Þjóðmál - 01.06.2017, Qupperneq 17

ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2017 15
Eftir efnahagshrunið 2008 féll raungengi
krónunnar mikið og við það urðu íslenskar
útflutningsgreinar skyndilega samkepnis-
hæfari á erlendum mörkuðum. Hrun
gengisins átti stóran þátt í að styrkja stöðu
ferðaþjónustu sem er ný stoð í íslenskum
útflutningi. Tölurnar tala sínu máli: Fjöldi
ferðamanna til Íslands hefur fjölgað úr fimm
hundruð þúsund í rúmar tvær milljónir á
aðeins níu árum. Vísbendingar þess efnis
að afkoma útflutningsgreina fari nú hratt
versnandi eru orðnar meiri áberandi og það
er áhyggjuefni fyrir þjóðarbúið.
Efnahagslegur stöðugleiki er nánast óþekkt
hugtak í íslenskri hagsögu. Kunnara stef er
sveiflukennd þróun og þegar vel árar þá við
missum tökin. Sömu hagstjórnarmistök hafa
verið endurtekin hér á landi yfir áratugi.
En það er hægt að læra af fyrri mistökum.
Norðurlandaþjóðir drógu lærdóm af sínum
efnahagslægðum á níunda og tíunda
áratugnum, þar sem hagstjórnin var tekin til
gagngerrar endurskoðunar og komið í veg
fyrir að sömu mistökin væru endurtekin á
ný. Ábyrg hagstjórn er forsenda stöðugleika
til langs tíma. Þau skilaboð hafa sjaldan átt
betur við en um þessar mundir.

Fyrsti lærdómur: Stjórnvöld verða að
axla ábyrgð. Lausbeisluð fjármála-
stefna hins opinbera á tímum góðæris
er óábyrg stefna.
Veigamikill hluti hagstjórnar lýtur að
fjármálastefnu hins opinbera. Á tímum
góðæris er mikilvægt að hið opinbera dragi úr
umsvifum sínum, vinni þannig gegn spennu
og búi í haginn fyrir það þegar hagvaxtarskeið
taka enda. Fjármálastefna hins opinbera á
Íslandi hefur í gegnum tíðina fremur ýtt undir
sveiflur í hagkerfinu en að draga úr þeim. Það
er því fagnaðarefni að nýverið voru innleidd
lög á Alþingi um fjármálareglu. Í lögunum felst
viðleitni til þess að koma böndum á opin-
beran rekstur og vinna bug á reglubundinni
umframkeyrslu fjárheimilda í fjárlögum.
Myndin hér að ofan sýnir gengisvísitölu krónunnar frá árinu 2011, en síðan þá hefur krónan styrkst um rúm 40%.
Efnahagslegur stöðugleiki er nánast
óþekkt hugtak í íslenskri hagsögu.
Kunnara stef er sveiflukennd þróun
og þegar vel árar þá við missum tökin.
Sömu hagstjórnarmistök hafa verið
endurtekin hér á landi yfir áratugi.