Morgunblaðið - 28.01.2021, Qupperneq 35

FRÉTTIR 35Erlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 2021
Andrés Magnússon
andres@mbl.is
Enn færðist aukin harka í bóluefn-
ismálin í Evrópu í gær, þegar Stella
Kyriakides, sem fer með heilbrigð-
ismál í framkvæmdastjórn Evrópu-
sambandsins (ESB), krafðist þess að
lyfjaframleiðandinn AstraZeneca
beindi bóluefni ætluðu Bretum til
Evrópu þegar í stað.
Fyrirtækið greindi frá því síðast-
liðinn föstudag, að vegna fram-
leiðsluörðugleika væri ekki unnt að
afgreiða eins mikið af bóluefni til
ESB og til stóð á þessum ársfjórð-
ungi, en áður hafði Pfizer einnig til-
kynnt að minna bærist af bóluefni
þess en stefnt hefði verið að.
Almenn reiði í Evrópu
Mikillar reiði gætir víða í Evrópu
vegna þess hversu illa bóluefnisáætl-
anir ESB hafa gengið eftir og póli-
tískur þrýstingur því orðinn mikill.
Forystumenn ESB hafa því haft í
hótunum við lyfjafyrirtækin og ýjað
að því að sett verði útflutningsbann á
bóluefni úr verksmiðjum þeirra í
Evrópu.
Sérstaklega fellur þeim illa, að á
sama tíma fái Bretar bóluefni sam-
kvæmt samningi og af því stafar
þessi krafa um að ESB fái bóluefni
úr sendingum ætluðum Bretum.
ESB vill fá 75 milljónir bóluefnis-
skammta þaðan á næstu tveimur
mánuðum, en Bretar pöntuðu alls
100 milljónir skammta.
Pascal Soriot, hinn franski for-
stjóri AstraZeneca, vísaði því á bug
og kvaðst myndu standa við samn-
inga sína við Breta, samningurinn
við ESB hefði komið miklu síðar til
og aðeins kveðið á um að lyfjafram-
leiðandinn myndi reyna sitt besta til
þess að afhenda umsaminn fjölda
skammta á ársfjórðungnum.
Sorio sagði í viðtali við ítalska
blaðið La Repubblica, að ESB hefði
dregið lappirnar í samningaviðræð-
um og samið þremur mánuðum á eft-
ir Bretum. Sams konar vandræði
hefðu komið upp í lyfjaverksmiðjum
þar og í evrópsku verksmiðjunum
nú, en þremur mánuðum fyrr. Ekki
kæmi til greina að Bretar bæru hall-
ann af seinagangi ESB.
Evrópusambandið brást við með
því að átelja Soriot fyrir að hafa
greint frá efni samnings þeirra og
fór fram á að birta samninginn í
heild sinni, en jafnframt hefur um-
boðsmaður ESB hafið stjórnsýslu-
rannsókn á því hvers vegna fram-
kvæmdastjórnin neitaði að birta
samninginn eftir upplýsingabeiðni.
Lyktir þess máls kynnu að hafa
áhrif á Íslandi, en heilbrigðisráðu-
neytið hér hefur neitað að birta
samninginn með vísan til trúnaðar
við lyfjafyrirtækin og ESB.
Öllum öðrum kennt um
Við blasir að bóluefnisáætlun Evr-
ópusambandsins hefur farið illilega
út af sporinu, en til þessa hafa við-
brögð framkvæmdastjórnarinnar og
Ursulu von der Leyen, forseta henn-
ar, einkennst af tilraunum til þess að
kenna öllum öðrum um ófarirnar. Í
öðru orðinu talaði von der Leyen
þannig um að heill hnattbyggðarinn-
ar væri undir, en hins vegar að sam-
bandið vildi hefta útflutning bólu-
efna þaðan. Hún gerði mikið úr
fyrirheitum ESB um fjárframlög til
Covax, alþjóðlegs átaks um að
tryggja snauðari þjóðum aðgang að
bóluefni, en það hefur fremur holan
hljóm þegar haft er í huga að Bret-
land eitt hefur heitið mun hærri fjár-
hæð. Það er svo nánast spaugilegt að
á sama tíma og ESB krefst bóluefnis
AstraZeneca hefur það enn ekki
fengið leyfi Lyfjastofnunar Evrópu
og þýskir ráðamenn hafa reynt að
gera lítið úr nytsemi þess.
Áhrifamenn í lyfjaiðnaði í Evrópu
hafa miklar áhyggjur af þessari þró-
un. Ef af útflutningsbanni yrði
myndi alþjóðleg misklíð aukast, því
það hefði áhrif á fjölda ríkja utan
Evrópu. Væri þá full ástæða til þess
að óttast allsherjar-bóluefnisstríð
ESB gegn heimsbyggðinni.
Til langframa væri hitt þó verra,
að framvegis myndi engum koma til
hugar að fjárfesta í evrópskum lyfja-
iðnaði og jafnvel evrópsk lyfjafyrir-
tæki myndu hugsa sér til hreyfings.
ESB lýsir yfir bóluefnastríði
 Evrópusambandið krefst þess að fá bóluefni Breta afhent  AstraZeneca svarar ESB fullum hálsi
 Ýjað að útflutningsbanni bóluefnis frá Evrópu  Evrópskur lyfjaiðnaður uggandi vegna þróunarinnar
AFP
Brussel Stella Kyriakides, hinn kýpverski heilbrigðiskommissar framkvæmdastjórnar Evrópusamabandsins, tók
niður grímuna í gær og sýndi Bretum og lyfjafyrirtækinu AstraZeneca tennurnar. Öldungis grímulaust.