Morgunblaðið - 21.05.2020, Blaðsíða 29

er mikil eftirspurn eftir stofn-
framlögum til byggingar al-
mennra íbúða. Heildarfjármagn
til úthlutunar á árinu 2020 er um
3,7 ma.kr. en sótt var um stofn-
framlög fyrir 5,6 ma.kr. Þar með
þarf að hafna umsóknum sem
nema um 2 ma.kr. Ef horft er til
fjölda umsókna er ljóst að mikill
vilji er fyrir því að koma að frek-
ari uppbyggingu almennra íbúða
en sótt var um stofnframlög til
byggingar á 521 íbúð og til kaupa
á 248 íbúðum. Mestur var áhug-
inn meðal umsækjenda við upp-
byggingu fyrir tekjulága á vinnumarkaði eða
279 íbúðir, 166 íbúðir fyrir námsmenn og 144
íbúðir á vegum sveitarfélaga. Bendir þetta til að
markað. Í vortalningu Samtaka iðnaðarins á
íbúðum í byggingu á höfuðborgarsvæðinu
mældist 42% samdráttur á fyrstu bygging-
arstigum. Leita þarf aftur til áranna 2011-12 til
að finna viðlíka samdrátt í byggingu íbúða inn-
an höfuðborgarinnar en í kjölfar þess sam-
dráttar varð alvarlegur húsnæðisskortur sem
bitnaði verst á þeim sem í dag gætu fengið
öruggt húsaskjól í gegnum almenna íbúðakerf-
ið.
Það blasir því við að nú er rétti tíminn fyrir
stjórnvöld að flýta úthlutunum þeirra stofn-
framlaga sem þegar voru á fjármálaáætlun fyr-
ir árin 2021 og 2022 svo að hægt verði að
tryggja aukið húsnæðisöryggi til framtíðar.
Nú er rétti tíminn til að byggja
þar sem byggingariðnaðurinn er
meðal þeirra greina þar sem
vænst er mikils samdráttar í ár og
ljóst að mikið verður um lausa
framleiðslugetu í greininni. Hana
ætti að nýta til aukinnar upp-
byggingar þar sem þörfin er hvað
mest á svokölluðum almennum
íbúðum sem fjármagnaðar eru á
grundvelli laga með það að mark-
miði að auka húsnæðisöryggi
efnaminni fjölskyldna og einstaklinga með því
að bæta aðgengi að íbúðarhúsnæði til leigu.
Samkvæmt Húsnæðis- og mannvirkjastofnun
nú þegar séu tilbúin verkefni víða um land þar
sem hefja má framkvæmdir um leið og fjármagn
er tryggt. Mikilvægt er að tryggja áframhald-
andi uppbyggingu þar sem þörfin er mest og í
ljósi stöðunnar ætti að ráðast strax í endurmat á
þörfinni á almennum íbúðum sem kann að
aukast talsvert í kjölfar COVID-19-faraldursins.
Þá er enn ríkari þörf vegna mikils samdráttar
í byggingu íbúðarhúsnæðis fyrir almennan
Flýta úthlutun til að auka húsnæðisöryggi
Eftir Jóhönnu Klöru
Stefánsdóttur
Jóhanna Klara
Stefánsdóttir
» Í ljósi stöðunnar ætti að ráð-
ast strax í endurmat á þörf-
inni á almennum íbúðum sem
kann að aukast talsvert í kjölfar
COVID-19-faraldursins.
Höfundur er sviðsstjóri mannvirkjasviðs
Samtaka iðnaðarins.
29
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MAÍ 2020
Í umræðum um árs-
reikning Reykjavík-
urborgar kom fram að
skuldir hefðu aukist um
21 milljarð á síðasta ári.
Um það er ekki deilt.
Borgin hefur bætt á sig
meira en milljarði á
mánuði öll síðustu ár. Í
góðærinu góða.
Meirihlutinn í borg-
inni segir þetta allt hafa
farið í góð mál. Þetta eru sem sagt
„góðar skuldir“. Borgarfulltrúi meiri-
hlutans sagði það „gott“ að farið hefði
verið í 500 milljóna króna braggaverk-
efni. Hálfur viti fyrir 175 milljónir,
sem gera þurfti vegna skipulags-
mistaka borgarinnar, væri „frábær“.
Endurbætur á Hlemmi sem slógu út
allar áætlanir upp á hundruð milljóna
sagði borgarfulltrúinn að hefðu „sleg-
ið í gegn“. Er nokkur ástæða til að
hætta upptalningunni?
Hér mætti hrósa því að borginni
tókst að farga 267 milljónum í að mála
og standsetja timburhús í Grjótaþorp-
inu. Þrjú hundruð milljónir hið
minnsta eru að fara í Óðinstorg.
Fimm hundruð milljónir fóru í múr
við Miklubraut. Með sama hætti ætti
að hrósa SORPU fyrir
stórkostlega fram-
úrkeyrslu og fjárfest-
ingu upp á 6,1 milljarð í
gasgerðarstöð. Og þá
væri ekki úr vegi að
þakka Viðreisn fyrir að
ætla nú að setja um tvo
milljarða svo flytja
megi malbikunarstöð-
ina Höfða hf. úr höfðan-
um og upp á Esjumela.
Það væri í takt við ann-
að. Þessi meirihluti sem
hrósar sér af öllum þessum fram-
úrkeyrsluverkefnum vill síðan fara í
borgarlínu sem á að kosta 70 millj-
arða króna. Og engin rekstraráætlun
er til fyrir hana frekar en gasgerð-
arstöðina hjá Sorpu.
Eins og spurt er í Völuspá: Vituð ér
enn, eða hvað? Það þarf ekki frekari
vitnanna við.
Eftir Eyþór
Arnalds
» Borgin hefur bætt á
sig meira en millj-
arði á mánuði öll síðustu
ár. Í góðærinu góða.
Eyþór Arnalds
Höfundur er oddviti sjálfstæðis-
manna í borgarstjórn.
Góðu skuldirnar
Ársreikningur Reykjavíkur-
borgar fyrir árið 2019 var lagður
fyrir borgarstjórn í vikunni til
staðfestingar. Rekstrarniður-
staðan sýnir fram á slaka fjár-
málastjórn meirihlutans. Ekki
hefur tekist að greiða niður
skuldir og skuldasöfnun A-hluta
og samstæðunnar halda áfram að
aukast. Allir borgarfulltrúar
þurfa að undirrita ársreikning-
inn, en við, borgarfulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins, gerðum það með
fyrirvara, enda hafa margir sér-
fræðingar bent á ýmis álitamál á
framsetningu ársreikningsins.
Ársreikningurinn fegraður
Þrátt fyrir mikla tekjuaukn-
ingu hjá borginni síðustu ár og að
útsvarið sé í hæstu hæðum hafa
skuldir borgarinnar aukist gríð-
arlega, um leið og skuldahlut-
fallið hefur hækkað ár frá ári á
einum mestu góðæristímum Ís-
landssögunnar.
Ársreikninginn er fegraður með bókhalds-
brellum af ýmsum toga. Tekinn er út arður úr
B-hlutafyrirtækjum eins og Faxaflóahöfnum
og Orkuveitunni í stað þess að nýta svigrúmið
til að lækka gjaldskrár til borgarbúa, raun-
verulegra eigenda Orkuveitunnar. Félags-
bústaðir eru teknir inn í samstæðuuppgjör
Reykjavíkurborgar með matsbreytingum upp
á 57 milljarða króna. Þessi fjárhæð hefur áhrif
á efnahags- og samstæðureikning borgarinnar
enda um gríðarlega fjármuni að ræða. Öll
þessi félög eru óhagnaðardrifin og sjá um að
veita almannaþjónustu til borgarbúa.
Ekki tekist að lækka skuldir
á hátindi hagsveiflunnar
Í öllum rekstri spyrja menn sig
grundvallarspurninga á borð við
hvort skuldirnar séu að hækka
eða lækka eða hvort reksturinn
sé sjálfbær. Því miður er því ekki
til að dreifa hjá borginni. Árs-
reikningurinn sýnir að skuldir
fara stöðugt hækkandi og útgjöld
eru alltaf hærri en skatttekj-
urnar.
Skuldir og skuldbindingar
samstæðu Reykjavíkurborgar
jukust um 21 milljarð á síðasta
ári, eða um u.þ.b. tvo milljarða á
mánuði og það á góðæristímum.
Síðustu ár hefur hagnaður
borgarinnar verið talsverður
enda öll gjöld og skattar í leyfi-
legu hámarki og afkoma af sölu
byggingarréttar góð flest árin þó
svo hún hafi farið minnkandi síð-
asta ár. Þrátt fyrir tekjugóðæri á
undanförnum árum og að við höf-
um verið á hátindi hagsveifl-
unnar hefur ekki tekist að lækka
skuldir. Það vekur jafnframt eftirtekt að á
sama tíma og ríkinu hefur tekist að lækka sín-
ar skuldir halda skuldir borgarinnar áfram að
hækka. Það er áfellisdómur yfir fjármálastjórn
borgarinnar og sýnir lausatök á fjármálunum.
Gera þarf alltaf ráð fyrir því að efnahags-
ástandið geti versnað og tekjur farið minnk-
andi. Þetta má sjá á ársreikningnum en lítið
var um einskiptishagnað af sölu byggingar-
réttar síðasta ár.
Það eru ekki bara skuldirnar sem hafa auk-
ist heldur hafa útgjöldin aukist um 7-8% og
rekstrarkostnaður hefur hækkað verulega eða
um 8%. Borgarstjóri virðist ánægður með
þessa skuldsetningu og biður borgarfulltrúa
að rita undir ársreikninginn með bros á vör.
Slík brosmildi breytir þó ekki þeirri stað-
reynd að það eru borgarbúar sem á endanum
borga brúsann fyrir þessa óhóflegu eyðslu og
skuldasöfnun. Það gera þeir með hæsta leyfi-
lega útsvari, auknum álögum og gjald-
skrárhækkunum sem eru í mörgum tilfellum
ekkert annað en skattheimta.
Enginn skuldsetur sig út úr
fjárhagsvanda til lengdar
Ársreikningurinn ber með sér að komið er
að skuldadögum og dráttarvextirnir farnir að
tikka víða í kerfinu. Það bitnar óhjákvæmi-
lega á grunnþjónustu og lögbundnum verk-
efnum.
Enginn skuldsetur sig út úr fjárhagsvanda
til lengdar, hvorki heimili, fyrirtæki né sveit-
arfélög. Þessari óheillaþróun þarf að snúa við
og taka á rekstrinum af ábyrgð og festu í stað
þess að fara með betlistafinn til ríkisins og
biðja um aðstoð eins og borgarstjóri og meiri-
hlutinn í borginni hefur nú gert þegar gefið
hefur á bátinn vegna neikvæðra fjárhagslegra
afleiðinga Covid-19. Góðir búmenn sýna því
fyrirhyggju og spara í góðæri til að mæta áföll-
um og mögrum árum.
Eftir Mörtu Guðjónsdóttur
»Enginn
skuldsetur
sig út úr fjár-
hagsvanda til
lengdar, hvorki
heimili, fyrir-
tæki né sveitar-
félög.
Marta Guðjónsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi
Sjálfstæðisflokksins.
Bókhaldsbrellur leysa ekki vandann
Morgunblaðið/Hari
Skuldir „Það eru borgarbúar sem á endanum borga brúsann, “ segir Marta Guðjónsdóttir.
Margt má læra af
undanliðnum miss-
erum. Samfélagið hef-
ur óhjákvæmilega tek-
ið breytingum. Áföllin
krefjast viðbragða en
tækifærin ekki síður. Á
botni djúprar efna-
hagslægðar verða
framfarir að eiga öfl-
uga viðspyrnu – og
framfaramál að eiga
örugga áheyrn.
Árið 2019 má ætla að tæplega níu
milljónum klukkustunda hafi verið
sóað í umferðartafir innan höfuðborg-
arinnar. Umferðartafir á annatíma
höfðu aukist um nærri 50% á örfáum
árum. Þetta sýndu niðurstöður um-
ferðarlíkans VSÓ og mælingar Vega-
gerðarinnar. Tafirnar samsvöruðu
um 40 klukkustundum – eða heilli
vinnuviku – á hvern höfuðborgarbúa
árlega. Samtök iðnaðarins telja að
15% minni umferðartafir geti leitt til
80 milljarða króna ábata fyrir fólk og
fyrirtæki á einungis fáum árum. Þá
eru ótalin þau auknu lífsgæði sem fel-
ast í greiðum samgöngum.
Á tímum samkomubanns dró veru-
lega úr umferðartöfum í Reykjavík.
Vinnustaðir buðu
sveigjanlegri vinnutíma,
skólastofnanir hófu fjar-
kennslu og möguleikum
til fjarvinnu fjölgaði.
Mörgum urðu ljós þau
gífurlegu tækifæri sem
felast í auknum sveigj-
anleika fyrir fólk og
fyrirtæki – ekki síst svo
draga megi úr umferð-
arálagi.
Á sama tíma fylltust
göngu- og hjólastígar
borgarinnar af lífi. Taln-
ingar sýndu glöggt hve
mjög vegfarendum fjölgaði milli ára.
Hjólabúðir borgarinnar stóðu tómar,
biðraðir náðu langt út úr dyrum og
eftirspurn hafði aldrei verið meiri.
Boris Johnson, forsætisráðherra
Bretlands, ákvað nýverið að verja
tveimur milljörðum sterlingspunda
til uppbyggingar hjóla- og göngu-
stíga í þéttbýliskjörnum. Eru áform-
in þungamiðjan í samgöngu-
aðgerðum ráðherrans vegna
COVID-19. Þannig hyggst ráð-
herrann draga úr umferðartöfum,
stuðla að bættri lýðheilsu og tryggja
viðeigandi fjarlægðarmörk milli
fólks.
Undanliðin misseri hafa fært okk-
ur augljósar lausnir á fjölþættum
samgönguvanda. Nú er lag að hefja
viðræður við stærstu vinnustaði
borgarinnar um sveigjanlegri vinnu-
tíma. Síðustu mánuðir hafa sýnt hve
sveigjanleikinn getur létt á umferð-
arálagi. Aðgerðin er einföld og krefst
einskis af skattgreiðendum í borg-
inni. Jafnframt þarf að styðja áfram
við aukinn vöxt gangandi og hjólandi í
Reykjavík. Borgin þarf að efla stíga-
kerfið og ráðast í stórsókn við upp-
byggingu upphitaðra stíga. Það er
hvoru tveggja hagkvæm og arðbær
samgönguframkvæmd.
Það er mikilvægt að tryggja greið-
ar samgöngur fyrir alla. Við þurfum
sveigjanlegri samgöngur - og frelsi
og val um ólíka samgöngukosti. Ein-
ungis þannig náum við árangri.
Eftir Hildi
Björnsdóttur
Hildur
Björnsdóttir
»Nú er lag að hefja
viðræður við
stærstu vinnustaði
borgarinnar um sveigj-
anlegri vinnutíma svo
létta megi á umferð-
arálagi.
Borgarfulltrúi fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í Reykjavík
Sveigjanlegri samgöngur