Vinnan - 01.12.1946, Blaðsíða 44

/ A
BÆKUR OG HÖFUNDAR
v.___________________j
íslenzk bókaútgáía
annað og meira en
styrjaldarfyrirbrigði
Svo lítur út, enn sem komið er að
minnsta kosti, sem hin mikla íslenzka bóka-
útgáfa á stríðsárunum muni reynast annað
og meira en venjulegt styrjaldarfyrirbrigði,
því að þótt talsvert sé farið að gæta stöðn-
unar á ýmsum sviðum þjóðfélagsins stend-
ur bókaútgáfan enn í fullum blóma og virð-
ist jafnvel fremur aukast heldur en hitt, og
hefur búningur bókanna og frágangur all-
ur jafnframt tekið miklum framförum.
Þó að talsvert af miðlungsbókum og þar
fyrir neðan sé gefið út og keypt, virðast
hinar góðu og ágætu bækur, sem út koma,
ekki rata síður í skápa og hillur hinnar
bókhneigðu íslenzku þjóðar. Er þetta góð-
ur vottur þess, að þótt við höfum, í pen-
ingaflóði stríðsáranna, lagt allmikla á-
herzlu á að afla hinna tímanlegu verðmæta,
höfum við ekki með öllu glatað sál okkar
— að hinn bölvísi púki auðshyggju og
heimslystar hefur ekki náð að jarðvarpa
okkur á sínu lævísa skessubragði, heldur
höfum við með vaxandi velmegun, gerzt
andlegir sælkerar.
Þegar þetta er ritað, stendur yfir bóka-
sýning í Listamannaskálanum á vegum
Helgafellsútgáfunnar. Er sýning þessi hin
glæsilegasta og ber þess ljósan vott, hversu
íslenzk bókaútgáfa er komin á hátt stig. A
einum sýningarveggnum er „statistik" um
bókaútgáfu á hverja hundrað þúsund íbúa
í nokkrum löndum, og eru þær upplýsingar
úr bók, er Munksga^rd hefur nýlega gefið
út um þetta efni. Heldur þar engin þjóð
nándar nærri til jafns við Islendinga.
Skal nú getið nokkurra þeirra bóka, sem
Vinnunni hafa borizt og verður fyrst minnzt
á:
Þrjár síðustu bækur
„Listamannaþings"
Fyrsti bókaflokkur „Listamannaþings“ er
nú allur kominn út, og er útgáfa annars
flokks að hefjast. Þrjár síðustu bækur
fyrsta bókaflokksins eru: Kaupmaðurinn í
Feneyjum, eftir Shakespeare, Sigurður
Grímsson íslenzkaði, Salome, eftir Oscar
350
Wilde, í þýðingu Sigurðar Einarssonar, og
Simon Bolivar, eftir van Loon, þýðandi
Arni Jónsson frá Múla.
Það er ekki barnameðfæri að þýða verk
öndvegisleikritahöfundar veraldar til þessa
dags, William Shakespeares, á erlendar
tungur, og hefur margur hnotið um lægri
þúfu. Fyrir nokkrum árum tóku Danir eitt
frægasta leikrit hans, Hamlet, „moderni-
seruðu" það og settu á svið. Mig minnir,
að eitt af listbrögðum þeirra hafi verið á
þá lund, að þeir klæddu Hamlet Danaprins,
sem
„gamla tíð sá gengna úr lið,
en gat ei læknað hana“
í pokabuxur, eins og þeir byggjust við því,
að hann mundi ef til vill „stinga af“ frá
leiksviðinu, af því að hann kynni ekki við
umhverfið, og fá sér spássertúr upp á
Himmelbjærget. Ekki urðu danskir leikhús-
gestir sérlega hrifnir af þessari múnderingu
á Hamlet.
Mörg af leikritum Shakespeares hafa ver-
ið þýdd á íslenzku, og hafa þær þýðingar
verið mjög misjafnar að gæðum, en að
flestra dómi munu Shakespeareþýðingar
Matthíasar snjallastar.
Þó að Kaupmaðurinn í Feneyjum sé
ef til vill ekki talinn með beztu leikritum
Shakespeares, mun hann vera meðal þeirra
vandþýddustu. Og þó að ég byggist við öllu
góðu af Sigurði Grímssyni í þessari grein,
kveið ég hálfpartinn fyrir því að sjá Kaup-
manninn „í pokabuxum" í hinum íslenzka
búningi. En reynslan varð önnur. Þó að
Shakespeareþýðingar Matthíasar séu ris-
meiri á köflum, er þýðing Sigurðar Gríms-
sonar á Kaupmanninum jafnari og misfellu-
minni, og hefur hann siglt þar vel milli
skers og báru.
Þýðing Sigurðar Einarssonar á hinu
fræga leikriti Oscar Wildes, Salome, er
einnig mjög vel af hendi leyst, enda eru
þeir nafnar, Sigurður Grímsson og Sigurð-
ur Einarsson hinir málhögustu menn og
skáld góð.
Síðasta bók fyrsta flokks „Listamanna-
þings“ stingur nokkuð í stúf við hinar bæk-
urnar um efni. Hún er ekki skáldverk,
heldur ævisaga, að vísu mjög vel samin
ævisaga, eins helzta frelsisfrömuðar Suður-
Ameríkumanna, Simon Bolivars. Enda þótt
þetta sé ágæt bók í sinni röð og þýðing
Árna frá Múla góð, finnst mér bókin, efnis-
ins vegna, tæplega eiga heima í bókaflokki,
sem kenndur er við Listamannaþing.
Islendingasagnaútgáfan
Fyrstu sex bindin af íslendingasagna-
útgáfu Guðna Jónssonar eru komin út í
hinum myndarlegasta búningi. Er þetta
fyrsta heildarútgáfan, sem gerð hefur ver-
ið af Islendingasögum og um leið stærsta
samfellda útgáfan, sem gerð hefur verið af
einu ritsafni hér á landi til þessa.. Utgáf-
an er hin skipulegasta. I fyrsta bindinu
eru Islendingabók og Landnámabók, en
síðan eru sögurnar og þættirnir flokkaðir
eftir atburðasvæði og kenndar við þau hér-
uð og sýslur, þar sem þær gerast og eru
bindin nefnd eftir því, t. d. Snæfellinga-
sögur, Borgfirðingasögur o. s. frv. Er þessi
niðurröðun sjálfsögð.
Guðni Jónsson ritar stuttan en greina-
góðan formála að hverju bindi, þar sem
hann gerir grein fyrir sögunum, en ýtar-
legastur er formáli fyrsta bindis, þar sem
hann rekur það, hvenær sögurnar gerast,
hvenær þær hafi verið ritaðar, hvað vitað
sé um höfundana, hvernig efnið hafi verið
í hendur búið, heimildagildi, sagnanna o.
s. frv. I þessum formála gerir hann einnig
grein fyrir útgáfunni og segir þar m. a. um
útgáfuna: „Hún á að vera nokkurs konar
árgjöf til íslendinga á morgni hins endur-
reista lýðveldis og stuðla að því að fleyta
fram þekkingu þjóðarinnar á sögum vorum
til komandi kynslóðar. Hún á að hjálpa
æskulýð Islands á frumbýlingsárum sjálf-
stæðisins til þess að finna sjálfan sig og
kiillun sína og hlutverk meðal þjóða
heimsins.“
Islenzk þjóð virðist um þessar mundir á
hálfgerðum villigötum. Væri vel ef þessi
ágæta lesútgáfa Islendingasagna gæti orðið
til þess að þjóðin finndi sjálfa sig á ný.
Heildarútgáfa á Ijóðum
Einars Benediktssonar
Fyrir nokkru kom út, á vegum ísafoldar-
prentsmiðju, heildarútgáfa af Ijóðum Ein-
ars Benediktssonar, og er það í fyrsta
skipti, sem heildarútgáfa kemur af öllum
Ijóðum Einars. Útgáfa þessi er í þremur
bindum og mjög til hennar vandað.
VINNAN
i