneskum nöfnum.
Fóðurkálstegundirnar eru flestar tvíærar.
Fyrra árið eru þær blaðmiklar með safa- og
næringarríkum stöngli, en síðara árið setja
þær blóm og fræ.
Það eru einkum tvær tegundir fóðurkáls,
sem við Islendingar höfum notað, mergkál
og fóðurrepja, sem venjulega er aðeins nefnd
repja. Samkvæmt skýrslu um fræþörfina
1974, sem tekin var saman af dr. Smrlu
Friðrikssyni (1974), var kál ræktað í um
1100 hekturum árið 1973. í rösklega % af
landinu var repja og mergkál í tæpum 14
hluta þess.
Áhugi á fóðutkálsrækt jókst á árunum
1955 —1960, og þess vegna voru hafnar til-
raunir með tegundir, stofna, áburð og rækt-
unaraðferðir. I þessari grein er yfirlit yfir 33
stofnatilraunir, sem gerðar voru á árunum
1957—1972 á tilraunastöðvum í jarðrækt.
Ritað hefur verið um sumar þessara tilrauna
áður. Þeir, sem ritað hafa, eru: Magnús Ósk-
arsson 1963, Árni Jónsson og Hólmgeir
Björnsson 1964, Magnús Óskarsson og
Þorsteinn Þorsteinsson 1964, Matthías
Eggertsson 1965, Ingi Garðar Sigurðsson
1966, Klemenz Kr. Kristjánsson 1966,
Magnús Óskarsson og Óttar Geirsson