Börn og menning - 01.09.2006, Blaðsíða 30

Sitji guðs englar eftir Guðrúnu Helgadóttur;
leikgerð: lllugi Jökulsson; söngtextar:
Þórarinn Eldjárn; leikstjóri: Sigurður
Sigurjónsson; tónlist: Jóhann G. Jóhannsson;
lýsing: Hörður Ágústsson; búningar: Þórunn
Elísabet Sveinsdóttir; leikmynd: Frosti
Friðriksson. í helstu hlutverkum: Brynhildur
Guðjónsdóttir, Þórunn Erna Clausen,
Baldur Trausti Hreinsson, Ragnheiður
Steindórsdóttir, Sigurður Skúlason, Darri
Ingólfsson, Hjálmar Hjálmarsson, Kjartan
Guðjónsson, Kristján Franklín Magnús,
Lilja Guðrún Þorvaldsdóttir, Nanna Kristín
Magnúsdóttir og hópur barna.
Satt best að segja er ég almennt ekki
einn af þeim sem kýs að láta flytja mér
bækur á leiksviði; ég hef ákveðna ótrú á
umbreytingunni sem slíkt útheimtir. Bók er
bók og leikrit er leikrit og þannig er það nú
bara. Og ef efnið sem á að sjóða niður er ekki
aðeins ein bók heldur sería af einhverju tagi
magnast tortryggni mín að sama skapi. En
þegar vel tekst til, eins og oft gerist auðvitað,
hlýtur maður Ifka að taka ofan - eins þótt
mér þyki nú annars vænt um fordómana
mína.
Leikgerð llluga Jökulssonar á þríleik
Guðrúnar Helgadóttur, Sitji guðs englar,
er sem betur fer einmitt í hópi hinna
velheppnuðu og uppfærslan í Þjóðleikhúsinu
hefur flest til að bera sem einkennir góða
leiksýningu.
Blessað stríð
Sögurnar þrjár sem mynda leikgerðina - Sitji
guðs englar, Saman í hring og Sænginni yfir
minni - slógu rækilega í gegn þegar þær
komu út um miðbik níunda áratugar liðinnar
aldar. Guðrún sver af sér að hér sé um
átóbíógrafíu að ræða en kannast þó við að
um sumt sæki aðalpersónur til hennar sjálfrar,
fjölskyldu og uppvaxtarheimilis. Eins og alþjóð
veit segja sögurnar frá sjómannsfjölskyldu
nokkurri í íslenskum sjávarþorpi - það gæti
heitið Hafnarfjörður, en það gæti líka heitið
eitthvað allt annað því íslensk sjávarþorp eru
í hjarta sínu alveg eins - gleði hennar og
sorgum á tímum heimsstyrjaldarinnar sem
við köllum „síðari" af nokkurri bjartsýni, eins
og þar með hafi ágreiningur þjóðanna verið
útkljáður í eitt skipti fyrir öll.
Oft hefur verið fjallað um þetta tímabil
íslandssögunnar sem sérstakan búhnykk eða
happdrættisvinning og vissulega urðu þá
umskipti til hins betra í efnalegum skilningi
hjá þessari marghrjáðu þjóð. Talnaglöggir
menn hafa þó reiknað út að margvísleg
skakkaföll landsmanna af völdum stríðsins
voru einnig veruleg og víðtæk, og manntjón
f rauninni ægilegt og engu minna en gekk
og gerðist meðal hinna eiginlegu stríðsþjóða
ef menn hætta sér út í hlutfallsreikninga. Hin
efnalega velsæld var sem sé keypt dýru verði
og kostaði ekki síst líf fjöldamargra íslenskra
sjómanna sem sigldu með fisk og farm af
ýmsu tagi um háskaslóðir og áttu margir ekki
afturkvæmt. Heima sátu vanalega konan
og krógarnir, og biðu skipakomunnar sem
kannski aldrei kom.
En ég er hérna heima
á hlýjum þurrum stað
ég sjálf veit hvað ég sakna þin
en sagði ég þér það?
... syngur Heiða í sýningu Þjóðleikhússins
þegar hún óttast um sjómanninn föður sinn,
einu sinni sem oftar. Og það má hann eiga,
karluglan, að hann skilar sér, skekinn og
skáldaður en þó mestan part í heilu lagi
- sem er meira en sagt verður um suma sem
við söguna koma.
Lífsins ólgusjór
Líf þessarar fjölskyldu á stríðsárunum á sér
þó fleiri hliðar en bara þessa og sumar þeirra
mun bjartari og skemmtilegri. Þar má nefna
að hér er sýnd svört á hvftu sú hagfræðilega
þverstæða að nú virtust runnir upp tímar
efnalegs jafnvægis þegar fólk skorti ekkert
sem máli skipti en átti ekki um of heldur af
neinu. Og skyldi samstaða og samhjálp fólks
þegar mest á reynir í íslenskum þorpum og
bæjum vera jöfn nú til dags og ætla má af
frásögnum Guðrúnar Helgadóttur að tíðkast
hafi á tímum seinna stríðs?