Vinnan - 01.12.1946, Blaðsíða 19

JURI SEMJONOFF:
Sterkju breytt í orku
í neyð skal vin reyna, — það er gömul reynsla.
Kartaflan hefur sýnt það, að hún er trygglyndur
vinur. Ég man, hversu flatt það kom upp á mig
einu sinni, þegar ég rakst á gamlan kunningja.
Árið 1913 vorum við klukkustundum saman að
skoða grísk skrautker í þjóðminjasafninu í
Aþenuborg. Þá vorum við ungir og fjörugir stúd-
entar. Hann var hrifinn af Oscar Wilde, — en
Verlaine var eftirlætisskáld mitt. Átta árum
seinna sátum við saman í veitingahúsi í Berlín-
arborg.
„Vitið þér það,“ sagði hann og fékk sér stóran
skammt af kartöflum til viðbótar á diskinn. „Haf-
ið þér gert yður grein fyrir því, hvílíkur ágætis-
matur kartöflurnar eru?“
,,Það er alveg óþarfi fyrir yður að koma með
nokkrar afsakanir,“ svaraði ég .„Étið eins og yður
langar til. Við getum beðið um skammt til við-
bótar.“
„Athugið nú, mér er full alvara með það, sem
ég var að segja. Vitið þér, að það er hægt að lifa
á hér um bil eintómum kartöflum? Það er bein-
línis ótrúlegt, hvað þær eru ríkar af næringarefn-
um. Það orsakast af sterkjunni, — kolvetni, —■
kolefni. Kartaflan gefur okkur fitu, orku og
þrótt-----“.
„Ég veit satt að segja ekki, hvað segja skal,“
svaraði ég. „Ég neyddist einu sinni til þess að
reyna að lifa á kartöflum einum saman, en það
kom mér í slæmt skap.“
„Það er af því, að þér eruð vanur að borða
kjöt,“ hrópaði vinur minn. „Sjálfssefjun, kæri
vinur. Fái menn aðeins salta síld með kartöflum,
njóta þeir lífsins til fulls, og skapið þarf ekki
að fara úr jafnvægi.
Hann talaði, svo að honum hitnaði í skapi og
hélt áfram í tóntegund, sem ég kannaðist við frá
dögunum í Aþenuborg.
„Gætið þess,“ sagði hann ákafur. „Orðið sterkja
minnir mig beinlínis á vöðavorku, vöðvastyrk.“
„Ég verð að segja eins og er, að mér finnst það
minna fremur á sterkjaðan flibba en sterka
vöðva.“
„Þetta er ekkert annað en orðaleikur. Sterkja
er sterkja, og alltaf nytsamleg og eftirsóknarverð.
Athugið það bara, að allur jarðargróður, sem
inniheldur sterkju, er sérstaklega nærandi, — rís,
maís og kartöflur.“
„En hvað segið þér um hveitið?“
„Hveiti er ekkert frábært að næringargildi. Það
er bara svo auðmelt. Raunar er hér erfitt um all-
an samanburð, því að næringarefni hveitisins eru
í allt öðrum hlutföllum en kartöflunnar. En ber-
ið saman kartöflu- og hveitiuppskeruna. Fyrir
stríðið var hveitiuppskeran í Þýzkalandi bara 24
vættir af hverjum hektara, en kartöfluuppskeran
157 vættir. Satt er það, að innihald kartöflunnar
er að þrem fjórðu hlutum vatn, en þó að við tök-
um það líka með í reikninginn, verða samt eftir
hér um bil 40 vættir af næringarefnum, aðallega
sterkja. Gætið þess líka, að kartöflurnar vaxa við
loftslag og í jarðvegi, |)ar sem þýðingarlaust er
að ætla sér að rækta liveiti. Kartaflan lætur sér
hvorki bregða við raklendi né sendna jörð. Hún
prílar upp eftir fjöllunum og niður í mýrarnar.
Hún nemur land norður á bóginn.
Ég lagði við eyrun og hlustaði af athygli. Var
þetta minn gamli, listhneigði vinur? Frá Oscar
Wilde til kartöflunnar, — það var þróunarleið
evrópiskrar hugsunar á stríðsárunum.
„Þér eruð orðinn kartöflusérfræðingur,“ sagði
ég undrandi. „Og hvernig gengur það með listina
hjá yður?“
„Henni hef ég ekki gleymt. En lítið nú á. í
gamla daga hugsaði ég aðeins um ytra borð hlut-
anna, nú lít ég fyrst og fremst á innihaldið. Áður
fyrr dáði ég skrautkerin, nú vil ég vita, hvað
geymt var í þeim.
Meðan á þessum samræðum stóð byrjuðum
við að drekka kaffið. Vinur minn kveikti í vindli
og hélt áfram máli sínu.
„Sú var tíðin, að þegar leiðir gamalla vina lágu
samair aftur var alltaf viðkvæðið: Það hefur runn-
ið inikið vatn til sjávar, síðan við sáumst síðast.
Nú væri miklu nær að orða þetta svo: Það hafa
verið étnar margar kartöflur síðan fundum okkar
VINNAN
325