Morgunblaðið - 21.05.2020, Blaðsíða 32

32 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. MAÍ 2020
www.danco.is
Heildsöludreifing
Fyrirtæki og verslanir
Sumarleikföng í úrvali
45cm boltar
Flo
tra
arBolt
Kútar
Vatnsbyssur
oo oo
ttir á
Y H
Fötur
Kynntu þér málið og pantaðu
á vefverslun okkar www.danco.is
Sápukúlur
Suðurlandsbraut 20, Reykjavík, sími 588 0200, eirvik.is
samlegt ka
nýmalað,
engin h lki.
á
y
–
Svo virðist sem á Al-
þingi ríki misskiln-
ingur um hver staðan
er á umsókn Íslands
um aðild að Evrópu-
sambandinu. Sam-
kvæmt skýrslu utan-
ríkisráðuneytisins um
EES-samninginn
kunngerði ríkisstjórn
ESB að gert hefði ver-
ið hlé á aðildar-
viðræðum Íslands við Evrópusam-
bandið árið 2015 og
þeim hefði því ekki verið
hætt. Það leikur því
enginn vafi á um að um-
sóknin hefur ekki verið
dregin til baka heldur
liggur hún nú í dvala og
getur ríkisstjórnin því
tekið upp þráðinn hve-
nær sem henni sýnist
svo án aðkomu Alþingis.
Hvað veldur mis-
skilningnum?
Í rauninni liggur
hundurinn grafinn í því hvernig hug-
takið „umsóknarríki“ þýðist yfir á
ensku. Það hefur nefnilega tvær
merkingar á því máli og innan Evr-
ópusambandsins hafa þær merkingar
hvor sína stöðu í umsóknarferlinu en
ekki er gerður greinarmunur á þessu
tvennu upp á íslensku. Fyrri merk-
ingin, „applicant country“, er sú staða
sem öll lönd fá þegar þau sækja fyrst
um aðild. Komist landið hins vegar á
það stig að aðildarumsóknin sé sam-
þykkt og aðlögunarferlið byrjar, þ.e.
þriðja stig, breytist staðan í „candi-
date country“. Vandinn er hins vegar
sá að fyrir báðar þessar stöður notum
við Íslendingar hugtakið „umsókn-
arríki“. Sökum þessa þarf að leita í
enska textann í bréfi fyrrverandi ut-
anríkisráðherra til að átta sig á því
hvað það var sem í raun var dregið til
baka.
Í bréfinu sem hann sendi til Evr-
ópusambandsins kemur fram eftirfar-
andi texti: „In lightof the above it
remains the firm position of the Go-
vernment that Iceland shouldnot be
regarded asa candidate countryfor
EU membership and considers it app-
ropriate that the EU adjust its work-
ing procedures accordingly.“ Í stuttu
máli óskar þáverandi ríkisstjórn hér
eftir því að ekki sé lengur litið á Ísland
sem umsóknarríki í þriðja þrepi en
gleymst hefur að biðja einnig um að
landið sé fjarlægt sem umsóknarríki í
fyrsta þrepi. Í stað þess að umsóknin
hafi því verið dregin til baka hefur um-
sóknarferlið eingöngu færst aftur um
tvö þrep og situr Ísland nú enn þann
dag í dag í fyrsta þrepi með opna um-
sókn.
Getum við treyst á
þjóðaratkvæði?
Það er ekki undarlegt að þessi mis-
skilningur geti átt sér stað þegar
tungumálið hefur ekki þann orðaforða
sem þarf til að skilgreina mismunandi
hugtök innan regluverks Evrópusam-
bandsins. Það er þó ekki hægt að líta
framhjá því að hættan á sam-
bandsaðild er enn fyrir hendi og er
hún nær en flestir Íslendingar myndu
vilja óska sér. Þetta þýðir í raun að
vilji einhver ríkisstjórn framtíðarinnar
halda áfram með viðræðurnar þarf
hún ekki að leggja þá ósk fyrir Alþingi
heldur getur hún einfaldlega tekið upp
þráðinn við Evrópusambandið á ný.
Þetta er þó ekki það eina sem veld-
ur mér áhyggjum hvað Evrópusam-
bandið varðar en lengi hefur verið á
reiki hvort sambandið geri þá kröfu að
þær þjóðir sem sæki um aðild þurfi að
halda þjóðaratkvæðagreiðslu áður en
aðildin er samþykkt. Því miður er
ekkert innan regluverks ESB sem
gerir þessa kröfu og er það því rík-
isstjórn hvers lands í sjálfsvald sett
hvort hún spyr þjóðina sína eða ekki.
Við sitjum því í dag uppi með opna
umsókn og ekkert öryggisnet í formi
þjóðaratkvæðagreiðslu ef rík-
isstjórnin ákveður að setja umsókn-
arferlið af stað á ný.
Kjósum rétt
Í ljósi þessa verður forsetinn al-
gjört lykilatriði því hann er sá eini
sem getur varið þjóðina ef svo illa vill
til að ríkisstjórnin ætli sér ekki að
ráðfæra sig við hana heldur keyra á
fullri ferð inn í Evrópusambandið.
Hann getur nefnilega enn nýtt mál-
skotsréttinn og vísað lagasetningum
um inngöngu í ESB til þjóðarinnar.
Það er því nauðsynlegt að hafa for-
seta sem við getum verið fullviss um
að muni verja okkar hag ef upp kem-
ur sú ögurstund.
Guðni Th. Jóhannesson, sitjandi
forseti, er að mínu mati ekki sá ör-
yggisventill sem ég tel okkur þurfa á
Bessastöðum. Ástæðan fyrir þessu er
að hann hvatti hvorki ríkisstjórnina
til að spyrja þjóðina álits í orku-
pakkamálinu né hafði hann áhuga á
að setja orkupakkann í þjóðar-
atkvæðagreiðslu og á ég hér við lögin
sem honum fylgdu en ekki þings-
ályktunina sem tíðrætt er um. Þetta
veldur því að ég treysti sitjandi for-
seta ekki til að standa með hags-
munum þjóðarinnar og því tel ég
nauðsynlegt að skipta um í brúnni.
Það er ekki nóg fyrir mig að forset-
inn sé skemmtilegur og duglegur að
fletta upp í gömlum vísum. Það dugar
mér heldur ekki að hann hafi fjöl-
miðlana með sér í liði og þeir veki at-
hygli á hverri einustu smávægilegu
aðgerð sem hann framkvæmir, hvort
sem hann fær sér pylsu eða mætir í
barnaafmæli. Ég þarf forseta sem
þorir að segja stopp ef ríkisstjórnin
fer fram úr sér og virðir ekki vilja
kjósenda. Ég þarf mann sem ég get
treyst. Ég þarf forseta sem mun nýta
málskotsréttinn og þess vegna ætla
ég að kjósa Guðmund Franklín. Ég
er sannfærð um að hann muni berja í
borðið ef til þess kemur og verja
mína hagsmuni með kjafti og klóm.
Eftir Hildi Sif
Thorarensen
Hildur Sif Thorarensen
»Umsókn Íslands um
aðild að Evrópusam-
bandinu er enn opin og
óski ríkisstjórnin þess
að hefja viðræður á ný
þarf hún ekki að leggja
það fyrir Alþingi.
Höfundur er verkfræðingur.
hildursifgreinar@gmail.com
Hættulegur misskilningur
Þau sem hafa setið á
dánarbeði náins vinar
eða aðstandanda
kunna að hafa upplifað
að sá deyjandi flakki
fram og til baka í tíma
og rúmi. Vakni og seg-
ist hafa verið í sveit-
inni. Tali um sveitina
sína þar sem hann lék
sér við hundinn, eins
og hann væri nýkom-
inn þaðan. Þó bærinn sé löngu kom-
inn í eyði. Það er ekki óalgengt að
aðstandendum finnist þetta óþægi-
legt og túlki þetta sem rugl. Að það
sé „aðeins farið að slá út í fyrir“
mömmu, eða jafnvel að hún sé orðin
„snarrugluð“. En þetta á sér eðlileg-
ar skýringar. Fólk á lokametrum
lífsins sefur mikið og mókir. Draum-
arnir verða samtvinnaðir raunveru-
leikanum. Draumar eru jafn veru-
legir og raunveruleikinn þegar
okkur dreymir. Þegar þessir tveir
veruleikar renna saman verður til
nýr veruleiki, draumveruleikinn.
Það hefur ekkert upp á sig að vera
sífellt að reyna að leiðrétta fólk við
slíkar aðstæður. Betra að slá á létt-
ari strengi og spyrja frétta úr sveit-
inni. Það getur þó gerst að draum-
arnir verði óþægilegir, jafnvel
slæmir. Þá er gott að
strjúka viðkomandi hlý-
lega og segja: „Þetta
var bara draumur, þú
ert hér á spítalanum og
ég er hér hjá þér.“ Oft
áttar sá deyjandi sig og
draumurinn hverfur.
Flest okkar muna
ekki drauma, við mun-
um að okkur dreymdi,
en það er oft býsna erf-
itt að muna hvað það
var. Þeir sem liggja fyr-
ir dauðanum sofa og
móka stóran hluta sólarhringsins.
Þegar þú situr við dánarbeð verður
þú hluti af draumveruleika þess sem
er að deyja. Það getur verið erfitt,
en einnig gefandi. Þetta er full-
komlega eðlilegt ástand.
Draumveruleiki
á dánarbeði
Eftir Ásgeir R.
Helgason
Ásgeir R Helgason
»Draumar eru jafn
verulegir og raun-
veruleikinn og þegar
þessir tveir veruleikar
renna saman verður til
nýr veruleiki, draum-
veruleikinn.
Höfundur er dósent í sálfræði og sér-
fræðingur hjá Krabbameinsfélaginu.