Börn og menning - 01.09.2006, Side 31

Sögur úr stríðinu „okkar"
29
En svona líður tíminn, suma daga er puð
en slegið upp veislu í annan tíma; einn
daginn kviknar ástin í ungum hjörtum, þann
næsta steytir hjónaband á ástandsskeri, börn
fæðast og ástvinir eru bornir til grafar. Allt
eins og gengur. Svo er stríðið bara búið einn
góðan veðurdag og hvunndagurinn finnur
sér nýja farvegi. „Okkar" stríði var lokið en
önnur stríð blossuðu von bráðar upp annars
staðar, og allt önnur börn lágu þá andvaka
og óttuðust afdrif feðra sinna og skylduliðs.
Það er önnur saga.
Sagnaglaðar ömmur
Hér er farin sú leið að tengja þáið og
núið með langömmu sem situr við stokkinn
hjá barnabarnabarni og segir frá býsnum
bernskuáranna. Þetta heppnast ágætlega,
allir hafa jú átt sínar eigin sagnaglöðu ömmur
og langömmur og vita því hvað klukkan slær
þegar sú gamla byrjar; á augabragði opnast
rifa og við blasir veröld sem var, heimur sem
er í aðra röndina einfaldur og öruggur en
svikull og stórvarasamur í hina.
Ekki er ég svo vel lesinn að geta bent á göt
og gloppur, minnisverð atvik eða óborganleg
tilsvör sem höfundur leikgerðar ákvað að
fella út úr upphaflegu sögunni. Þó þykist
ég hafa lesið einhvers staðar að mestra
fanga sé aflað í fyrstu bókinni en minna í
hinum tveimur. Illuga Jökulssyni heppnast að
mínum dómi vel að búa til lifandi heild úr öllu
saman, trúverðuga sögu þar sem hæfilega er
blandað af öllum sortum.
Oft er sagt að leikstjórn heppnist best þegar
enginn tekur eftir henni og hið sama mætti
auðvitað segja um sviðsmyndir, gervi og
lýsingu. Hér var allt í stakasta lagi og Sigurður
Sigurjónsson og hans lið skila áhorfandanum
inn í trúverðugan heim, þar helst allt í
hendur eins og vera ber. Leikurinn berst
um víðan völl eins og unnendur sagnanna
þekkja, frá klaustri niður á höfn, í búðir, niður
á bryggju og raunar á haf út; mestan part er
eldhús fjölskyldunnar þó miðstöð sögunnar.
Öll eru þau senuskipti snurðulaus og mikið af
snjöllum lausnum og fallegum svipmyndum.
Þá er að geta lifandi tónlistar sem á ekki
lítinn þátt í að gefa hárréttan andblæ en
tónlistin er eftir Jóhann G. Jóhannsson; hann
stýrir flutningnum af alkunnri hind og flytur
við þriðja mann.
Heilræði handa fyllibyttum
í framlínunni stendur sterkur og samvalinn
leikhópur. Brynhildur Guðjónsdóttir er þar
fremst í flokki og fer létt með að svissa
á milli sögumanns á tvennum tíma; sem
barn á stríðsárunum og langömmu í okkar
tíma. Þórunn Erna Clausen og Baldur Trausti
Hreinsson voru sannfærandi sjómannshjón
með sístækkandi barnahóp, og Ragnheiður
Steindórsdóttir og Sigurður Skúlason voru í
ákaflega þakklátum hlutverkum sem afinn og
amman og áttu marga drepfyndna spretti.
Á restina af hópnum dæmist síðan að
hrista fram úr ermi heilt þorp af samborgurum
ásamt nunnum og herflokki og sennilega
einhverjum fleirum. í því galleríi var mikið
af minnisstæðu fólki, mikið átt við hárfína
kómík en aldrei hreyft við skrípaleik sem
betur fer. Margt var þarna sem sé einkar
laglega gert.
Eins og vera ber er sagan sögð frá sjónarhóli
barnanna á bænum og horft á heiminn með
þeirra augum. í því Ijósi verður margvfslegt
bauk hinna fullorðnu harla léttvægt og lausnir
á ýmsum aðkallandi verkefnum blasa við ef
þau eru skoðuð með opnum huga. Þannig
bendir Abba bæjarrónanum Lása á það,
þegar brennivínsþorstinn ætlar hann lifandi
að drepa, að þennan vanda megi hæglega
leysa með sparnaði. Kaupa til að mynda tvær
vínflöskur næst en drekka bara aðra þeirra
og byggja þannig upp tryggan varasjóð.
Muni hann þá aldrei líða skort hvað þetta
varðar framar. Auðvitað sér Lási að þetta er
þjóðráð en tafir verða samt á að hann hrindi
sparnaðaráformum í framkvæmd.
Sitji guðs englar er kynnt sem
fjölskyldusýning og ég get vottað að hún rís
undir þeim titli -yngri og eldri leikhúsgestum
fannst í mínu tilviki jafn gaman í leikhúsinu
en ekki endilega gaman samtímis.
- Hvað var mest gaman? spurði ég syni
mína um kvöldið.
- Afinn! Svöruðu báðir án þess að hika.
(Það var hann sem sagði „helvítis" og
„andskotans" f öðru hverju orði og gekk um
með fleytifullan hlandkopp).
Morguninn eftir bætti sá yngri við:
- Ég ætla að sjá Sitji guðs englar tvö þegar
það kemur ...
Höfundur er ritstjóri og áhugaleikari