Fræðaþing landbúnaðarins


Fræðaþing landbúnaðarins - 06.02.2004, Side 194

Fræðaþing landbúnaðarins - 06.02.2004, Side 194
192 Tæknivandamál í erfðatækni Til að hægt sé að búa til erfðabreytta plöntu með nýja eiginleika, einsog t.d. aukið frostþol eða hraðari vöxt, þarf að leysa nokkur tæknileg vandamál, sem í sumum tilvikum geta verið mjög erfið. Þessi vandamál eru eftirfarandi: 1. Vefjaræktun 2. Klónun á virknigeni 1. Vefjaræktun: Vefjaræktun byggir á þeirri forsendu að við rétt skilyrði sé hægt að hvetja einstakar frumur, vef eða plöntuhluta til að mynda heila plöntu, sbr. stikklinga. Sé hluti úr plöntu, sbr. bútur úr laufblaði, settur í æti með sérstaka eiginleika er hugsanlega hægt að rækta upp fullkomlega eðlilega plöntu með alla eiginleika móðurplöntunnar. Vefjaræktunin er grunnurinn að allri plöntuerfðatækni sem byggir yfirleitt á því að flytja eitt eða tvö gen inn í einstakar frumur á ætisskál, sem síðan eru ræktaðar í heila plöntu með ákveðnu ferli sem byggir m.a. á notkun plöntuhormóna. Nýja plantan er því yfirleitt afkomandi einnar frumu á ætisskálinni ef vel tekst til. Vefjaræktunin getur verið mjög erfið, sérstaklega með einkímblöðunga sem flestar komtegundir í dag tilheyra. Ennfremur em trjátegundir oft erfiðar þó sumar, eins og t.d. öspin, sé frekar auðveld. 2. Klónun á virknigeni: Ef til stendur að búa til erfðabreytta plöntu með aukið þurrkþol eða aukið frostþol, þarf fyrst að einangra eitthvert gen sem talið er að geti aukið þurrkþol, eða frostþol, í plöntunni. Þessi einangmn, eða klónun, getur verið mjög erfið, dýr og tímafrek. Ymsar leiðir em þó færar en oftast er reynt að leita að viðkomandi geni í einhverri plöntu sem þolir vel þurrk, ef við viljum auka þurrkþol, enda þótt sú planta sé e.t.v. fjarskyld nytjaplöntunni sem við viljum kynbæta. Flókin tækni er þá notuð við þessa leit og einangmn. Ennfremur má oft nýta sér erfðaupplýsingar úr óskyldum tegundum, eins og úr bakteríum eða spendýram, til að leita að sambærilegu geni innan plönturíkisins. Eða bara nota gen úr þessum óskyldu tegundum, því erfðatáknmálið er það sama í öllum lífvemm og DNA (efni genanna) eins að allri samsetningu. Eftir að búið er að finna og klóna álitlegt virknigen (sbr. “þurrkgen”) verður fyrst að sannprófa að genið hafi einnig þennan eiginleika í nytjaplöntunni. Genið er því ferjað yfir í plöntuna og síðan skoðað með mælingum hvort þurrkþol hennar hafi aukist. Ef hin erfðabreytta planta hefur öðlast meira þurrkþol er komið að næsta skrefi en það er að athuga hvort þessi nýi eiginleiki eða svipfar (aukið þurrkþol) hafi einhverjar neikvæðar afleiðingar í för með sér fyrir plöntuna. Hér em ýmsar mælingar gerðar eins og vaxtarhraði og uppskera mæld og þol gegn öðm umhverfisálagi mælt. Ef erfðabreytta plantan heldur sínum “gömlu” eiginleikum, að viðbættu auknu þurrkþoli, taka við aðrar athuganir sem að lokum geta leitt til nýtingar hennar í landbúnaði. Reynslan sýnir að oft em áhrif virknigens, sem hefur verið klónað, ekki þau sem vonir vom bundnar við. Yfirleitt hafa þau engin áhrif, þ.e. þurrkgenið jók ekki þurrkþol, eða þá að áhrif þess á aðra þætti plöntunnar, eins og vaxtarhraða eða uppskem, em neikvæð. Þar með er tilraunin til kynbóta unnin fyrir gýg í bili amk.. Þetta þýðir að byrja verður upp á nýtt, klóna annað gen eða breyta því á e-n hátt. Þær erfðabreyttu nytjaplöntur sem em aðallega í ræktun og á markaði í dag hafa ýmist aukið þol gegn skordýraálagi eða þol gegn ákveðnum illgresiseyðum. Til þeirra er oft vísað sem fyrstu kynslóðar erfðabreyttra plantna, en miklar vonir em bundnar við aðra kynslóð þeirra þar sem kynbótastarfið hefur miðast við gagnlegri eiginleika fyrir jaðarsvæði og þróunarlönd. Mikill áhugi er fyrir því að betmmbæta ýmsa aðra
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230
Side 231
Side 232
Side 233
Side 234
Side 235
Side 236
Side 237
Side 238
Side 239
Side 240
Side 241
Side 242
Side 243
Side 244
Side 245
Side 246
Side 247
Side 248
Side 249
Side 250
Side 251
Side 252
Side 253
Side 254
Side 255
Side 256
Side 257
Side 258
Side 259
Side 260
Side 261
Side 262
Side 263
Side 264
Side 265
Side 266
Side 267
Side 268
Side 269
Side 270
Side 271
Side 272
Side 273
Side 274
Side 275
Side 276
Side 277
Side 278
Side 279
Side 280
Side 281
Side 282
Side 283
Side 284
Side 285
Side 286
Side 287
Side 288
Side 289
Side 290
Side 291
Side 292
Side 293
Side 294
Side 295
Side 296
Side 297
Side 298
Side 299
Side 300
Side 301
Side 302
Side 303
Side 304
Side 305
Side 306
Side 307
Side 308
Side 309
Side 310
Side 311
Side 312
Side 313
Side 314
Side 315
Side 316
Side 317
Side 318
Side 319
Side 320
Side 321
Side 322
Side 323
Side 324
Side 325
Side 326
Side 327
Side 328
Side 329
Side 330
Side 331
Side 332
Side 333
Side 334
Side 335
Side 336
Side 337
Side 338
Side 339
Side 340
Side 341
Side 342
Side 343
Side 344
Side 345
Side 346
Side 347
Side 348
Side 349
Side 350
Side 351
Side 352
Side 353
Side 354
Side 355
Side 356
Side 357
Side 358
Side 359
Side 360
Side 361
Side 362
Side 363
Side 364
Side 365
Side 366
Side 367
Side 368
Side 369
Side 370
Side 371
Side 372
Side 373
Side 374
Side 375
Side 376
Side 377
Side 378
Side 379
Side 380
Side 381
Side 382
Side 383
Side 384
Side 385
Side 386
Side 387
Side 388
Side 389
Side 390
Side 391
Side 392
Side 393
Side 394

x

Fræðaþing landbúnaðarins

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fræðaþing landbúnaðarins
https://timarit.is/publication/1565

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.