Fræðaþing landbúnaðarins - 06.02.2004, Side 52

50
nýjar upplýsingar um jákvæð áhrif ýmissa plöntuhollefna á heilsu. Allt þetta ætti að
stuðla að aukinni eftirspum eftir grænmeti, kartöflum og ávöxtum. Innan
landbúnaðarins eru grænmetisframleiðendur því í einstakri stöðu en innflutt grænmeti
getur ógnað þessari búgrein.
Viðbrögð grænmetisframleiðenda þurfa að taka mið af samkeppni við innflutning. Til
þess að standast samkeppnina til lengdar þarf innlenda framleiðslan að vera á hóflegu
verði. Framleiðendur em nú að takast á við þetta atriði með stækkun rekstrareininga
og aukinni hagkvæmni. Framfarir í ræktuninni þurfa að leiða til aukinnar uppskem,
minni rýmunar og aukinna gæða. Nauðsynlegt er að gæðaflokkun á afurðunum verði
almenn enda er innflutt grænmeti flokkað og kann því að virðast jafnara að gæðum en
innlenda framleiðslan.
Innlendir framleiðendur grænmetis hafa visst forskot vegna nálægðar við markaðinn
og eiga að geta skilað afurðum með meiri gæðum en innflutningurinn. Ekkert er þó
gefið í þessum efnum því miklar framfarir hafa orðið erlendis í meðferð og geymslu
grænmetis. Sem dæmi má nefna mikil gæði jöklasalats sem flutt er frá vesturströnd
Bandaríkjanna til Islands.
Nauðsynlegt er að taka mið af þróun grænmetisvara í nágrannalöndunum en þróunin
er einkum með þrennum hætti: (1) Sala á fersku skomu grænmeti (e. fresh-cut) fer
mjög vaxandi. (2) Grænmeti er pakkað meira en áður og fjölbreyttar umbúðir em
notaðar fyrir mismunandi markhópa. (3) Sérstök afbrigði og nýjar tegundir em
markaðssettar út á sérstaka eiginleika.
Ein helsta ógnin við innlendu framleiðsluna er mjög vaxandi innflutningur á fersku
skomu og pökkuðu grænmeti. Jafnvel má búast við því að stór hluti grænmetis verði í
framtíðinni unninn og pakkaður. Búast má við því að stómotendur á grænmeti geri
kröfu um að varan sé pökkuð. Með því móti dregur kaupandinn úr hættu á
krossmengun, sparar vinnulaun og losnar við grænmetisúrgang. Neytendur sætta sig
við hærra kílóverð á pakkaðri vöm vegna þess að minna fer til spillis.
Lágmarksvinnsla (e. minimal processing) matvæla hefur færst mjög í vöxt erlendis á
síðustu ámm og er ferskt skorið og pakkað grænmeti gott dæmi. Þessi vinnsla miðar
að því að halda grænmetinu fersku og ná nógu löngu geymsluþoli til að tryggja
dreifingu og sölu. Drifkraftur þessarar þróunar er þörf neytenda fyrir góða vöm sem
tekur ekki of langan tíma að undirbúa fyrir neyslu. Jafnframt er þetta tækifæri fyrir
grænmetisframleiðendur að ná auknum virðisauka út úr afurðunum. Erlendis seljast
vömr af þessu tagi þótt kílóverð sé hærra en í hefðbundinni sölu.
Leggja verður áherslu á að ná góðum tökum á pökkun grænmetis hér á landi. Það er
ekki síst nauðsynlegt til að fá nægjanlega fjölbreytni í framsetningu þannig að
neytendur finni það sem þeir vilja. Pökkun á íslensku grænmeti þarf sem mest að vera
hluti af einhvers konar vinnslu. Annars er hætt við að hlutur innlends grænmetis
minnki eftir því sem neyslan á fersku skomu og pökkuðu grænmeti vex. í framtíðinni
verður ferskt skorið grænmeti sjálfsagt bæði flutt inn og því pakkað á íslandi. Þar sem
þessar vömr verða sífellt stærri hluti af heildargrænmetisneyslunni skiptir miklu máli
fyrir íslenska garðyrkju að innlenda framleiðslan verði notuð fyrir vinnsluna
innanlands.