Fræðaþing landbúnaðarins - 06.02.2004, Page 347

345
Losun kolefnis og niturs úr móajarðvegi með tilliti til ræktunarsögu
Rannveig Guichamaud og Hólmgeir Bjömsson
Rannsóknastofnun landbúnaðarins
Útdráttur
Mælingar voru gerðar á umsetningu kolefnis og niturs í jarðvegi með ólíka
rækmnarsögu. Til þess að fá yfirlit yfir eðliseiginleika jarðvegs með einkenni
móajarðvegs vom valdir þrír staðir þar sem hægt var að finna á skömmu bili land með
mismunandi ræktunarsögu, þ.e. tún, akurland sem hafði verið plægt í skamma hríð og
akurland sem hafði verið plægt samfellt í mörg ár.
Nítratlosun var mest í upphafi tilrauna og reyndist meiri í þeim akurlendum sem höfðu
hvað lengsta ræktunarsögu. Losun koltvísýrings var einnig alltaf meiri frá
akurlendum sem höfðu lengstu ræktunarsöguna og var mest í upphafi tilrauna.
Hér eru birtar í fyrsta sinn niðurstöður úr yfirstandandi rannsókn en engar
umtalsverðar ályktanir eru dregnar að svo stöddu.
Inngangur
Haustið 2001 var gerð áætlun um rannsóknir á byggingu og eðliseiginleikum móa-
jarðvegs og áhrif jarðvinnslu. Styrkur til verkefnisins fékkst frá Tæknisjóði Rannís og
Framleiðnisjóði landbúnaðarins. Markmið rannsóknarinnar er þríþætt:
a. Að auka fæmi og byggja upp aðstöðu til rannsókna á jarðvegsbygginu og
eðliseiginleikum jarðvegs og styrkja þar með gmndvöll ýmissa annarra
rannsókna þar sem jarðvinnsla kemur við sögu.
b. Að mæla áhrif mismunandi jarðvinnsluaðferða á byggingu móajarðvegs og
hvaða áhrif hún getur haft á uppskem fóðurjurta.
c. Að mæla áhrif eðliseiginleika jarðvegs og jarðvinnslu á jarðvegslíf og
umsetningu lífrænna efna í jarðvegi.
Mælingar vom gerðar í jarðvegi með ólíka ræktunarsögu og mismunandi jarðvinnslu.
Samkomabygging, vatnsbinding og holurými, lífmassi örvera og losun niturs vom
meðal þeirra þátta sem mældir vom. Einnig hafa verið gerðar athuganir á dýralífi í
jarðvegi. Aðstaða til rannsókna var að miklu leyti til á jarðræktar- og umhverfissviði
RALA, en þó þurfti að bæta við nokkmm tækjabúnaði. Áður hafði verið fengist við
rannsóknir á vatnsbindingu og holurými á Hvanneyri, einkum á mýraijörð. Nokkur töf
hefur orðið á verkefninu vegna mannaskipta, en vonir standa til að því ljúki
samkvæmt áætlun á þessu ári.
Hér em í fyrsta sinn birtar niðurstöður úr rannsókninni. Fyrir valinu urðu
mælingar á umsetningu lífræns efnis í jarðvegi, þ.e. losun kolefnis og niturs í hitaskáp
við 15°C hita, en mælingum á ammóníum og nítrati í skolsýnum er nýlokið.
Á undanfömum ámm hefur þörfin á skilningi kolefnishringrásar orðið brýn
nauðsyn vegna aukningar koltvísýrings í andrúmslofti. Þrátt fyrir að eldsneytis-
brennsla sé talin meginástæða aukningar á koltvísýringi í andrúmslofti hefur losun
koltvísýrings úr jarðvegi vegna jarðvinnslu farið vaxandi. Breyttar áherslur í jarðrækt
hafa leitt til þess að jarðvinnsla hefur aukist til muna á síðustu ámm.
Nitur hefur mikla sérstöðu sem næringarefni í jarðvegi. Það kemur úr
andrúmsloftinu, er eitt af mikilvægustu næringarefnum plantna og er bundið í