Þjóðmál - 01.06.2017, Qupperneq 19

ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2017 17
Annað áhyggjuefni er hversu lítill afgangur er
á rekstri hins opinbera þrátt fyrir að núver-
andi góðæri hafi staðið yfir í sjö ár. Afgangur-
inn er það lítill að ef hagvaxtarforsendur
breytast þá gætum við hæglega séð halla á
rekstri í hins opinbera á komandi árum. Er
áætlaður afgangur ekki svipur hjá sjón miðað
við þann rekstrarafgang sem skilað var á
síðasta þensluskeiði þegar skuldir ríkissjóðs
voru helmingaðar. Var þá búið í haginn fyrir
niðursveifluna sem svo sannarlega mætti
okkur af fullum þunga árið 2008 og skildi þar
milli feigs og ófeigs að ríkissjóður var ekki
skuldsettari en raun bar vitni. Sá lærdómur
virðist því miður hafa gleymst.
Annar lærdómur: Launahækkanir
umfram verðmætasköpun ógna
verðstöðugleika og skerða
samkeppnisstöðu þjóðarbúsins.
Annar og ekki síður mikilvægur hluti hag-
stjórnar er vinnumarkaðurinn. Hagsaga
Íslands er mörkuð af ófriði á vinnumarkaði,
viðvarandi deilum, verkföllum og að lokum
launahækkunum, margföldum á við það sem
viðgengst í nágrannaríkjum okkar. Á sama
tíma og kollegar okkar í Svíþjóð deila um
hvort launahækkanir upp á 2% ógni efnahags-
legum stöðugleika þá hafa launahækkanir
hér heima verið hátt í 10%. Eðlilega kvarta
útflutningsgreinar undan samkeppnisstöðu
sinni, sem versnar dag frá degi vegna mikillar
styrkingar íslensku krónunnar sem bætist
ofan á miklar launahækkanir. Styrkur út-
flutningsgreina er lykilþáttur í því að byggja
upp sjálfbæran hagvöxt til langs tíma. Er það
þekkt staðreynd á öðrum Norðurlöndum
enda byggist vinnumarkaðslíkan þeirra á því
að útflutningsgreinar leiði launastefnuna
í þeirra landi, með öðrum orðum, það eru
útflutningsgreinar sem gefa merkið um rými
til launahækkana. Á Íslandi er staðan önnur,
svo virðist sem næstu kjarasamningslotur
verði leiddar áfram af hinu opinbera, sem er
fráleit staða.
Mikill vandi blasir við ef við höldum áfram á
sömu braut og það er aðeins óskhyggja að
halda því fram að við getum farið aðrar leiðir
en nágrannaþjóðirnar.
Launakostnaður á hverja framleidda einingu hér á landi árið 2016 í samanburði við Norðurlöndin.
Ekki verður því betur séð en að
núverandi stefna stjórnvalda sé
staðfesting þess efnis að festa eigi í
sessi skattahækkanir sem áttu sér
hér stað á árunum 2009-2013.