Morgunblaðið - 28.01.2021, Blaðsíða 24

gjaldslaust fyrir hljómleikana, flytur
sjálfur burtu alla bílana í 2-3 daga og
skilar öllu pússuðu og fínu og upp-
hituðu.“ Mikil vinna var við undir-
búning tónleikanna, t.d. þurfti að
safna saman meira en 2.000 stólum
víða um bæinn.
Blaðamaður Morgunblaðsins var
með fjörlega lýsingu í blaðinu dag-
inn eftir tónleikana, jafnvel þótt
þeim hafi ekki lokið fyrr en klukkan
rúmlega ellefu um kvöldið. Engin
mynd fylgdi af tónleikunum og ekki
er að sjá að blöðin hafi birt myndir
frá þeim.
„Þegar klukkan fór að ganga níu í
gærkvöldi sást að umferðin á göt-
unum beindist mjög vestur í bæinn,
enda var komin blindös við skála-
dyrnar löngu áður en hljómleikarnir
áttu að byrja. Svo mikil voru
þrengslin, að sumum, sem lentu í
mesta troðningnum, þótti nóg um,
og vildu að þeir hefðu aldrei þar
komið.“ En allt fór vel að lokum og
reyndist bifreiðaskálinn hið myndar-
legasta samkomuhús og mátulega
stór fyrir áheyrendur, kór og hljóm-
sveit.
Eftir hljómleikana var hóf haldið á
Hótel Borg. Voru margar og fjör-
ugar ræður haldnar og ferfalt húrra
hrópað fyrir Páli og Steindóri, að
sögn Morgunblaðsins. Margt fyrir-
manna var á tónleikunum, m.a. rík-
isstjórinn, ráðherrar, þingmenn,
biskupar, prestar og skólastjórar.
Ó.Þ., sem titlaður var söngdómari
Vísis, skrifaði um tónleikana í blaðið
daginn eftir og sagði m.a. að þeir
væru vafalaust þeir merkilegustu og
glæsilegustu sem Tónlistarfélagið
hefði haldið. Ó.Þ. bætir við að þetta
hafi verið fjölmennasti en jafnframt
prúðasti hópur Íslendinga sem hafi
komið saman á innanhússskemmtun
hérlendis.
E.Th. (Emil Thoroddsen) skrifar
um tónleikana í Morgunblaðið og er
jákvæður í dómum sínum um hljóm-
sveit og söngvara. „Enda þótt fáar
aðfinnslur hafi verið gerðar hjer,
skal það tekið fram að útfærslan var
engan veginn annmarkalaus, en gall-
arnir munu ekki taldir hjer, og það
þegar af þeirri ástæðu, að hljómleik-
urinn stóð á talsvert hærra stigi, en
við er að búast hjer og við eigum að
venjast,“ sagði Emil meðal annars.
Fyrsti „tónleikasalurinn“ rifinn
 Verkstæði bílastöðvar Steindórs við Ánanaust víkur fyrir fjölbýlishúsum  Fyrstu stóru tónleikar
Íslandssögunnar fóru þar fram árið 1939  Yfir tvö þúsund manns hlýddu á Sköpunina eftir Haydn
Morgunblaðið/Eggert
Heyrir sögunni til Stórvirkar vinnuvélar hafa undanfarna daga unnið að því að brjóta niður húsið, sem var vettvangur menningarviðburðar árið 1939.
Bílastöðin Hluti bílaflota Steindórs
fyrir framan verkstæðishús hans.
BAKSVIÐ
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Undanfarna daga hefur verið unnið
að niðurrifi lágrar byggingar við
Ánanaust í vesturbænum, gegnt JL-
húsinu. Hún þurfti að víkja fyrir nýj-
um fjölbýlishúsum. Steindór Ein-
arsson, sem kallaður var bílakóngur
Íslands, reisti húsið sem verkstæði
og bílageymslu. Síðar var verslunar-
rekstur í húsínu. m.a. verslanir Byko
og Víðis.
En þetta hús á sess í sögunni. Þar
voru nefnilega haldnir fyrstu stór-
tónleikarnir á Íslandi mánudaginn
18. desember 1939. Hljómsveit, kór
og einsöngvarar
fluttu kórverkið
Sköpunina eftir
austurríska tón-
skáldið Franz Jo-
seph Haydn und-
ir stjórn Páls
Ísólfssonar. Hér
verður þessi
merki menning-
aratburður rifj-
aður upp.
Eins og nærri má geta var mikil
eftirvænting í bænum á aðventunni
1939 enda fram undan „merkasti
tónlistarviðburður á Íslandi“ eins og
Morgunblaðið orðaði það í frásögn
12. desember.
Þetta væri í fyrsta sinn sem „ora-
toríum“ væri fært upp hér á landi í
heild sinni. Í kórnum voru um 70
manns auk einsöngvara en 35 manns
í hljómsveitinni. Ekkert hús í bæn-
um rúmaði svona stóran hóp.
Páll Ísólfsson tónskáld átti hug-
myndina að því að ráðast í að æfa og
flytja þetta mikla verk.
Fréttamaður Morgunblaðsins brá
sér á æfingu hjá Páli í sal útvarpsins.
Þar stóð Páll fyrir framan hóp
manna, nokkuð á annað hundrað,
„og var sýnilega mjög æstur því svit-
inn rann í straumum eftir andliti
hans“, lýsir blaðamaður. Hópurinn
endurtók sama kaflann aftur og aft-
ur og þá gekk betur, bætir hann við.
Þegar Páll gaf sér augnablikstíma
til að þurrka af sér svitann notaði
blaðamaður tækifærið til að forvitn-
ast um þetta djarfa fyrirtæki hans.
„Hafið þjer heyrt um nýjasta
konsertsalinn okkar, bifreiðaskála
Steindórs við Seljaveg, í okkar hópi
kallað „Forum Steindórs“,“ spyr
Páll blaðamann. Páll segir að þeir
hjá Tónlistarfélaginu hafi um nokk-
urn tíma vitað um þetta ágæta hús
en ekki haft kjark til þess að fara
fram á það við Steindór Einarsson
að hann flytti um hávetur 40-50 bíla
svo þeir gætu haldið þarna eina
hljómleika. „En nú kvíðum við engu
lengur, Steindór tók okkur opnum
örmum og býður okkur húsið endur-
Páll Ísólfsson
24 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 2021
NÝ SENDING AF FLOTTUM HERRASKÓM
Krevon
Verð: 11.995.-
St. 41 - 47,5 / 2 litir
Viewport
Verð: 14.995.-
St. 41- 47,5 / 2 litir
Relaxed Fit: Volero
Verð: 14.995.-
St. 41 - 47,5 / 2 litir
Molton Gavero
Verð: 17.995.-
Stærðir 41 - 47,5
withMemory
Foam
withMemory
Foam
withMemory
Foam
SKECHERS
SMÁRALIND - KRINGLAN
En hver var Steindór Einarsson,
sem kallaður var Steindór bíla-
kóngur á sínni tíð? Í greininni „Úr
landnámssögu bílanna“ í ritinu
Samtíðinni árið 1938 segir Sig-
urður Skúlason sögu hans.
Steindór, fæddur 1888, dáinn
1966, var með þeim fyrstu sem
tóku bílstjórapróf hérlendis og var
skírteini hans númer 13. Hann
stofnaði bílastöðina árið 1914 á
heimili sínu í Ráðagerði, þar sem
nú er Sólvallagata, en flutti starf-
semina 1916 í mjög ófullkomið hús-
næði undir stiga á Hótel Íslandi við
Aðalstræti. Hótelið brann 1944.
Steindór byrjaði með einn bíl,
fjögurra farþega Ford, en smám
saman fjölgaði bílunum. Hann flutti
stöð sína á lóð á horni Hafnar-
strætis og Veltusunds 1919 og var
hún þar í síðan, eða þar til starf-
seminni var hætt. Nú er þarna Ing-
ólfstorg, Hlöllabátar og ísbúð.
Þegar Sigurður ritar grein sína
árið 1938 á Steindór samtals 72
bíla, þar af 30
stóra vagna (18
og 22 manna)
til áætlunar-
ferða og 42
minni leigubíla.
„Mun Steindór
Einarsson vera
sá einstakl-
ingur sem á
flesta bíla um
allan heim, því erlendis eiga hluta-
félög yfirleitt allar meiri háttar bíla-
stöðvar,“ segir Sigurður. Megi með
fullkomnum rökum kalla hann bíla-
kóng Íslands. Bifreiðastöð Stein-
dórs var ein af fyrstu leigubíla-
stöðvum til að taka upp leigu-
bílagjald samkvæmt gjaldmælingu
og fyrst til að nota talstöðvar í
leigubílaakstri. Stöðin var auglýst
til sölu 1982. Bílaverkstæði sitt við
Sólvallagötu reisti Steindór upp úr
1930. Húsið var 1.483 fermetrar.
Kona hans var Ásrún Sigurðardóttir
og eignuðust þau fimm börn.
„Var sá einstaklingur sem
átti flesta bíla um allan heim“
STEINDÓR EINARSSON, BÍLAKÓNGUR ÍSLANDS
Steindór Einarsson