Börn og menning - 01.09.2006, Blaðsíða 6

4
Mér finnst
&
Hugrún Hólmgeirsdóttir
...gaman að klæðast pilsum og kjólum.
Mér finnst Ifka gaman að klæðast buxum.
Mér finnst gaman að sjá fimm ára dóttur
mína klædda í falleg föt, buxur, vesti, brók
og skó ... og líka pils og kjóla. Henni
finnst þetta ekki sfður skemmtilegt, þ.e. að
klæðast pilsum og kjólum. Hún vill helst
ekki fara í buxur. Pilsin, bolirnir, kjólarnir,
sokkabuxurnar og allt hitt á svo að vera
bleikt eða rautt, með myndum af fiðrildum
og prinsessum. Voða sætt. Mér virðist dóttir
mín ekki skera sig neitt sérstaklega úr hópi
stelpnanna í leikskólanum hvað klæðnað
snertir. Þegar hún er svona fín og sæt fær
hún ómælda athygli fyrir einmitt það, að
vera „fín og sæt".
Einu sinni fékk hún blá náttföt með mynd
af köngulóarmanninum og fannst þau bara
frekar flott. Frændi hennar, jafngamall, fékk
eins föt. Þessi náttföt voru gerð fyrir stráka,
en lítið mál er fyrir stelpuna mína að klæðast
þeim. En ef þau frændsystkinin hefðu fengið
eins náttföt með myndum af Sollu stirðu
eða Öskubusku, náttföt sem gerð eru fyrir
stelpur? Þá hefði nú verið hlegið: Strákur í
stelpufötum!
Fyrir rúmum þrjátíu árum var ég í
leikskóla. Þá var tekin mynd af hópnum
mínum, strákum og stelpum. Þegar ég skoða
þessa mynd nú sé ég ekki mikinn mun á
strákunum og stelpunum. Strákarnir eru ekki
með spennu til að halda síða toppnum frá
augunum eins og stelpurnar en að öðru leyti
eru krakkarnir á þessari þrjátíu ára gömlu
mynd bara krakkar.
Krakkarnir sem voru með mér í leikskóla
eru nú konur og karlar í jafnréttisþjóðfélagi
þar sem konur stýra fyrirtækjum og konur
aka strætó, konur sitja á þingi og konur
ferma ungmenni. En fáir karlar sjást á
leikskólum, elliheimilum og yngri deildum
grunnskóla.
Þótt við séum öll einstaklingar þá viljum
við tilheyra hópi; þjóð, stétt, vinahópi, kór
o.s.frv. Við samsömum okkur ákveðnum
hópi þegar í bernsku og miðum hegðun
okkar við hann. Viðhorf og smekkur mótast
af hópnum sem við tilheyrum og erfitt getur
verið að brjótast út úr því mynstri sem telst
viðeigandi í hópnum.
Börn eru ekki há í loftinu þegar þau eru
komin í réttu litina og réttu sniðin, sem
greina þau í tvo hópa, stráka og stelpur. Þau
fá viðbrögð við hegðun sinni, útliti og öðru
miðað við hvorum hópnum þau tilheyra,
strákar eru „flottir, sterkir og kraftmiklir",
stelpurnar „voðalega fínar og sætar, og
ósköp duglegar". Auðvitað eru stelpurnar
líka flottar og sterkar og kraftmiklar eins og
strákarnir, en eru strákarnir voðalega fínir og
sætir? Nei, það er stelpulegt!
Börn verða fullorðin og eiga að erfa landið.
Við þykjumst vera að skapa þeim jafnréttis-
þjóðfélag þar sem stelpurnar verði ef til vill
með jafnháar tekjur og strákarnir og hafi
alveg jafn greiðan aðgang að valdastöðum
og strákarnir. Við vonumst jafnframt til
að ábyrgðin á heimilunum dreifist jafnar á
foreldrana.
Eru nokkrar líkur á því að dóttir mín og
vinir hennar eigi eftir að sætta sig við að
standa jafnfætis þegar þau verða fullorðin
eins ólíkir og þessir hópar eru nú þegar,
áður en þau koma í grunnskóla? Nóg er
nú mótunin þar, skilst manni. Þegar þau
verða fullorðin verða þau rígbundin af ólíkri
reynslu uppvaxtaráranna. Og þá gæti reynst
erfitt að brjóta upp mynstrið.
Það er ekki nóg að stelpur geti klæðst
strákalegum fötum og verið kraftmiklar og
duglegar, eins og strákar. Við verðum að
innræta börnunum okkar, og okkur sjálfum,
að það sé líka jákvætt að vera stelpulegur!
Ég mun halda áfram að kaupa falleg föt
handa dóttur minni - og sjálfri mér. Föt
sem draga fram kvenleika okkar og styrk.
Mér finnst sjálfsagt að hún hafi val um
það hvort hún klæðist buxum eða pilsi,
hvernig hún hegðar sér og hvað hún starfar,
hvort hún verður læknir eða hjúkrunarkona,
þjónustufulltrúi í banka eða bankastjóri.
Það má þakka kynslóðunum á undan sem
klæddust buxum í trássi við almenningsálit,
brutust til mennta og börðust fyrir réttindum
komandi kynslóða. Hafa strákarnir líka slíkt
val?
í Fréttablaðinu var nýlega frétt sem fjallaði
um að í skóla einum í Noregi ættu allir
að pissa sitjandi, af hreinlætisástæðum.
Norskur stjórnmálamaður brást æfur við.
Hann segir það vera „mannréttindi að
vera ekki neyddur til að pissa eins og
stelpa". Fyrirsögn fréttarinnar var „Alvöru
karlmenn pissa sitjandi". Ég hefði viljað hafa
fyrirsögnina: „Alvöru karlmenn pissa eins og
stelpur."
Höfundur er með MA-próf í málvísindum