Fræðaþing landbúnaðarins - 06.02.2004, Síða 93

91
viðmiðunarreitum (3. mynd). í síðastnefndu reitunum teljast hins vegar með nokkrar
tegundir er komu með belgjurtunum, sem fluttar voru í litlum gróðurtorfum af
svæðum með miklum þéttleika af viðkomandi tegund og gróðursettar í
tilraunareitunum.
Meðalveiði smádýra í gildru yfir veiðitímann 2002 (4. mynd) var mest í melgresis- og
áburðarreitum en minnst í þeim reitum þar sem lúpínu hafði verið sáð og trjáplöntur
síðan gróðursettar. Einnig í reitum með „eyjum“ af innlendum belgjurtum og
tijáplöntum og í viðmiðunarreitum þar sem engar landgræðslu eða skógræktaraðgerðir
höfðu átt sér stað. Aðrir meðferðarliðir liggja þama á milli. Jákvæð marktæk fylgni
var á milli heildarþekju gróðurs 2002 og meðalveiði í gildru yfir veiðitímann
(Spearmans rs=0,66, P<0,001).
Umræða
Endurteknar mælingar á föstum reitum yfir langt tímabil eru taldar vera ein besta
leiðin við að rannsaka framvindu (Walker og del Moral 2003). Sú leið hefur þann kost
að hægt er að fylgjast náið með framvindunni sem ætti að auðvelda skilning á því
hvaða ferlar eru í gangi og hvaða þættir stýra þeim. Hins vegar er frumframvinda eins
og hér er um að ræða yfirleitt hægfara og því getur tekið langan tíma þangað til öll
kurl eru komin til grafar. Önnur leið, mun vinsælli, er að bera saman svæði sem eru
sambærileg að öllu öðru leyti en því að framvindan á sér mislanga sögu. Slíkar
rannsóknir hafa einnig verið unnar í tengslum við Landbótarverkefnið og hafa þær
fjallað um gróðurfar (Grétarsdóttir 2002), landnám háplöntutegunda (Elmarsdóttir
o.fl. 2003) og smádýralíf (Edda Sigurdís Oddsdóttir 2002). Kostur við þá nálgun er
að tiltölulega fljótlegt er að afla upplýsinga um mismunandi framvindustig. Helsti
ókosturinn er hins vegar sá að erfitt getur verið að finna svæði þar sem bæði er að
finna sambærilegar umhverfisaðstæður og sambærilegar aðgerðir, auk þess sem
skortur á raunverulegum endurtekningum getur einnig verið vandamál. Með því að
leggja þessar tvær leiðir saman í Landbótarverkefninu er hins vegar reynt að sameina
kosti beggja.
Gróðurþekja í tilraunareitunum á Geitasandi hefur farið vaxandi frá fyrstu mælingum
og var í lok fjórða sumarsins (2003) komin í rúmlega 70% í reitum með grassáningum
en tæplega 50% í reitum með áburðargjöf án sáninga (1. mynd). í síðastnefndu
meðferðinni jókst þekjan að vísu lítið árið 2002 en það ár var ekki borið á
tilraunareitina. Lúpínureitimir fóm hægt af stað en þar tvöfaldaðist þekjan á milli
2002 og 2003. Plæging samfara gróðursetningu leiddi til þess að þekja í reitum með
gróðursettum plöntum var aðeins um helmingur af þekju í samsvarandi ógróðursettum
reitum (1. mynd). Þá var þekja í lúpínusáningum aðeins brot af þekju grassáninganna
bæði gróðursetningarárin, sem hefur eflaust haft sitt að segja um að lifun gróðursettra
trjáplantna var mun betri í grassáningunum (Amór Snorrason 2004). Gróðursett var í
reiti með innlendum belgjurtum sumarið 2002 og fram til 2003 vom þeir reitir
nokkuð sambærilegir við viðmiðunarreitina. í þessum reitum var þekjan 5-6% og
breyttist hægt. í gömlum (16-44 ára) grassáningum við líkar umhverfisaðstæður, 3-4
km norðvestan við tilraunina á Geitasandi, var heildarþekja gróðurs yfirleitt komin í
100% meðan þekja óuppgræddra viðmiðunarsvæða við hlið uppgræðslureitanna var
aðeins um 5% (Grétarsdóttir 2002). Þetta bendir til þess að við þessar aðstæður sé um
að ræða „þröskuld“ er tefji gróðurframvinduna og að einhverskonar inngrip í formi
áburðar með eða án sáninga þurfi til að hjálpa framvindunni af stað og hraða henni.