Þjóðmál - 01.06.2017, Qupperneq 71

ÞJÓÐMÁL sumarhefti 2017 69
virkjun og koma áliðnaði af stað hér á landi
hefði þróunin hér líklega orðið með öðrum
hætti. Raforkukerfið hefði byggst upp í
smærri skrefum með óhagkvæmari hætti og
sú efnahagslega stoð sem nýting raforku til
iðnaðarframleiðslu á Íslandi væri hugsanlega
ekki fyrir hendi.“
Rannveig nefndi fleiri tilvik þar sem
erlend fjárfesting reyndist vera veigamikil
innspýting inn í íslenskt hagkerfi svo sem
stækkunina í Straumsvík, uppbyggingu
Norðuráls á Grundartanga 1997 og 1998,
byggingu Fljótsdalsvirkjunar og álvers Alcoa
í Reyðarfirði.
„En aðalatriðið er þetta; fjárfesting er það
sem drífur áfram efnahag landsins, eykur
framleiðslugetu og myndar undirstöðu
velferðar okkar,“ sagði Rannveig.
„Erlend fjárfesting er sérstaklega mikilvæg
í þessu samhengi. Slík fjárfesting er kemur
gjarnan inn á ný svið og leysir úr læðingi
nýja krafta. Henni fylgir gjarnan verðmæt
yfirfærsla þekkingar að utan, tengsl okkar
við alþjóðlegt efnahagslíf styrkist og sterkari
stoðum er skotið undir efnahag- og út-
fluningsgrunn landsins.“
Rannveig sagði þetta sjónarmið eiga við enn
í dag.
„Stærsta fjárfestingin á Íslandi frá því að
kreppan skall á 2008 var í álverinu í Straumsvík,
en hún nam 60 milljörðum og fólst í að auka
afköst, bæta hreinsimannvirki og stíga næsta
skref í virðiskeðjunni – fara úr álbörrum yfir í
málmblöndur í boltum eða stöngum.“
Öll hafi álverin fjárfest í flóknari og virðismeiri
afurðum og sér ekki fyrir endann á þeirri þróun,
að sögn Rannveigar.
„Þetta er nauðsynlegt til að tryggja
samkeppnishæfni en afurðir okkar eru seldar
á heimsmarkaði þar sem gífurlega hörð
samkeppni ríkir,“ sagði Rannveig.
„Þar lifa aðeins þeir hæfustu af og umhugsunar-
efni hversu ójöfn samkeppnisskilyrðin eru.
Áhersla hér á landi á öryggi, umhverfisvernd,
aðbúnað og kjör starfsmanna er með því
besta sem þekkist – og öðruvísi viljum við
ekki hafa það. En mikilvægt er að ýta undir
samskonar þróun um allan heim. Það varðar
líka miklu þegar litið er til loftslagsmála að
allir séu á sama báti – enda er það hnattrænt
vandamál en ekki staðbundið. Parísarsam-
komulagið var skref í þá átt og greina má
nýjan tón hjá kínverskum stjórnvöldum.
Vonandi láta þau verkin tala og taka á loft-
slagsmálunum, en 90% af allrar álframleiðslu
þar í landi er knúin með kolum. Evrópa hefur
fyrir löngu tekið forystu með ETS-kerfinu og
með því axlar atvinnulífið ábyrgð þótt kerfið
sé ekki gallalaust.“
Rannveig sagði menntun og hæfni starfsfólks
lykilinn að samkeppnishæfni.
„Mikil áhersla er lögð á menntamál í álverum og
var ánægjulegt að Alcoa Fjarðaál skyldi hljóta
menntaverðlaun atvinnulífsins í janúar
síðastliðinn. Hjá öllum álverunum eru
reknir stóriðjuskólar og árið 2016 sátu 126
starfsmenn á skólabekk. Þarna haldast þétt
í hendur hagsmunir starfsmanna og fyrir-
tækjanna,“ sagði Rannveig.
„Við erum í reynd að auka framleiðni og
verðmætasköpun á grundvelli nýfjárfestinga
og stöðugrar uppbyggingar mannauðs.
Það þarf ekki endilega fleiri fermetra eða
fleira fólk til að ná betri árangri. Aukin hæfni
starfsfólks og tæknivæðing er lykilatriði.
Raunar þurfa íslensk fyrirtæki að einbeita
sér að því um þessar mundir þegar spenna á
vinnumarkaði er mikil og mikið framboð af
störfum. Að óbreyttu mun það verða mikil
áskorun fyrir okkur að manna fyrirtækin
í náinni framtíð. Skortur á starfsfólki með
iðnmenntun er áþreifanlegur og mikilvægt er
að markmið um að fjölga nemum sem velja
iðntæknimenntun náist.“