Þjóðmál - 01.06.2017, Qupperneq 27

ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2017 25
„Prinsipplausir tækifærissinnar“
Digrar yfirlýsingar um væntanlegt vantraust
á ráðherra og ríkisstjórnir endurspegla óþol
gagnvart andstæðum skoðunum og hugmyn-
dum. Í þingsal er því haldið fram að þingmenn
sem ekki taka undir með ræðumanni, séu
fulltrúar „gamla Íslands“, og
„gamla kerfisins“. Gefið er í skyn að þeir hafi
engin prinsipp eða hugsjónir, séu tækifæris-
sinnar sem stundi grímulausa valdabaráttu.
Flest verk þingsins eru ófagleg, jafnvel lögbrot.
Orðræðan í þingsal virðist oft hafa það eina
markmið að komast undan því að ræða efnis-
atriði þingmála og setja sig inn í misflókin
mál. Það er þægilegra og einfaldara að kalla
eftir frekari upplýsingum, krefjast „fokking“
meiri tíma, og saka andstæðinga um ófagleg
vinnubrögð. Engan skal undra að þeim
stjórnmálamönnum fækki sem ræða um
hugsjónir og tefla fram skoðunum í opinberri
umræðu. Pólitík og meitlaðar skoðanir eru
sagðar merki um sérhagsmunagæslu fyrir
„gamla“ Ísland.
Á samfélagsmiðlum er lagt til atlögu. Ráðist
er á einstaklinga samkvæmt nýjum leikregl-
um óþolsins, sem virða ekki andstæðar
skoðanir.
Orðfærið er hart, óvægið og oft taumlaust:
bófi, glæpamenn, siðblindingi, föðurlands-
svikari, fífl, þrjótar, kjáni, asni, vesalingur,
mannlegt úrhrak, api, fáviti, kexruglaður,
heimskingi, vælandi aumingi.
Þetta eru nokkur dæmi um orð sem notuð
eru í opinberri umræðu til að fella dóma
yfir stjórnmálamönnum – og þetta eru ekki
þau verstu. Ég hef á öðrum stað sett fram þá
kenningu að breytt orðræða hafi leitt til þess
að margir (og þá ekki síst stjórnmálamenn)
veigri sér við að setja fram ákveðnar skoðanir
– orða hugmyndir sínar opinberlega. Þeir vita
að sá sem setur fram skoðanir og veltir upp
nýjum hugmyndum, á það á hættu að verða
umsvifalaust „skotinn á færi“ í fjölmiðlum og
netheimtum samfélagsmiðla.
Ekki svar við spurningunni
Á síðasta ári tók ég þátt í opnum fundi ungra
sjálfstæðismanna undir yfirskriftinni; Hvað er
frjálslyndi? Í upphafi erindisins tók ég fram að
ég hefði ekki lengur svar við spurningunni. Á
árum áður hefði svarið ekki vafist fyrir mér:
Frjálslyndi byggir á trúnni á
einstaklingnum og að okkur öllum vegni
best þegar við erum frjáls til orðs og athafna,
án þess að valda öðrum skaða. Byggir á þeirri
sannfæringu að ríkið sé tæki borgaranna en
ekki verkfæri fámennrar elítu til að ráðgast
með þegnanna. Á árum áður var borgarinn
fremstur og engir voru þegnar.
En merking orðsins hefur brenglast. Fjölmiðlar
nota hugtök stjórnmálanna í hugsunarleysi.
Stjórnmálamenn leggja margir meira upp
úr því að skreyta sig fallegum og jákvæðum
orðum en að koma skoðunum sínum á
framfæri og taka þátt í efnislegri umræðu.
Stjórnlyndir menn hafa breyst í frjálslynda og
umburðarlynda. Talsmenn frelsis einstaklin-
ganna eru orðnir að forpúkuðum íhalds- og
afturhaldssinnum. Baráttumenn valfrelsis
einstaklinga og frjálsra viðskipta eru sagðir
fulltrúar „gamla Íslands“ og sérhagsmuna.
Hinir frjálslyndu eru hugsuðir „nýrra“ tíma og
„faglegra“ vinnubragða.
Breytt merking eða merkingarleysi orða er
afleiðing af þróun stjórnmálanna síðustu
ár og þangað sækja þeir skjól sem segjast
umburðarlyndir, en þola ekki andstæð
sjónarmið. Súrefni þeirra er ekki efnisleg
umræða eða snörp rökræða um hugmyndir,
heldur andúð á þeim sem hafa ekki „rétta
skoðun“ – jarðvegurinn er vantraust og
tortryggni.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins.
Þeir vita að sá sem setur fram skoðanir
og veltir upp nýjum hugmyndum,
á það á hættu að verða umsvifalaust
„skotinn á færi“ í fjölmiðlum og
netheimtum samfélagsmiðla.