Vinnan - 01.12.1946, Blaðsíða 22

boðsríki“. Frá Ítalíu flutti legáti páfa kartöfluna
til Belgíu, og færði hana að gjöf amtmanninum
í borginni Mons. Amtmaðurinn ól upp fyrirtaks
kartöflur og sendi þær Caróltls Clausus forstjóra
hins keisaralega jurtagarðs í Vínarborg. Hann
rannsakaði kartöflurnar, lýsti þeim og lét birta
mynd af þeim í riti, sem hann gaf út í Antwerpen
árið 1601.
Nú hafði kartöflunni hlotnazt vísindaleg viður-
kenning, en áður hafði henni hlotnazt samkvæm-
is viðurkenning, — sökum þess, hve fagurt kart-
öflugrasið er. Árið 1651 skipaði kjörfurstinn
mikli, að þessi töfrandi fagra jurt skyldi gróður-
sett í lystigarði Berlínarborgar. Samtímis var
gefið út flugrit um karöflurnar, þar sem sagt var,
að ávextir kartöflugrassins „ykju á hamingju
hjónabandsins‘“, en þeir væru bannaðir í Búrg-
und fyrir þá sök, að þeir sýktu menn „rotnun“
(holdsveiki?).
Árið 1591 sendir landgreifinn af Hessen-Kassel
kjörfurstanum af Saxlandi kartöflu ásamt bréfi,
þar sem hann nefnir þennan nýja ávöxt, sem
hann hafi fengið frá Ítalíu og heiti ,,tartouphi“,
— „hún hefur fögur blómstur og ilmar ágæt-
legá . . .“
Enis og þér sjáið sjálfur, dróigu menn nafn þess-
arar nýju plöntu af kunnum plöntunöfnum: I
Englandi af batötunni, í Ítalíu og seinna í Þýzka-
landi af tartouphunni. En það er gömul saga. Það
væri blátt áfram órökvíst að krefjast þess að hafa
alltaf nýtt vín á nýja leðurbelgi. Það er hætt við,
að einhvern tíma yrði hart um belgina.
í Frakklandi fékk kartaflan fyrst aðgang að
samkvæmislífi hástéttanna sem fáséð blóm og á-
líka sjaldséður kjörréttur. Það var ekki fyrr en
kartaflan var orðin nytjajurt í Þýzkalandi og Eng-
landi, sem hærri stéttir Frakklands fóru að ryðja
henni braut. Ludvig XVI. og María Antoinette
fóru á dansleiki og báru kartöflublóm á skrúða
alsettum gimsteinum. Til þess að vekja áhuga
bændanna fyrir kartöflurækt ræktaði hinn kon-
unglegi grasafræðingur Parmentier kartöflur í
jaðri Parísarborgar, og öllum var bannað að koma
nærri á daginn. Á næturna stálu bændurnir þess-
um furðulegu ávöxtum, — þar með var tilgang-
inunr náð.“
Vinur minn lagði vindilinn á öskubakka og
hallaði sér aftur á bak í legubekkinn.
„Ég vona, að þér afsakið mig,“ sagði hann, með-
an hann var að þurrka af gleraugunum sínum og
horfði brosandi á nrig góðlátlegum, nærsýnum
augurn. „Ég lief setið hér og látið móðann mása.
En þa ðeru ekki kartöflurnar, sem eiga sök á
ROLF STENERSEN :
Bernskuminning
Ég hafði verið óþekkur. Mamma sagði, að ég
hefði verið óþekkur. Pabbi sagði, að ég hefði ver-
ið óþekkur. Mamma ýtti mér til pabba og sagði,
að það ætti að flengja mig. Ég grét. Pabbi flengdi
mig. Pabbi flengdi mig fastar af því að ég grét svo
hátt. Ég æpti af því að pabbi flengdi mig svo fast.
Mamma grét af því að ég hafði verið óþekkur
og það þurfti að flengja mig. Pabbi flengdi mig
fast. „Það er sárt mamma. Pabbi flengir mig,
mamma, hrópaði ég. En mamma grét og sagði
ekkert. Ég sparkaði í pabba og hann lagði mig
upp í rúmið og manrma dró niður gluggatjöldin
og sagði, að sér þætti ekki vænt um mig lengur,
og hurðinni var lokað og það var dimmt og ég
grenjaði og pabbi kom inn og flengdi mig, af því
ég grét svo hátt. Og ég reyndi að komast niður úr
rúminu og til mömmnu, en pabbi fleygði mér
upp í rúmið aftur. Og hann lokaði dyrunum og
það var myrkur og ég var hræddur við hendurnar
á pabba, senr flengdu svo fast. Og ég grét af því
að mamma hafði sagt, að sér þætti ekki vænt um
mig lengur og ég hljóp fram úr rúminu og ætl-
aði að komast til mömmu, en pabbi stóð utan við
dyrnar og flengdi mig, þegar ég kom út. Ég grét
og mamma horfði bara á mig og sagði, að ég
væri óþekkur. Og ég var borinn inn og mér var
fleygt upp í rúmið. Og dyrunum var lokað og ég
sá, að myrkrið var krökt af höndunr, sem flengdu.
Ég varð að komast til mömmu, en utan við dyrn-
ar stóð pabbi, og hann flengdi mig, þegar ég kom
út. Og manrma grét og sagði, að sér þætti ekki
vænt um mig lengur, og mér var fleygt upp í
rúmið og dyrunum var lokað og myrkrið var
krökt af höndum, sem flengdu.
-K-*t:-K->c-K->c->c-K-K-K-K-K-K-K-K-K-K-t< + -K
jressu, heldur kornbrennivínið. Og nrig, senr
langaði til þess að segja yður svo mikið af sjálf-
um mér.“
„Þér þurfið svei nrér ekki að fara að afsaka
yður,“ svaraði ég. „Þér hafið sagt mér svo margt
skemmtilegt um kartöflurnar, en ennþá meira unr
yður sjálfan. Ég er þakklátur fyrir hvort tveggja.
Og nú skulum við drekka skilnaðarskálina, síð-
asta fullið, og svo förum við . . .“
328
VINNAN